O'Hanlons helden achterna
Apocalypse now
Na de wereldreis per schip in het kielzog van Darwin, is Redmond
O'Hanlon terug met de boeiende, hilarische tv-serie O'Hanlons
helden. Hij gaat graag terug naar zijn favoriete tijd: de negentiende
eeuw. „Er was toen nog een hele wereld te ontdekken."
door Monique Brandt
TERUGGESPOELD
S3 media@wegener.nl media
024-3650570
liSS 1 Zaterdag 26 november 2011
Redmond O'Hanlon -
ontdekkingsreiziger,
wetenschapper en
reisboekenschrijver -
dist in hoog tempo
de ene na de andere
vermakelijke anekdote op over de
reis door Mongolië waarvan hij
net terug is. Steeds eindigt het in
een lofzang op zijn tv-ploeg, die
hij 'kunstenaars' noemt. Over een
paar dagen gaan ze weer op pad,
nu naar Brazilië. Dit allemaal voor
O'Hanlons helden, een heerlijke
reeks, waarin de Brit, steevast sjou
wend met zijn oude rolkoffertje
vol boeken, op zoek gaat naar spo
ren van zijn helden, veelal onbe
kende ontdekkingsreizigers uit de
negentiende eeuw.
Redmond O'Hanlon werd bekend
bij het Nederlandse kijkerspubliek
tijdens het grote Beagle-avontuur
van de VPRO uit 2009. Zijn gevoel
voor humor, zelfspot en kennis,
maakten hem tot lieveling van de
kijkers. „Opeens kreeg ik in de ga
ten dat dat getoeter en gezwaai als
ik in Amsterdam liep, voor mij
was bestemd. Verbijsterend!"
Hij schreef menig reisboek, maar
schrijven is een gepasseerd station.
„Ik heb alles geschreven wat ik wil
de schrijven. Filmen is geweldig.
Wat mij betreft, maak ik er nog
een stuk of dertig. Het is geweldig
met een filmploeg op reis te zijn.
Je bent nooit alleen, als je je klote
voelt, is er altijd wel iemand om te
gen te praten. Reizen is nog steeds
het mooiste wat ik kan doen in
mijn leven, maar dan wel met een
filmploeg met mensen die alle
maal net zo getikt zijn als ik. Dit is
echt een jongensdroom."
In de nieuwe serie maken kijkers
kennis met O'Hanlons grote hel
den uit de negentiende eeuw, de
tijd waarin hij zelf het liefst gebo
ren had willen zijn. „Er was toen
nog een hele wereld te ontdekken,
dat is toch geweldig?!"
In die tijd maakte de mensheid op
het gebied van kennis een enorme
sprong. Veel raadsels werden opge-
sterk concurrerende paleontolo
gen uit de tijd van Buffalo Bill, die
in het Wilde Westen zochten naar
dinosauriërsbotten. Ook vertrekt
hij naar Spitsbergen, van waaruit
Samuel August Andrée in 1897 een
poging ondernam de Noordpool
over te steken per ballon. In Mon
golië reist O'Hanlon in het kielzog
van ontdekkingsreiziger Nikolai
Michailovitsj Przewalski, die deels
werd betaald door het Russische
ministerie van oorlog om de on
ontdekte gebieden tussen Rusland
en Tibet in kaart te brengen. In de
Amazone volgt hij aanwijzingen
van de Brit Percy Fawcett, die over
tuigd was dat hij er de exacte loca
tie van Eldorado had gevonden.
Volgens O'Hanlon brengen deze
reizen hem voor zijn gevoel heel
dicht bij zijn helden. „De teksten
die ze schreven, gaan opeens heel
erg leven, je herkent dingen die ze
toen al beschreven en die er nu
nog zijn. Op die momenten voel
ik me echt alsof ik in de negentien
de eeuw ben en verwacht ik bijna
dat ze opeens over de heuvel ver
derop aan kunnen komen rijden."
Het reizen verlost hem van zijn de
pressies. Relativerend: „Ik weet nu
dat er meer is dan zestien uur per
dag in bed liggen met mijn kat.
Dat doe ik anders namelijk. Het
schrijven mis ik niet. Ik schreef al
tijd 's nachts, dé momenten dat de
personages uit je boeken tegen je
praten. Als het goed gaat, zijn het
de beste momenten uit je leven,
het gevoel dat je lichaamsloos
bent, je hoort alleen die persona
ges die hun verhaal vertellen. Maar
ik ben er klaar mee. Laat mij nog
dertig films maken en dan sterven
terwijl ik van een kameel val. Of
in een andere exotische setting."
O'Hanlons helden. Vanaf morgen
(zondag 27 november) acht we
ken op Nederland 2, 20.15 uur.
Reageren?
redactie.media@wegener.nl
Schrijven is een gepasseerd station voor Redmond O'Hanlon. „Ik heb alles geschreven wat ik wilde schrijven.
