4l
ZeeimA
SireefcjeétmAtn.
dinsdag 15 november 2011
-ff «V
118111901
i UUIHIIIill!
112782
Aardappelteelt in Zeeland
is al eeuwenoud. Vooral de
bintjes zijn favoriet. Dit oude
ras is voor alles te gebruiken.
De lichtgele, niet al te bloe-
mige pieper is geschikt als
tafelaardappel en kan ook
als friet gebakken worden.
Zeeuwse bintjes, je ziet het
wel eens staan op het menu
bij restaurants. Als waren ze
een beschermd, streekge
bonden product. Maar, hoe
Zeeuws zijn deze smakelijke
knollen eigenlijk?
Op het aangeveegde erf
van landbouwbedrijf Van
Hijfte in IJzendijke hangt
de sterke geur van vochtige
aarde. Houten kuubskisten
staan hoog opgetast naast
de schuur. De komende weken zullen miljoe
nen pootaardappelen in deze kratten hun weg
vinden naar boeren die piepers verbouwen
voor de consumptie. In de schuur rammelt een
enorme aardappelsorteermachine die de knol
len op diameter sorteert. Allereerst brengt een
transportband de aardappelen op minstens
vijf meter hoogte. Van daaruit rollen ze op een
aantal zeven die boven elkaar heen en weer
bewegen. De zeefmaten zijn van boven naar
beneden steeds een slag kleiner. Op elke zeef
blijven aardappelen achter. Die gaan samen
in een kist. Maar eerst nog buigen een paar
mannen zich erover. Met de hand halen ze
takjes en steentjes weg en ook de exemplaren
met rotte plekjes of onvolkomenheden pikken
ze er tussenuit. Wat overblijft is een kist vol
prachtig gesorteerde pootaardappeltjes. „Een
aardappel legt heel wat meters af voordat hij in
de juiste kist belandt", zegt Jeroen. „Aardappe
len met een kleine diameter zijn geschikt voor
lichte grond. De grotere gaan in zwaardere
grond."
Jeroen beheerst de kunst van het aardappel-
kweken. Samen met zijn broer Alex runt hij
het familiebedrijf waar sinds 1920 aardappelen
worden gekweekt op ongeveer honderd hec
tare grond. „Mijn opa was een van de eerste
boeren in Zeeuws-Vlaanderen die begon met
pootgoed. Ook bintjes. Die verbouwen we al
honderd jaar."
Ook Zeeuwse bintjes? „Die bestaan niet", zegt
Jeroen. „Sterker nog: het bintje is gekweekt
door een Fries."
Hoe zit dat dan? Komelis Lieuwes de Vries
werd in 1825 geboren. Tot zijn eenentwintigste
werkte hij op de boerderij. Daarna ging hij
voor onderwijzer studeren. In 1894 haalde hij
zijn landbouwakte en in 1901 de tuinbouw-
akte. In opdracht van de Friesche Maatschappij
van Landbouw verrichte hij kweekwerk. Maar
liefst 150 rassen kweekte hij. De succesvolste
aardappel was het bintje, in 1905 uit een krui
sing van Munstersen met Fransen gekweekt.
In 1910 kwam het aardappeltje voor het eerst
in de handel. De Vries, die ook hoofdonder
wijzer was op de lagere school in Suameer,
noemde alle rassen naar voornamen van kin
deren uit het dorp. Zo noemde hij het bintje
naar de toen 17 jaar oude Bintje Jansma.
Het bintje is dus niet Zeeuws. „Maar het is wel
een oud ras dat ondanks de concurrentie van
betere, nieuwere rassen nog steeds bestaat",
zegt Jeroen. „Het sterke ervan is dat je dit
soort overal voor kunt gebruiken. Ik denk dat
de helft van de aardappelen die in Zeeland
worden verbouwd, bintjes zijn. Het is een
echte kleiaardappel. Als bintjes op zwaardere
grond groeien, moeten ze meer hun best doen
en krijgen ze een sterke celstructuur. Daardoor
zijn bintjes goed te bewaren. Maar prijstech-
nisch is het verbouwen van bintjes iets minder
aantrekkelijk. Het is geen aardappel waarmee
je contracten afsluit met bijvoorbeeld een
fritesfabriek. Hij is namelijk niet voor een
bepaald doel gekweekt; voor chips is de vorm
niet ideaal, voor frieten het ene jaar wel en het
andere jaar niet. Heb je een aardappelras dat
wel altijd goed van vorm is voor bijvoorbeeld
de chipsindustrie, dan brengt hij meer op.
Maar, ondanks warme zomers en veel nattig
heid in het najaar doen bintjes het altijd. Het
bintje overleeft alle crises."
Elian van't Westeinde
Zeeland is een belangrijk gebied voor de
aardappelteelt. In 2011 hebben Zeeuwse akker
bouwers ruim 1/5 van alle consumptieaardap
pelen in Nederland geteeld. We eten jaarlijks
gemiddeld 80 kilo aardappelen per persoon.
Vijftig kilo daarvan verwerken we zeifin
onze keuken. De rest eten we als friet, chips of
anderszins.*
Tholen staat bekend om de primeurteelt, de
vroege aardappelen zoals Dore, Première en
Frieslanden Deze aardappelen gaan onder de
hamer op de veiling in Sint Annaland.
Specifiek Zeeuwse rassen zijn er niet. Vroeger
was het bintje de belangrijkste aardappel die
in Zeeland werd geteeld. Tegenwoordig is zijn
plaats ingenomen door allerlei verbeterde ras
sen. Voor elke toepassing is er wel een aardap
pel gekweekt. Zo kennen we frietaardappelen,
vastkokende aardappelen, of aardappelen om
puree van te maken.
De grond in Zeeland is heel geschikt voor aard
appelen, hoewel akkerbouwers steeds meer
te kampen hebben met verzilting. Beregenen
met zoet water is nauwelijks mogelijk. Om een
aardappelras te vinden dat wel op zilte grond
gedijt, zijn de afgelopen drie jaar proeven
gedaan met de zouttolerantie van verschil
lende aardappelrassen. De resultaten wijzen
op een duidelijk verschil, het ene aardappeltje
kan er beter tegen dan het andere, maar het is
nog te vroeg voor een oordeel. Daar zijn meer
resultaten voor nodig. Leiden deze proeven
ooit nog eens tot onze eigen streekgebonden
aardappel? Wie weet.
*Bron: Guiljam van der Schelde, sectorspecia
list akkerbouw ZLTO
Jeroen van Hijfte bij het
sorteren van de aardappelen,
foto's Lex de Meester
