Dwalen door een doolhof
121 zorgkinderen
Krijgen kinderen te
vaak en te snel een
etiket als ADHD of
Asperger opge
plakt? Staatssecreta
ris Veldhuijzen van
Zanten vindt van
wel. Verslaggever
Joep Trommelen be
schrijft zijn ervarin
gen met zoon Rik.
zaterdag 12 november 2011
Het eerste etiket dat
mijn zoon Rik
(toen 5) ontving,
was ADHD. In
2004, nadat een
particulier psycho
logisch bureau ons had doorverwe
zen naar de kinderarts in het zie
kenhuis. Want alleen een echte
arts mag een echte diagnose stel
len waar je de boer mee op kunt
in het medische circuit.
ADHD was in die tijd een hype.
„Heeft 'ie geen ADHD?", vroegen
allerlei mensen in onze omgeving
als Rik weer eens als een witte tor
nado door de woonkamer raasde.
En wat doe je dan? Je gaat eens
naar de dokter, en die verwijst je
door. We kwamen zo bij dat parti
culier bureau, vanwege de goede
naam en het ontbreken van een
wachtlijst.
Toen men daar ADHD vermoed
de, moest Rik alsnog naar het zie
kenhuis voor een 'stempel': offici
eel goedgekeurd door de kinder
arts. Ik zie Rik nog liggen, angst in
zijn ogen, een badmuts op met
elektroden die zijn hersenactiviteit
maten.
En ja hoor, het werd Ritalin. Drie
pilletjes per dag om hem rustiger
te maken. Het was het begin van
een lange reis langs kinderartsen
en schimmige bureautjes die pro
blemen signaleerden én tegen een
flinke vergoeding wilden oplossen
(sociale vaardigheidstraining).
En we leerden al snel: zonder eti
ket geen hulp. Dat zijn twee kan
ten van dezelfde medaille.
Het bureau met de goede naam
stelde ook vast dat Rik hoogbe
gaafd was. En: hij zou ook wel
eens aan het syndroom van Asper
ger kunnen lijden, een vorm van
autisme. Weer twee stempels.
Een echte kinderpsychiater, daar
zouden we beter af zijn dan bij de
'gewone' kinderarts, adviseerde
een ander bureautje, dat van de so
ciale vaardigheidstraining. Ze wis
ten wel een goeie.
Die man geloofde na een aantal ge
sprekken met Rik niets van het As-
perger-verhaal, en richt al zijn pij
len nu al een paar jaar op ADHD.
Omdat de Concerta-pillen (die ver
vangen inmiddels Ritalin omdat
ze gedurende de dag een gelijkma
tiger dosis afleveren) voor slaap
problemen zorgen, slikt Rik ook al
jaren 'inslapertjes', melatonine. En
hij slikt een tabletje om ontremd,
agressief gedrag in te tomen.
En o ja, de kinderpsychiater stelde
ook vast dat Rik aan pavor noctur-
nus lijdt: een aan slaapwandelen
verwante stoornis waarbij hij al sla
pend in paniek raakt. Hup, nog
een pilletje. Eén geluk: het hielp!
Hij kwam bovendien in aanmer
king voor een 'rugzakje'. Met die
subsidie zouden ze op school Rik
nóg beter kunnen begeleiden door
hulp van buiten en lesmateriaal in
te kopen.
Rik werd zo een 'cluster 3' kind.-
Zonder etiket geen hulp.
Dat zijn twee kanten van
dezelfde medaille
Cluster 3 is een pakketje criteria
(etiketten!) waaraan een kind met
een lichamelijke of verstandelijke
beperking moet voldoen om in
aanmerking te komen voor spe
ciaal onderwijs of een rugzakje.
Rik past in dat pakketje.
De school en de 'cluster 3'-begelei-
der brachten het Asperger-verhaal
terug op tafel; Riks gedrag zou
toch écht wel veel trekjes van het
syndroom van Asperger vertonen.
Rik kreeg een vaste ambulante be
geleider, en een pedagoge om op
school allerlei praktische dingen
mee te oefenen.