Filmen is geweldig. Wat mij betreft, maak ik er nog een stuk of dertig." foto CPD/VPRO
lost. Verantwoordelijk waren de
naturalisten: wetenschappers en
avonturiers die de hele wereld af
reisden. Soms briljante onderzoe
kers, soms charlatans of zich verve
lende rijkelui, die per ongeluk de
meest wilde ontdekkingen deden.
„Nadat we eerst Darwin deden,
moesten we nu zo ver mogelijk bij
hem vandaan blijven. Samenstel
ler Roel van Broekhoven is dol op
politiek, zo kwamen we op een
combinatie van ontdekkingsreizi
gers met een geheime agenda."
De zoektocht levert een boeiende
en hilarische serie op, met soms
choquerende conclusies. Zoals tij
dens de reis door Gabon - in het
kielzog van Paul du Chaillu - als
ouders vertellen hoe hun kinderen
geroofd werden als offer ten behoe
ve van geheime rituelen. Zelf bezit
O'Hanlon een talisman uit Congo,
waarin een kindervinger zou zijn
verwerkt. Hij zegt niet te geloven
in amuletten, al was hij bijna hys
terisch toen hij de talisman ver
loor tijdens een alcoholovergoten
avond in Rotterdam, vertelt hij uit
voerig. „Het personeel gooide de
inhoud van dertien vuilnisbakken
op straat, om tussen de rotzooi te
zoeken naar het zakje, dat nog
werd gevonden ook. Ik kreeg het
in een keurig kistje, rijkelijk be
sproeid met een sterk parfum."
O'Hanlon reist ook door de VS, op
zoek naar voetsporen van Othniel
Marsh en Edward Drinker Cope,
In de serie Teruggespoeld staat
wekelijks de spot gericht op
een filmklassieker die op veel
mensen een onuitwisbare
indruk heeft gemaakt.
Er zijn tal van redenen waarom ik
'Apocalypse now' (1979) mee zou ne
men naar een onbewoond eiland.
Het Vietnam-epos van Francis Ford
Coppola beeldt de waanzin van oorlog heel
overtuigend uit. Nooit eerder was de toon
van een film zo realistisch en was een film
over oorlog behalve realistisch ook surrea
listisch. De grens tussen wat aanvoelt als
echt en wat aanvoelt als een nachtmerrie,
wordt steeds vager naarmate de film vor
dert En niet eerder was Marlon Brando zo
kort en gelijktijdig zo overdonderend aan
wezig in een film.
door Johan van de Beek
Ik zou kunnen kiezen voor de onvergetelij
ke oneliners die de film opleverde en die
nu nog door liefhebbers worden geciteerd,
zoals: 'I love the smell of napalm in the
moming'. Ik kan een eerbetoon schrijven
over de scène waarin Coppola op weergalo
ze wijze een helikopteraanval op een Viet
namees dorp toont. Maar de liefde voor de
ze film zit dieper dan dat allemaal. De Ame
rikaanse schrijver Norman Mailer zei ooit
dat de enige ervaringen in het leven van
een mens, de ervaringen zijn waarvan je
de afloop niet kunt voorspellen. Dat was,
volgens hem, de ware definitie van existen
tialisme. Alleen die ervaringen maken je
als mens completer. Niets zo dodelijk als el
ke dag hetzelfde doen, risico's mijden en
controle willen hebben over de omgeving.
Coppola deed met 'Apocalypse now' pre
cies dat laatste niet Hij nam een boek - Jo
seph Conrads roman 'Heart of darkness' -
als uitgangspunt, liet John Millius een sce-
de bijna drie jaar durende productie diver
se keren op de rand van waanzin. Dat pro
ces van bijna-gek worden is in de documen
taire 'Hearts of darkness' (1991) vastgelegd
op basis van film- en geluidsopnames van
Eleanor Coppola, zijn vrouw. Ook die film
zou ik meenemen naar een onbewoond ei
land, omdat het nog meer diepte en beteke
nis geeft aan de artistieke en persoonlijke
heldenmoed die nodig was om een film als
'Apocalypse now' te maken.
Een collega zegt over deze film altijd: 'zo
maken ze ze niet meer'. Cliché, maar in dit
geval zeer waar. Niet alleen steekt geen stu
dio nog geld in een project waarvan de be
denker tot op de laatste dag voor de premiè
re op het filmfestival in Cannes niet wist
welk einde de film moest hebben, artiesten
die zoiets kunnen of durven zijn er ook
niet meer. Je hebt filmmakers. Je hebt effec
ten. En je hebt films. Zeker. Maar waar is
de filmmaker met een grootse visie?
De grens tussen echt en nachtmerrie wordt in
de loop van 'Apocalypse now' steeds vager.
nario maken en paste tijdens de opnames
elke dag het scenario aan. De voortdurende
twijfel over de vraag of hij bezig was met
een episch meesterwerk of een megaloma
ne, pretentieuze film, brachten hem tijdens
