De worsteling van twintigers
M
I
boeken 35
Te makkelijk boek over jeugdzorg Geen goedkoop sentiment
BOEKEN KORT
donderdag 10 november 2011
wutr.^sai I II iUit|if|i^muw «,i'rciwiiiiniiwiiiiii||i|ii| 1 "Wil l'i'l■^MagBsasaw■mii HiMiimd HIM—asgaa—B—MMBM* MI WH WBBWBa—BBMBBIfBWW—B—
Straatbeeld in Calcutta, een stad die als decor fungeert in 'Huwelijk'.
foto EPA
De ene wil de ander, maar
de ander wil de ene niet. In
soepel en raak proza schil
dert Jeffrey Eugenides in Hu
welijk drie twintigers die
hun weg zoeken in de maat
schappij.
door Dirk-Jan Arensman
Een veelschrijver kun je de
Amerikaan Jeffrey Eugeni
des (i960) niet noemen.
Maar als hij iets publiceert,
is het ook steevast verrassend, am
bitieus en het wachten meer dan
waard.
Eerst was er zijn debuut, The virgin
suïcides (1993), het in de wij-vorm
vertelde relaas van een groep derti
gers die terugkeken op hun puber
obsessie voor de vijf zusjes Lisbon,
die allen in hetzelfde jaar zelf
moord pleegden. In 2002 volgde
het Pulitzer Prize-winnende
Middlesex, een epos rond een her
mafrodiet dat drie generaties om
spande en speelde in onder andere
Detroit, Turkije en Berlijn. Nu,
weer exact negen jaar later, is dan
Huwelijk verschenen. Eugenides
pakt je opnieuw moeiteloos in.
Met zijn ideeënrijkdom, zijn prach
tige stijl en zijn warm kloppend
vertellershart.
De plot van Huwelijk (oorspronke
lijke titel: The marriage plotdraait
om een driehoeksverhouding tus
sen net afgestudeerde twintigers
die in 1983 op het punt staan de
veilige campus van Brown Univer
sity in Providence, Rhode Island,
te verruilen voor - ja, voor wat ei
genlijk? Madeline Hanna is een
kakkineus meisje van 22 dat
dweept met de romantische klas
siekers van )ane Austen en Henry
lames, wat nog niet meevalt in
een tijd waarin de Franse filosoof
Jacques Derrida en deconstructivis
me op haar universiteit hoogtij vie
ren.
Maddy wordt niet zo heimelijk
aanbeden door student religieuze
studies Mitchell Gramaticus. Maar
die verlegen ziel moest zich schik
ken in de rol van 'goede vriend'
toen zij als een blok viel voor Leo
nard Bankhead, een even energie
ke als getormenteerde golden boy,
die ze heeft ontmoet tijdens een
college semiotiek.
Eugenides karakteriseert ze fantas
tisch. Maddy, met haar bevoorrech
te tennisclubouders en zomers in
Cape Cod, die lievig dolende
Mitchell en Leonard, die zowel
wat uiterlijk als karakter betreft be
hoorlijk wat trekjes kreeg van wij
len David Foster Wallace. En dat
Eugenides lol heeft gehad in het
erudiet bespotten van academi
sche modes, is overduidelijk.
Sterker: het zich daartegen afzet
ten is één van de drij
vende krachten achter
het boek. Tussen de
postmodern zwatelen
de studenten in coltrui
vond Maddy namelijk
haar heil bij de hope
loos impopulaire hoor
collegereeks 'De huwe-
lijksplot'. Daarin be
toogde de docent dat
de romankunst teloor
ging toen verhalen die
met 'Lezer, hij trouwde met me!'
eindigden, door het feminisme en
de mogelijkheid tot echtscheiding
achterhaald raakten.
Haar liefde voor Victoriaanse rela
tiedrama's hield stand en Eugeni
des geeft hier, grijnslachend en
wel, een moderne draai aan die tra
ditie.
