io I economische crisis
Dubbele
dip zal
niemand
verrassen
Na het consumentenvertrouwen
taant nu ook het optimisme onder
ondernemers. De angst voor een
nieuwe recessie, de beruchte dubbe
le dip, groeit in Nederland snel. Er
is echter een verschil met de crisis
van 2008: deze keer zien we de pro
blemen aankomen en kunnen we
ons dus voorbereiden.
woensdag 2 november 2011
door Ap van den Berg
De wijzers van de va
derlandse economi
sche barometers wij
zen steeds meer de
verkeerde kant op.
Werknemers worden zenuwachti
ger. De website Z24.nl voorspelt al
economische krimp in oktober
(0,9 procent) en lichte krimp voor
november (0,4).
„Er is een groot verschil ten op
zichte van september 2008. Toen
werd de wereld overvallen door de
bankencrisis. Deze nieuwe dip
konden we zien aankomen. Dat
scheelt, want bedrijven hebben er
op kunnen anticiperen", zegt Bert
Bruning, directeur van kredietver
zekeraar Atradius.
Aanwijzingen voor een haperende
welvaart gingen de afgelopen
maanden gepaard met alarmeren
de berichtgeving in de media. Het
regende winstwaarschuwingen en
massa-ontslagen. Reuzen als KPN,
Tata Steel (voorheen Hoogovens),
AkzoNobel en banken (ABN Am-
ro en Rabobank) schrapten duizen
den banen. Philips slankt ook flink
af. Onder het mom van: zodra de
concurrentie nóg heviger wordt,
moeten producten nóg goedkoper
worden geproduceerd.
Ook in het buitenland pakken don
kere wolken zich samen. In Enge
land bijvoorbeeld neemt de defen-
siegroep BAE Systems afscheid
van 3.000 werknemers, nadat eer
der 15.000 mensen de zak hadden
gekregen.
Deze zomer verbaasde Lloyds Ban
king Group met een sanering van
15.000 arbeidsplaatsen (besparing:
1,1 miljard euro). Daarvoor was het
personeelsbestand ook al met
28.000 ingekrompen.
Lang niet alle werkgevers hanteren
momenteel de botte bijl om zich
te prepareren op de slechtere voor
uitzichten, zo blijkt uit onderzoek
van adviesbureau KPMG onder
1.500 grote, middelgrote en kleine
Nederlandse ondernemingen. Be
drijven die grote kostenbesparings
programma's doorvoeren en rigou
reus hakken in personeel en ar
beidsvoorwaarden, zijn sterk in de
minderheid.
„Uit de enquêtegegevens maken
we op dat bijna 70 procent van de
respondenten de uitgaven bevriest
of terugschroeft door - deels - te
stoppen met het inhuren van der
den. Anderen laten personeel vrij
willig afvloeien, stellen investerin
gen uit of zetten productielijnen
tijdelijk stil. Weer anderen bedie
nen zich van de bekende kaas
schaafmethode: per afdeling bud
getten met een paar procent verla
gen", stelt William Koot, partner
van KPMG Advisary.
Een op de vijf respondenten
houdt volgens de onderzoekers
van KPMG rekening met 'een dub
bele dip'. Koot: „Bijzonder is dat
die verwachting bijna puur op ge
voel is gebaseerd, want het leeu
wendeel van de bedrijven heeft cij
fermatig nog helemaal geen last
van de crisis."
Dit geldt niet voor de retail (win
kels), die al enkele jaren stevig lijdt
onder de crisis vanwege het afge-
'Wanneer leiders er weer
een potje van maken,
breken andere tijden aan'
nomen consumentenvertrouwen.
In onzekere tijden houden men
sen liever de hand op de knip,
merkt ook de horeca.
In de bouwnijverheid gaat het
evenmin goed. Door stagnatie in
huizenverkoop en nieuwbouw
zijn de perspectieven van Konink
lijke BAM Groep sinds 2008 meer
jarig bijgesteld, waardoor 2.000
van de 28.000 werknemers in Eu
ropa afvloeiden.
„In het beeld van louter kommer
en kwel herkennen wij ons niet.
Wij spreken liever van een code
oranje in plaats van rood", zegt di
recteur communicatie Arno
Pronk.
„Met name bij de aanleg van rijks
wegen in Nederland en Duitsland
doen we het goed. Dat geldt ook
voor de bouw van ziekenhuizen,
scholen en gerechtsgebouwen in
Groot-Brittannië en gevangenis
sen in België. Onze installatietech
niek rendeert ook prima."
Vastgoedbedrijven presteren daar
entegen minder rooskleurig, en
ook tienduizenden zelfstandigen
zonder personeel schreeuwen om
werk.
De voedingsindustrie, chemie en
farmacie trekken zich traditioneel
weinig aan van economische te
genwind. De aankoop van een au
to kun je een jaar uitstellen, maar
eten laten staan of even afzien van
een geneesmiddel doen mensen
nu eenmaal niet zo gauw.
De luchtvaartbranche doet het mo
menteel relatief ook goed. Er zijn
veel reizigers vanwege de goedko
pe tickets.
Kredietverzekeraar Atradius be
schikt ook over de individuele ge
gevens van tienduizenden onder
nemingen, die nodig zijn om de ri
sico's van kredietpolissen goed te
kunnen inschatten. „Op basis daar
van weten we ook dat onderne
mers in Nederland nu moeite heb
ben om nieuwe afspraken met ban
ken te maken voor herfinanciering
van hun bedrijven. De export
blijft wel behoorlijk op niveau. En
het aantal verkochte kredietpolis
sen is ten opzichte van begin dit
jaar vrijwel gelijk. Qua verzekerd
bedrag zelfs hoger", legt directeur
Bruning uit.
Ondernemers dekken zich met kre
dietverzekeringspolissen in tegen
wanbetalingen. De polissen zijn
feitelijk een smeermiddel voor za
kelijke transacties.
Bruning verwacht dat ons land
'meerdere maanden van lichte
krimp tegemoet gaat, gevolgd door
een langere lichte groei'. „Dat kan
hier en daar heel lastig worden,
maar is voor de meeste bedrijven
en inwoners wel te hanteren",
zegt hij. „Harde voorwaarde is wel
dat de EU-leiders de schuldencri
sis goed managen. Wanneer ze er
toch weer een potje van maken,
zoals de Grieken nu weer lijken te
doen, breken er andere tijden aan.
Dan is de beer los en praat je over
andere scenario's."
