Biografie haalt Zangeres van voetstuk
Correspondentie auteur online
MARY SERVAES Zucht naar erkenning en angst voor nieuwe armoede drijfveren in haar leven
Mary Servaes-Bey, alias De
Zangeres zonder Naam (Lei
den, 5 augustus 1919 - Horn,
23 oktober 1998) was zeker
niet de heilige waar haar
fans haar nog immer voor
houden. De onthullende
biografie die Ben Holthuis
over haar schreef, mag wat
hem betreft worden be
schouwd als 'ontheiliging'.
„Die toont dat ze een méns
was. Het beeld van haar is
met dit boek eindelijk com
pleet."
door Monique Brandt
Oké, haar abortus en
de daardoor - ver
moedelijk - veroor
zaakte kinderloos
heid, krijgt nu al de
nodige aandacht. Dat het destijds
weggemaakte kind van een jonge
Duitse soldaat was, zal er bij een
deel van de hondstrouwe fans van
de Zangeres zonder Naam nog wel
harder inslaan. Maar Ben Holt
huis, auteur van de biografie 'De
Zangeres zonder Naam - het com
plete verhaal', hoopt dat het groot
ste drama uit haar leven niet de
overhand houdt in de publiciteit
die het boek, en de daarop geba
seerde musical - volgende week in
première - omgeeft.
Holthuis behandelt het pijnlijke
onderwerp in het boek dan ook
haast terloops. Zoals hij ook de
passages over de jonge, straatarme
zangeres in Maastricht die, uit
nood gedreven naar bed gaat met
taxichauffeurs en cafébazen voor
een optreden of een gratis taxirit,
heel kort hield. „Zelf vond ik ze al
pijnlijk. Maar ik had haar beloofd
de hele waarheid te vertellen. En
wat je haar beloofde, dat deed je.
Zij was de koningin." En die konin
gin staat, veertien jaar na haar
dood, weer volledig in de aan
dacht.
Naast de biografie en de musical
zijn een speelfilm van Steven de
Jong met Willeke van Ammelrooy
in de hoofdrol en een tv-serie (om
roep Max) in de maak.
De biografie is een nauwgezet ver
slag van het zware leven van de
straatarme Rietje uit de Leidse We
verstraat, dat tien jaar - veelal in
gips gehuld - in bed lag met een al
tijd onduidelijk gebleven heupaan
doening. Vader zwaar aan de
drank, moeder werd geslagen, geld
voor eten was er meestal niet:
toch wist dit meisje zich te ont
worstelen aan haar kansloze mi
lieu. Rietje, later Mary Bey, en nog
later de Zangeres zonder Naam,
bouwde gestaag een carrière op als
smartlappenzangeres en onbe
twist icoon van de homobeweging
met hulp van 'ontdekker' Johnny
Hoes, die rijk van haar werd ter
wijl ze zelf nog lange tijd met
moeite de eindjes aan elkaar
moest knopen. Tot ze met hem
brak en haar loopbaan afgelopen
leek.
De twee onbetwiste drijfveren in
haar leven waren de zucht naar er
kenning omdat er ook lang nadat
ze bekend was, op haar werd neer
gekeken en de angst voor armoe
de. Holthuis: „Mensen zeiden dat
ze een geldwolf was en enorm op
de centen, maar haar drijfveer was
altijd: nooit meer arm worden. Ze
had vroeger vreselijke dingen mee
gemaakt en dat wilde ze niet
meer. Nooit meer. Ik moet ook
zeggen, daar heb ik respect voor.
Als je haar achtergrond kent is dat
te begrijpen."
Het boek is een levensverhaal zon
der opsmuk, over haar zware
jeugd, de oorlog, haar verhouding
met een Duitse soldaat die haar en
haar familie eten toestopte. Met
als gevolg: een zwangerschap die
onder erbarmelijke omstandighe
den werd afgebroken.
Daarna kwam Jack, de getrouwde
Canadese soldaat waar ze, ook
Ben Holthuis, auteur van de
spraakmakende biografie
over de Zangeres zonder
Naam, wil alle correspondentie
die hij voerde tijdens de totstand
koming ervan, online zetten bij
een digitale versie van het boek.
De biografie 'De Zangeres zonder
Naam, het complete verhaal' die
deze week in de winkels ligt, geeft
een onthullend beeld van de zan
geres die door vele fans haast als
heilige wordt vereerd. Volgende
toen ze al getrouwd was met Sjo
Servaes, nog van droomde. Haar
beroepsleven begon in Maastricht,
waar ze aanvankelijk bij broer Ma-
nus introk, werkte als dienstbode
totdat ze echtgenoot Sjo tegen
kwam. Van hem mócht ze niet
werken, maar uiteindelijk trad ze
als Mary Bey toch af en toe op. Sjo
werd overladen met dure cadeaus
om te voorkomen dat hij klaagde.
De jonge, mooie zangeres
werd naar optredens gere
den door een taxichauf
feur, die zich, net als sommige café
bazen, in natura liet uitbetalen. In
het Maastrichtse werd over haar so
wieso volop geroddeld, op straat
werd ze zelfs weieens voor hoer
uitgemaakt. Holthuis: „Ik weet
niet hoe vaak het is gebeurd, dat
heeft ze me niet verteld. Ik vond
het misschien wel pijnlijker dan
zij. Ze praatte er vrij nuchter over.
week gaat ook een musical in pre
mière die op dit boek is gebaseerd.
