Langs killen, grienden en kreken
In de Biesbosch loopt een prachtig, onverhard pad langs
boerenakkers in de polder. Jan de Hoon wandelde door
de Oostwaard en ging op zoek naar de geschiedenis
van de Biesbosch.
s^lJy reizen@wegener.nl reizen
|gf| 024-3650360
1:1:1 Zaterdag 12 november 2011
Met dank aan de
Sint-Elisabethsvloed
Op 18 november 1421
maakte de Sint-Elisabeths-
vloed een binnenzee van de
Groote of Zuid-Hollandse
Waard. De vloed verzwolg
een gebied van 45.000
hectare en meer dan 60
dorpen werden overspoeld. In
de loop der jaren zorgde
aanslibbing van klei en zand
voor een labyrint aan kreken,
killen en geulen. Zo ontstond
de Biesbosch, die haar naam
dankt aan de biezen die er
groeiden. De arbeiders die de
biezen oogstten, moesten bij
hoog water 'hun biezen
pakken', om op tijd weg te
komen. In het Biesbosch
Museum krijg je een goed
beeld van verleden, heden en
toekomst van de Biesbosch.
www.biesboschmuseum.nl
Als je door de Oost
waard in de Biesbosch
loopt, voel je dat de na
tuur en het boerenle
ven in evenwicht is.
Het ene moment loop je langs de
boerenactiviteit op het akkerland,
even later passeer je grienden, kil
len en kreken, waar roof- en water
vogels zich volop laten zien.
De auto laat ik achter aan de Grote
Waardweg, even buiten Werken
dam. Het is vroeg in de morgen en
voor me ligt een uitgestrekte pol
der. Een goed gemarkeerd pad
stuurt me tussen akkers door rich
ting de Bruine Kil. Het halflange
gras van de akkerrand maakt mijn
schoenen tot aan mijn enkels nat.
Het Oostwaardpad, tot stand geko
men door samenwerking tussen
de agrarische natuurvereniging Al-
tena Biesbosch (ANV) en lokale
boeren, is een wandeling van 23 ki
lometer uitgezet tussen Werken
dam en Hank.
Meer dan vijftig boeren in de pol
der doen mee aan actief randbe-
heer, zoals het heet. Dit houdt in
dat een rand van 4 meter langs
een watergang niet wordt bemest
of bespoten tegen onkruid en
slechts beperkt wordt gemaaid.
Door de akkerranden open te stel
len, maken de boeren een uniek
stuk natuur zichtbaar én bereik
baar.
We volgen het pad verder langs de
loop van de Bruine Kil, met haar
steile oevers een perfecte nestloka-
tie voor ijsvogels. Via bruggetjes
steek ik kreken en sloten over. Het
pad gaat zelfs door weilanden
waar paarden grazen. Niet echt
geïnteresseerd kijken zij op en gra
zen door. Ik ben niet de eerste
wandelaar die ze zien.
Aan de overkant van de Bruine Kil
herinnert een griendwerkershuisje
aan vroegere tijden. Ik laat de Brui
ne Kil achter me en loop weer
voor langere tijd langs akkers. Boe
ren zijn suikerbieten aan het oog
sten. Op de een of andere manier
voelt het boerenleven hier in ba
lans met de natuur. Oude boerde
rijen zijn goed zichtbaar in het
landschap, want ze zijn gebouwd
op terpen ter bescherming tegen
overstromingen.
Aan het eind van de achttiende
eeuw werd de Oostwaard ingepol
derd. Hierdoor ontstond een om
vangrijk gebied dat gebruikt werd
als gras-, hooi- en bouwland. Boe
ren woonden 'achter het water' en
het getijde bepaalde het leven in
die tijd.
Tot aan de afsluiting van het Ha
ringvliet in 1970 waren de polders
enkel via het water bereikbaar en
overstroomden ze 's winters en
ten tijde van springtij en zware
storm. Met de afsluiting verdwe
nen eb en vloed, waarna de ruilver
kaveling en aanleg van wegen de
Biesbosch uit haar eeuwenoude
isolement haalde.
In Hank ben ik zowat halverwege
de Oostwaardwandeling en drink
ik koffie. In dit dorp herinnert
veel aan de strijd met het water,
zoals de Buitendijk, waarin zich
een keersluis uit 1699 bevindt. Zo
dra het water in de polder hoger
stond dan in de Biesbosch ging de
sluis automatisch open. Als de
vloed de Biesbosch bereikte, sloot
de sluis weer.
Het pad loopt verder langs de
Bleeke Kil en via de Karnemelks
polder kom ik bij de Bakkerskil.
Dit was vroeger de breedste en
grootste watergang van alle
Biesboschkreken en de belangrijk
ste verbinding tussen de Amer en
de Merwede. Nu is de Bakkerskil
een oase voor watervogels.
Met een trekpontje steek ik over,
een milde herfstzon staat aan de
hemel en de wind speelt met het
riet. Aan de andere kant vervolg ik
mijn weg. Ik passeer de gerestau
reerde Papsluis, die samen met
Fort Bakkerskil onderdeel was van
de Nieuwe Hollandse Waterlinie,
die het westen van het land moest
beschermen tegen vijandelijke in
dringers. Bij de Grote Waardweg
vertelt mijn geparkeerde auto dat
ik weer op het vertrekpunt ben
van mijn wandeling!
m Werkendam en Hank zijn bereikbaar per bus, maar handiger is per auto.
Het Biesbosch Museum ligt 11 kilometer van Werkendam. Vanuit Wer
kendam gaat een bus, maar het laatste deel moet je wandelen naar het
museum (40 minuten). Het Oostwaardpad heeft een eigen routeaandui
ding en het is ook mogelijk delen van de route te lopen. De wandelroute
is te downloaden op www.biesboschwandeling.nl
Je loopt grote delen van de wandeling onbeschut zodat zon, wind en re
gen vrij spel hebben. Bij nat weer kan het pad drassig zijn. In de omge
ving van het museum zijn meer wandelpaden van 2 tot 13 kilometer. Als
je begint in Werkendam, kom je halverwege de route door Hank, waar
horecagelegenheden zijn. Het Biesbosch Museum is van 1 november tot
en met 31 maart geopend van dinsdag tot en met zondag van 12.00 tot
17.00 uur. Van 1 april tot en met 31 oktober is het alle dagen geopend.
Er zijn dagelijks rondvaarten met fluisterboten.
Foto links, daarna met de klok mee: Langs de route staan informatiebor
den. Een griendwerkershuisje langs de Grote Kil. Een biezensnijder in
het museum. Wandelaars zijn welkom, honden niet. foto's Jan de Hoon