Pillen én rugzakje konden echter
niet voorkomen dat hij in groep 8
in de problemen kwam, ook al
heeft hij er zeker baat bij. On
danks zijn 'hoogbegaafdheid' dreig
de een vmbo-advies.
Er volgde een conflict met de
school nadat Riks twee docenten
pas na de kerst signaleerden dat
het vmbo wel eens het hoogst
haalbare zou kunnen zijn. We kre
gen te horen dat er 'nog twintig
andere kinderen' in de klas zaten
die óók aandacht vergden. De mo
derne docent moet inderdaad van
vele markten thuis zijn, misschien
wel veel te veel. Maar het leek wel
alsof die twee Riks dossier niet
eens kenden.
Rik is dit schooljaar in een
vmbo/havo-brugklas terechtgeko
men. Zelf vind 'ie het prima gaan,
zijn 'cluster 3'-begeleider en de
zorgcoördinator van de school von
den dat aanvankelijk ook.
Maar docenten én leerlingen zou
den zich toch behoorlijk storen
aan Riks drukke gedrag. De grote
vraag: is hij in staat zich aan de
nieuwe school aan te passen of
moet hij wellicht toch naar het spe
ciaal onderwijs?
Wordt vervolgd.
Je zou één factor bijna vergeten:
Rik zelf! Hij houdt zich flink maar
lijdt toch wel onder alle stigma's
die in de loop der jaren zijn gepas
seerd. Praat er niet graag over.
Voelt zichzelf duidelijk 'anders'.
„Vermoeiend", vindt hij de einde
loze tocht langs artsen en hulpver
leners. Maar hij denkt dat 'ie er
toch wel baat bij heeft. „Je mag
het gerust opschrijven in de krant,
Dan snappen mensen misschien
beter waarom ik zo doe."
Soms denk ik: we stoppen overal
mee, onttrekken ons aan de kin-
derlabel-industrie. Eens kijken wat
er dan gebeurt. Of het voor Rik
wat uitmaakt. Maar dat durf je als
ouder toch niet zelf te beslissen. Je
bent overgeleverd aan het oordeel
van mensen die er voor doorge
leerd hebben.
De plannen van de staatssecretaris
lijken mij veel te kort door de
bocht. De 'wildgroei' aan etiketten
bewijst immers niets. Haar stand
punt lijkt me vooral ingegeven
door de wens te bezuinigen. En
het sluit prima aan bij de tijdgeest
om te twijfelen aan het oordeel
van 'deskundigen'.
Kinderen leven in een steeds inge
wikkeldere, drukkere en veeleisen
der wereld. Geen wonder dat niet
ieder kind daar zonder schade op
te lopen in mee kan draaien, denk
ik dan. Misschien moeten we dus
blij zijn dat er tegenwoordig veel
meer aandacht voor de kinderziel
is.
Maar na al die jaren dwalen door
het doolhof stel ik vast: ik weet
het gewoon niet en zal er ook wel
nooit achter komen.
O zie onze website:binnenland
Documentaire: ADHD-hype,
kinderen ziek of ziek gemaakt?
1 tot 4 procent van de
schoolkinderen zou aan het
Attention Deficit/Hyperac-
tivity Disorder lijden. Ze
zijn erg druk, kunnen zich
niet goed concentreren en
denken niet goed na voor
ze handelen.
Is feitelijk een vorm van ADHD
zonder de hyperactiviteit. Kinde
ren zijn niet druk maar vaak
juist stil en passief, waardoor
hun 'afwijking' vaak onopge
merkt blijft.
Autisme kent vele vormen,
waaronder het Syndroom
van Asperger. Asperger-kin-
deren hebben moeite met
uiten en begrijpen van emo
ties en sociaal gedrag. Ze
hebben een beperkt inle
vingsvermogen.
Eigenlijk een 'verzamel
bak' voor allerlei vaak
aan autisme verwante
klachten die als optel
som niet in een ander
diagnosevakje passen.
Geldt echter wel degelijk
als een diagnose.