Vorig jaar bracht Holthuis samen
met coauteur Frank Wouters het
laatste deel van deze biografie zelf
standig uit onder de titel Sterven
zonder Naam. Hierin worden de
trieste laatste tien jaar uit het le
ven van Mary Servaes-Bey beschre
ven. Het boek leidde zelfs tot Ka
mervragen.
Door alle correspondentie die
Holthuis daarover voerde open-
Ze zei dat ze in die situaties haar
moeder herkende die dat ook wei
eens had gedaan. Maar voor haar
was het toen echt een kwestie van
overleven. Elke dag draaide om de
vraag: hoe kan ik eten, hoe krijg ik
geld, hoe kan ik de kruidenier beta
len?"
De spraakmakende biografie is in
feite het derde boek dat Holthuis
schreef over de zangeres met wie
hij een jarenlange vriendschap on
derhield sinds hij met haar kennis
maakte toen hij nog voor Story
schreef over het veelbesproken pro
ces tegen Johnny Hoes. Waar zijn
fascinatie vandaan komt? „Ik
kwam door haar in een bijzonder
wereldje terecht. Ze was de konin
gin van het levenslied en zo voel
de ze zich ook. Haar huis was haar
paleis. Ik kreeg er vaak het gevoel
dat ik in mijn eigen film zat. Als ik
te laat kwam kreeg ik een standje,
ik moest gaan zitten en luisteren.
baar te maken, wil hij duidelijk
heid scheppen voor mensen die
nog steeds dachten dat hij het
gesjoemel rond de bezittingen van
Mary Servaes zou hebben verzon
nen.
Holthuis: „Nu kan iedereen zien
wat ik heb geprobeerd om te ach
terhalen wat er met haar en haar
spullen is gebeurd." Volgens hem
zijn miljoenen euro's verdwenen,
evenals schilderijen, gouden pla
ten en onderscheidingen.
Zij was de vorstin, haar hofhou
ding had zich naar haar te schik
ken." Het boek schildert de zange
res af als een behoorlijk berekenen
de, soms kille vrouw. Holthuis:
„Dat klopt, ze had een kille kant:
optellen en aftrekken. Dat wil ik
en niet minder. Maar aan de ande
re kant' als we gingen eten en ze
dronk haar wijntje, dan was ze bin
nen tien minuten vergeten dat ze
De Zangeres was. Ze hield van
smerige moppen, van enorm la
chen, kon fantastisch verhalen ver
tellen, dan hing iedereen aan haar
lippen."
Drie jaar geleden begon Hol-
thaus aan dit boek, waar
van de oorsprong ligt in
een reis naar Lourdes die hij sa
men met de zangeres ondernam.
„Voordat we gingen had ze zich
niet gerealiseerd dat ze daar ook
zou worden herkend. Ze stond
daar op dat plein bij de Lour-
des-grot. Opeens werd ze omringd
door mensen, bijna alsof zij de hei
lige was. Dat zette haar aan het
denken, ze heeft me daarna vaak
gezegd dat ze dat zo vervelend
vond, haar imago ging haar tegen
staan door alle geheimen die ze
met zich mee droeg. Ze zei me: 'Er
is nog heel veel dat ik je moet ver
tellen'." Aanvankelijk zou deze bio
grafie vorig jaar uitkomen, maar
de uitgever besloot eerst het laat
ste deel ervan zelfstandig uit te
brengen onder de titel Sterven zon
der Naam. Dit boek over de laat
ste, ontluisterende tien jaar van
haar leven beschrijft hoe de bejaar
de zangeres verwaarloosd werd
door haar dienstbode, steeds ver
der geïsoleerd raakte van haar
vrienden, hoe haar boekhouder al
le zeggenschap over haar kreeg,
waarna ze, zonder officiële verkla
ring van dementie, werd opgeslo
ten in een geriatrische inrichting.
Daar stierf ze, zelfs de grootse be
grafenis die ze zo graag wilde,
werd haar onthouden. Veel geld
en bezittingen verdwenen spoor
loos. Het boek leidde tot Kamer
vragen en een voorlopige voorzie
ning voor bejaarden die hetzelfde
dreigde te overkomen.
Holthuis beseft dat fans het boek
als 'ontheiliging' zullen beschou
wen. Maar zo is het ook bedoeld.
„Mary realiseerde zich dat ook,
maar ze zei: 'Mijn fans zullen zien
dat ik ook een mens ben, ze ne
men me dat niet kwalijk'." Holt
huis is naar eigen zeggen geen
'zwever', maar voor hem voelt het
alsof de zangeres zelf de hand
heeft gehad in de publicatie. „Ik be
loofde haar alles op te schrijven,
maar het kwam er niet van. Toen
ze tien jaar dood was, ging ik een
bloemetje leggen op haar graf Ik
stond daar en het was alsof ik op
mijn schouder werd getikt: 'Wordt
het niet eens tijd dat je aan het
werk gaat?' En toen ben ik begon
nen. Zoals ze ook altijd voorspelde
dat er een film of een serie over
haar zou worden gemaakt. Dan zei
den wij: 'Mary, hou toch op!' Maar
ze heeft verdorie toch gelijk gekre
gen."
De Zangeres Zonder Naam, het com
plete verhaal' door Ben Holthuis, Prijs:
19.95 euro. De musical Zangeres zon
der Naam met Ellen Pieters in de hoofd
rol gaat op 21 november in première
in het DeLaMar Theater in Amsterdam,
en reist daarna het hele iand door.
Mary Servaes. Haar imago ging haar steeds meer tegenstaan door alle geheimen die ze met zich meedroeg.
foto uit de biografie