Trouwen doet Madeline inder
daad, met Leonard, die als bioloog
een aanstelling krijgt bij een uni
versitair laboratorium. Maar het
huwelijk blijkt net zo'n complexe
aangelegenheid te zijn als je plaats
vinden in de volwassen wereld. Ze
ker omdat ze te kampen krijgt met
de achtbaanachtige persoonlijk
heid van haar echtgenoot, die ma-
nisch-depressiefis. Met
alle somberte en uit
spattingen van dien.
Ondertussen gaat
Mitchell, nog steeds
smachtend naar zijn
grote liefde, op reis. Op
zoek naar zichzelf, of
naar zoiets als een (reli
gieus) houvast of
ethische leidraad. Een
tocht die voert langs on
der andere Athene en
Calcutta, waar hij als vrijwilliger
werkt voor Moeder Teresa.
Die backpackerservaringen wor
den net zo levendig en met gevoel
opgeroepen als een middag op een
psychiatrische afdeling of een ma
nisch avontuur van de jonggehuw
den in een casino in Monaco. De
decors perfect geschilderd, het pro
za soepel en raak. En al ziet
Eugenides de komische kanten
van de worstelingen van zijn perso
nages, genadeloos belachelijk
maakt hij ze nooit. Hun coming of
age, met alle twijfels en hindernis
sen, wordt, iets uitvergroot, de on
ze. Grappig en pijnlijk herkenbaar.
Een paar minpuntjes zijn er. Mad
dy is, hoewel ze de meeste 'spreek
tijd' krijgt, niet het interessantste
personage. Sommige scènes lijken
net wat uitgewalst te zijn. En die
Leonard-David-Foster-Wallacecon-
nectie heeft toch ook wel iets onge
makkelijks. Huwelijk is deson
danks tot het verrassende einde
een waar genoegen.
Jeffrey Eugenides - Huwelijk.
Vertaling Jan de Nijs en Gerda
Baardman.
Prometheus, 19,95 euro.
PARljS De roman 'De wande
laar', uit 2007, wordt meer en
meer een scharnierpunt in het
werk van Adriaan van Dis. Vo
rig jaar voerde hij in 'Tikkop'
opnieuw Mulder op, de held
van 'De wandelaar'. Van Dis'
nieuwe boek gaat over de stad
waarin hij Mulder had laten
wandelen: Parijs. Zoals bekend,
is Van Dis verknocht aan de
lichtstad. Van zowel de liefde
en chronische verbazing als
van de wandelingen en tochten
doet hij kond in 'Stadsliefde'.
Q Adriaan van Dis - Stadsliefde.
Augustus, 19,95 euro.
WINTERBOEK Van Margriet tot
Geen Stijl, geen periodiek dat
niet ooit met een winterboek
op de proppen komt. Gerbrand
Bakker, schrijver van 'Boven is
het stil', 'Juni' en 'De omweg' -
en zo langzamerhand een van
de meest succesvolle Neder
landse schrijvers in het buiten
land - heeft een winterboek ge
maakt Met verhalen van colle
ga's als Maarten 't Hart, Jan van
Mersbergen, Ted van Lieshout
en anderen. Met recepten ook
(tulband), schaatsstips, puzzels,
tekeningen en poëzie - voor het
eerst gedichten van Bakker.
Q) Gerbrand Bakker (red.) -
Winterboek. Cossee, 17,50 euro.
ALBUM In de popmuziek wordt
te hooi en te gras het woord 'al
bum' gebruikt als alternatief
voor cd (want dat is het schijf
je) of plaat (want dat was de vi-
nylversie). Het woord sugge
reert soms ook dat er samen
hang bestaat tussen de liedjes
op de geluidsdrager. Spinvis en
Hanco Kolk geven er met 'tot
ziens, Justine Keller' een nieu
we betekenis aan. Hier verwijst
het naar zowel stripalbum als
de collectie nieuwe liedjes van
Spinvis. Kolk maakte prachtige
tekeningen en andere illustra
ties bij de liedjes, die weer ty
pisch Spinvis zijn: poëtisch, en
even ongrijpbaar als eenvoudig.
Een perfecte symbiose tussen
beeld en geluid.
