spectrum 4
Laat ook ruimte voor anderen...
Dappere schoonheid
Zaterdag 29 oktober 2011
1
H9H
Wmlm
mm. 5
SB 2
SI E
3
ö-l 3
3
0=3- - 4-J
ög is
Paddenstoelen worden in de herfst veelvul
dig geplukt.
De kleine klapekster in herfstkleuren.
Deze week trokken vogelaars uit heel Neder
land en België naar de rondweg ter hoogte
van Biggekerke. Een oud-collega had daar
een kleine klapekster waargenomen en die
waarneming was via via in het vogelaarcircuit terecht
gekomen. Vogelaars uit alle windrichtingen stroomden
toe om deze zeldzaamheid te bewonderen. Moeilijk te
vinden was de plek niet, want zodra je in de buurt was,
zag je ter plekke drommen mensen met telescopen en
camera's met lange telelenzen.
Op zo'n moment realiseer je je wat een enorme vlucht
het vogels kijken in Nederland genomen heeft. Tiendui
zenden mensen houden zich in hun vrije tijd bezig met
vogels en sommigen doen er alles aan om maar zoveel
mogelijk soorten op hun lijstje van waargenomen vo
gels te krijgen. Zo meldde een jonge dorpsgenoot triom
fantelijk op zijn blog: „Soort nummertje 261 is binnen"
(Goed zo Lennart!).
De kleine klapekster is een broedvogel uit Zuidoost Eu
ropa, die aan het begin van de vorige eeuw nog wel een
enkele keer in het zuidelijk deel van België voorkwam.
Nu is het een zogenaamde dwaalgast, die maar één keer
in de zoveel jaar in Nederland wordt waargenomen.
Het is geen familie van de ekster, maar het is een klau
wier. Dat is een vogelfamilie die erom bekend staat dat
ze hun prooien vaak opspietsen op een doomtak of op
het prikkeldraad, om die pas later op te eten. Bij de ge
wone klapekster (die overigens verre van gewoon is!)
zijn het vaak muizen die opgespietst worden; bij de klei
ne klapekster veelal grote insecten. Zo had het exem
plaar in Koudekerke deze week enkele hommels opge
spietst als proviandvoorraadje.
Het ging met de kleine klapekster allemaal prima totdat
een paar vogelaars te brutaal werden. Al te eager om
een mooi plaatje te schieten sprongen ze over de berm-
sloot, om maar zo dichtbij mogelijk te komen. De vogel
schrok en vloog een eind weg en was niet meer te vol
gen voor de vele vogelaars die hem wilden bekijken.
Dat gaf terecht flink wat commotie en verwijten, want
als waarnemer moet je natuurlijk niet alleen altijd de
belangen van de vogel respecteren, maar ook dat van an
dere waarnemers. Een enkeling die zich niet aan de on
geschreven regels houdt kan het voor een heleboel
mensen verpesten.
Iets soortgelijks geldt voor het plukken van paddenstoe
len, waar momenteel veel over te doen is. Er is uit oog
punt van natuurbehoud geen enkel bezwaar tegen het
plukken van paddenstoelen voor de consumptie. Maar
als bossen helemaal leeggeplukt worden - een praktijk
die zich in Nederland steeds vaker schijnt voor te doen-
wordt veel genoegen aan een boswandeling in de
herfst ontnomen. Paddenstoelen zijn, naast het verkleu
rende blad, juist de dingen die een herfstwandeling zo
leuk maken.
Nu natuurgebieden steeds meer in trek raken bij aller
lei gebruikers, van natuurliefhebbers tot mountainbi-
kers en van gewone wandelaars tot veeleisende natuur-
fotografen, wordt het er voor een natuurbeheerder niet
makkelijker op.
Een vogelobservatiehut of een kijkscherm voor groot
wild is alleen attractief als in het terrein wat ervoor ligt
volstrekte rust heerst. Dat moet je dus vrij houden van
andere bezoekers.
Zo ook paden voor mountainbikers. De praktijk leert
dat mountainbikes nauwelijks te combineren zijn met
gewone wandelaars of ruiters. Zo moet je als beheerder
met allerlei doelgroepen rekening houden. Een mooie
uitdaging, maar het staat voorop dat je het nooit ieder
een naar de zin kunt maken.
De zomer is definitief voorbij. Dat is het duidelijkst te
zien aan de tuin. De fleur is er uit. Bomen en strui
ken verliezen hun bladeren, bovengrondse delen
van vaste planten tonen een desolate aanblik.
Nog even en het is onvoorstelbaar dat de border in het lichte
en warme jaargetijde uitbundig bloeide. Op enkele dappere
schoonheden na. Vrouwenmantel bijvoorbeeld of het Zeeuws
knoopje. Na de zomerbloei zijn ze tot bijna aan de basis terug
gesnoeid en nu staan ze met nieuw gevormd blad te pronken
zij het minder fris als in het voorjaar.
Mijn aandacht wordt getrokken door een bloeistengel van Ast-
rantia major ofwel het Zeeuws knoopje. Slechts drie bloemen
telt de stengel maar die hebben iets eigenaardigs in vergelij
king met de bloemen die de plant afgelopen zomer liet zien.
Waren deze toen hoofdzakelijk licht, bijna wit van kleur, nu
vertoont het middendeel lila en dieppaarse tinten. Tussen al de
vergane glorie vallen ze des te sterker op. Massa verleidt dik
wijls tot oppervlakkig kijken, details merken we meestal pas
op bij nadere beschouwing. Maar die zijn dikwijls verassend
mooi! Een bloem heb ik geplukt en om hem goed van bovenaf
te bekijken op het oppervlak van een glas water gelegd. Wat ik
zag was; een sprankelend bloemhoofdje, vol energie, bezig met
zaadvorming voor het volgende seizoen. Donker jaargetijde?
De natuur is al lang bezig met het voorjaar van 2012.
Zeeuws knoopje.
illustratie Adri Karman
