spectrum 4
Zomaar een bosje...
Laag bij de gronds?
êSÈr*
kt-silfi
Zaterdag 12 november 2011
w»
- ,N*2^5S§?W
Goudgele hertenzwam
Adonismycena
Kopergroenzwam
Met hulp van een aantal actieve vrijwilligers
en van de leden van de Nederlandse Myco-
logische Vereniging zijn we sinds 2006 be
zig met het maken van een actueel over
zicht van het voorkomen van paddenstoelen in Zee
land. Dat is een mega klus, die alleen mogelijk is dank
zij de actieve betrokkenheid van tientallen vrijwilli
gers. Dat geeft al aan dat er sprake is van flink wat hob
byisme. Maar het is ook meer dan dat Paddenstoelen
zijn superieure graadmeters om een oordeel te vormen
over de natuurkwaliteit en de milieucondities van be
paalde gebieden.
Het project wordt dit jaar afgerond en de focus is nu
niet zozeer gericht op aantrekkelijke, kansrijke gebie
den, maar op de laatste witte vlekken die het kaart
beeld van Zeeland laat zien. Zo belandden we vorige
week in een klein bosje, ergens midden in de polders
van Zeeuws-Vlaanderen. Zonder al te veel verwachtin
gen, maar je wilt je steekproef nu eenmaal compleet
hebben. We hebben vooraf, aan de hand van de topogra
fische kaart een prognose opgesteld voor elk van de 120
in Zeeland gelegen 'uurhokken'. Dat zijn vierkante
kaartvakken van 5 bij 5 kilometer die algemeen ge
bruikt worden voor het verzamelen van biologische ge
gevens. Afhankelijk van de geografische gesteldheid va
rieerde onze prognose per uurhok van 50 tot 300 soor
ten. Inmiddels is in bijna alle uurhokken de prognose
bereikt en we zijn bezig aan de laatste loodjes.
Het bosje in kwestie zag er niet bepaald aanlokkelijk
uit, maar dat zegt dikwijls niet al te veel. We parkeer
den de auto in de berm en stapten uit in een veldje
smeerwortels, waarvan de bloemen al lang en breed uit
gebloeid waren. Toch even kijken tussen de bladeren
en jawel.... De eerste soort is meteen gescoord: de
smeerwortelmycena. Over heel Nederland bezien be
paald geen algemene soort, maar in Zeeland momen
teel overal te vinden waar maar smeerwortels groeien.
Buig de bladeren uit elkaar en u ziet in het hart van de
plant een toefje sneeuwwitte paddenstoeltjes.
En nu het bos in. Bramen zitten danig in de weg en dan
zijn er ook nog eens de stammen van omgezaagde bo
men die zomaar zijn blijven liggen. Dat mag dan de
weg flink belemmeren, voor de paddenstoelen is het
heel erg gunstig. Het duurt niet lang of we ontdekken
hertenzwammen op een rottende stam. De grote brui
ne hoed en de roze plaatjes wijzen erop dat het hier
gaat om de gewone hertenzwam. Maar nauwelijks
twee minuten later ontdekken we een rijke groeiplaats
van de grauwgroene hertenzwam en dat ontlokt aan
mijn doorgewinterde metgezel de opmerking 'Dit lijkt
een echt plutenbosje'. Dat klinkt als geheimtaal, maar
het betekent simpelweg dat hier nog meer herten-
zwammen (Pluteus-soorten) verwacht mogen worden.
En die verwachting komt uit. Nauwelijks tien minuten
later vinden we de goudgele hertenzwam. Een adembe
nemende schoonheid die precies laat zien wat de naam
voorgeeft. In de afgelopen jaren hebben we vele honder
den, ja ver over de duizend soorten gevonden. Maar de
ze vondst is echt helemaal nieuw. Fascinerend toch wat
een kleuren onze paddo's kunnen hebben. Vlak bij de
goudgele hertenzwam vinden we een mooie groep van
de kopergroenzwam die een onwaarschijnlijk felle
groenblauwe kleur vertoonL De peervormige stuif-
zwam en de wat onbeduidend getinte franjehoeden en
vaalhoeden leiden onze aandacht even af van het kleu
renfeest.
Maar dan is daar ineens een toef van de felroze gekleur
de adonismycena. Een raadselachtig paddenstoeltje dat
zich alleen vertoont in twee landschapstypen die voor
ons eikaars volstrekte tegenpool lijken: heischrale gras
landen en voedselrijke bossen. Tsjonge-jonge: padden
stoelen: daar krijg ik echt nooit genoeg van...
Eind oktober, zonnige dagen afgewisseld door buiige pe
rioden. Typisch najaarsweer, herfst. Zelf heb ik het
meeste met het eerste ontluikende groen van het voor
jaar en., jazeker, evenzo met het in het najaar kwijnen
de afval van wat in de lente nog zo pril en vol beloften was.
Vochtig en nat is het bospad in het Gadrabosje in de Westhoek
van Schouwen. Niet voor niets staat dit bosje bekend als een
van de plaatsen waar in het najaar vele soorten paddenstoelen
te vinden zijn. Er hangt een klamme sfeer tussen de stammen
van de bomen waarvan de laatste gouden vlammen neerdwar-
relen op de met talloze kleuren getooide herfstdeken. We zou
den bijna de tekenen van leven in die bonte mengeling van
warme tinten over het hoofd zien. Laag bij de grond verschij
nen ze ieder jaar weer. De talloze aardappelbovisten en rode
kool- zwammetjes, de mycena's, de zwavelkopjes en de kaneel
kleurige melkzwammen. Voor wie de zwamvruchten onder de
loep neemt, hetzij letterlijk hetzij figuurlijk, gaat er een wonde
re wereld open. Plots kan het dan zijn dat je dan ook het late
zonlicht wat diffuus tussen de stammen van de bomen valt op
een speciale manier ervaart In tegenlicht heeft het iets weg
van de lichtval die we kunnen beleven als we een kerkgebouw
binnen komen. En evenals de mystieke sfeer die we daar dik
wijls ervaren hebben de vruchten van de ondergrondse schim
mels een waas van geheimzinnigheid om zich heen.