Q Spinvis en Hanco Kolk - tot ziens,
Justine Keller. Boek plus cd. 24,90
(geb.) De Harmonie.
Q Marelle Boersma -
Vals alarm
Verbum, 14,95 euro
door Mieske van Eek
arelle Boersma wilde
met Vals alarm niet
alleen een spannend
boek schrijven maar ook een
door haar gesignaleerde mis
stand aan de kaak stellen. Nu
is het altijd een hachelijke
zaak twee meesters te willen
dienen, zeker in een boek dat
gaat over zo'n gevoelig onder
werp als het weghalen van
kinderen bij hun ouders.
Boersma was op het spoor ge
zet door oud-Kamerlid Ine
Aasted-Madsen - Van Stip
hout. Zij maakt zich zorgen
over de zorgvuldigheid waar
mee jeugdzorg te werk gaat
bij het uithuisplaatsen van
kinderen. Aasted-Madsen
vindt dat jeugdzorg grondiger
onderzoek moet doen.
De manier waarop Boersma
het werk van de gezinsvoogd
van Bureau Jeugdzorg be
schrijft, heeft veel weg van
een karikatuur. De gezins
voogd treedt volstrekt solis
tisch op, luistert nauwelijks
naar de moeder en van een
jeugdhulpverleningsinstantie
om moeder en kind te bege
leiden, is geen spoor te beken
nen. Een nogal grove verteke
ning van de gebruikelijke
gang van zaken. Niet erg als je
alleen een spannend boek
wilt schrijven, maar tamelijk
aanvechtbaar als je de preten
tie hebt een misstand aan de
kaak te stellen. Bovendien
doet het goedkoop aan als zo
veelste in Nederland de
strontemmer uit te kieperen
over de jeugdzorg.
Boersma weet ongetwijfeld
met haar tranentrekker over
een nare echtscheiding en
een moord heel wat lezers te
raken. Jammer dat ze zich
niet beperkt heeft tot een ge
woon spannend verhaal. Dat
ze met haar boek iets aan de
kaak stelt, is een illusie.
Q Jan van Mersbergen
- Naar de overkant
van de nacht
Cossee, 18,90 euro
door Jasper Henderson
n zijn vijfde roman, Naar
de overkant van de nacht,
probeert Ian van Mersber
gen niets minder dan de es
sentie van carnaval, in het
Limburgs 'Vastelaovond', te
vangen. Het leverde een won
derschoon boek op.
Van Mersbergen maakt vanaf
de eerste zin duidelijk waar
het hem om te doen is: 'Tij
dens Vastelaovend ben je niet
verkleed als iemand anders,
tijdens Vastelaovend ben je
eindelijk jezelf. En dat is pre
cies waar verteller Ralf zo be
nieuwd naar is. Tijdens één
lange, delirische nacht, opge
deeld in - hoe kan het ook an
ders - elf hoofdstukken, vol
gen we hem op zijn zoek
tocht. We beginnen bij een
muziekkapel, het feest is al in
volle gang. De kalender om
Ralfs nek die de biertjes bij
houdt, staat op veertig, het
vriest 15 graden. Hij is zijn
stem kwijt, de alcohol heeft
al gezorgd voor een aangena
me, 'constante roes.
Een van de wonderlijke figu
ren die Ralf tijdens de nacht
ontmoet, is de Pater. Hij ver
telt Ralf dat de Vastelaovend
gaat over afscheid nemen, de
balans opmaken door het mo
ment, het nu zo lang moge
lijk vast te houden.
Van Mersbergen weeft heel
mooi Ralfs achtergrond. Ner
gens was hij thuis, hij hoorde
nergens bij.
De momenten dat hij denkt
aan zijn leven thuis zijn hart
verscheurend, zoals vrijwel el
ke zin, elke scène in dit boek
een intensiteit, een openheid
heeft die maar moeilijk vol te
houden lijkt, zowel voor de le
zer als voor de schrijver zelf
Van Mersbergen schrijft met
het hart wijd open, maar
weet te allen tijden het goed
kope sentiment te vermijden.
