io gezondheidszorg
Mil
Vandaag in het vierde deel van de zorg-
serie: ouderenzorg. Medisch is er heel
veel mogelijk maar artsen vergeten vaak
te vragen of ouderen die zorg nog wel wil
len. „De dood is essentieel in ons leven,
die moeten we niet steeds voor ons uit
schuiven."
zaterdag 29 oktober 2011
Tussen
kunnen
en willen
door Monique Prins
evrouw Hofs
van 89 jaar
heeft depressie
ve klachten.
Van antidepres
siva wordt ze
echter wankel op haar benen. Zo
loopt ze kans opnieuw haar heup
te breken waardoor haar wereldje
nog kleiner wordt. Wat is dan wijs
heid? En wie bepaalt dat? Me
vrouw zelf, de psychiater of de chi
rurg?
Veel lezers maken zich boos over
de gebrekkige inspraak van oude
ren in hun eigen behandeling. Art
sen zouden niet de afwezigheid
van ziekte maar een zo gelukkig
mogelijke ouderdom moeten na
streven. „Het is jammer dat het
zelf de baas zijn over je leven, nog
zo slecht geaccepteerd wordt",
schrijft Ans Tresoor (76), voorma
lig verzekeringsarts. „Voor hoogbe
jaarden beslissen anderen over le
ven en welzijn, terwijl je dat je he
le leven zelf hebt gedaan."
Ronald Bartels, afdelingshoofd
neurochirurgie, deelt die kritiek.
„We moeten in de zorg essentiële
keuzes gaan maken met nut en
rendement in het achterhoofd. De
verantwoordelijkheid hiervoor
moet niet alleen bij artsen liggen.
We moeten een maatschappelijke
discussie voeren over de vraag of
wij gezamenlijk zoveel geld willen
betalen voor alle zorg bij alle cate
gorieën patiënten."
„Wat doen we als het twijfelachtig
is of bij een tachtigplusser een
zeer dure behandeling nog accepta
bele kwaliteit van leven toevoegt?
Indien de situatie zich daartoe
leent, maak ik dat wel bespreek
baar. Maar dat is op individuele ba
sis. Beter is het dat de gemeen
schap duidelijkheid geeft bij mon
de van onze gekozen vertegen-
In de serie over de gezond
heidszorg hebben we markt
werking, zorg in het buiten
land en bureaucratie behan
deld. De volgende keer kijken
we naar mogelijke oplossin
gen voor de vele problemen
in de zorg. Hoe kan het goed
koper en vooral beter?
Heeft u creatieve oplossingen?
Laat het ons weten via:
zorgvraag@wegener.nl of
Zorgvraag
Centrale Redactie Wegener
Postbus 36,
6500 DA Nijmegen
woordigers. In het regeerakkoord
staat echter expliciet dat mensen
recht hebben op de beste zorg die
er is. Een definitie van de beste
zorg is niet gegeven. Dan kiezen
zowel artsen als patiënten voor de
veilige route: maximale behande
ling op hoop van zegen."
Bartels pleit voor grenzen aan de
zorg. „De idee is nu: we hebben al
lemaal zorgpremie betaald en alles
kan dus alles moet. Maar er zijn
ziektebeelden waarbij ingrijpen
niet zinvol is, zoals bij kwaadaardi
ge hersengezwellen met veel uit
zaaiingen. De dood is essentieel in
ons leven, die moeten we niet
steeds voor ons uitschuiven."
Er is te weinig aandacht voor de
optie om niet te behandelen,
vindt Bartels. „Vooral jonge artsen
vinden het gemakkelijker om te
opereren dan om het gesprek aan
te gaan dat de kans dat uw vader
of moeder op een goede manier
herstelt heel klein is. Kwaliteit van
leven moet centraal staan. Dat
geldt zeker voor oudere mensen.
Gemiddeld worden we 80 tot 82
jaar. Iedereen van boven de 80 jaar
is eigenlijk al aan zijn reservetijd
begonnen. De bijwerkingen van
medische ingrepen werken dan
veel zwaarder door. Dan moet je
misschien wat extra nadruk leggen
op een kwalitatief hoogwaardig
einde van het leven."
Hoogleraar geriatrie Marcel Olde
Rikkert voelt niets voor vaste gren
zen bij bepaalde ziektebeelden. „Ie
dere patiënt is toch weer anders.
En waar trek je dan precies de
grens: bij een uitzaaiing in de le
ver wel en in de darmen niet? Je
komt in een moeras terecht waar
je niet meer uit komt."
De levensdoelstellingen van oude
ren krijgen te weinig aandacht in
het huidige zorgsysteem, vindt hij.
„We moeten inzicht krijgen in me
dische, psychische en sociale wen
sen van oudere mensen. Alleen
dan kun je een oplossing beden
ken die bij hen past. Uit onder
zoek komt naar voren dat mensen
eerder kiezen voor minder ingre
pen dan voor de meest ingrijpen
de behandeling met de hoogste
overleving. De meesten voelen er
niets voor om hun laatste jaren
steeds in en uit het ziekenhuis te
moeten."
Onvoldoende persoonlijke zorg
leidt volgens Olde Rikkert vaak tot
overbehandeling. „Artsen worden
meer beloond naarmate ze meer
operaties verrichten. Dit zorgt
voor een perverse prikkel. Nu
staat te vaak de winst van het me
disch apparaat centraal terwijl het
zou moeten gaan om de gezond
heidswinst van patiënten."
Om dit te veranderen moet het
huidige systeem op de schop. Op
een paar plekken in Nederland
loopt in het kader van het Natio
naal Programma Ouderenzorg een
experiment met een persoonlijk in
tegraal zorgplan voor ouderen. „In
zo'n zorgplan werken geriater,
huisarts en eventueel orgaanspecia
listen samen in plaats van dat ie
dereen afzonderlijk naar de ziekte
of klacht van de oudere kijkt. Het
totale beleid wordt vastgelegd in
een zorgplan. De kosten worden
niet meer per ingreep afgerekend
maar er wordt een gemiddeld inte
graal zorgtarief bepaald. Voor het
eerst staat de patiënt voorop."
Aarzelend gaan sommige specialis
ten en verzekeraars mee in het ex
periment. Verzekeraars zijn bang
voor extra uitgaven. Specialisten
die meewerken krijgen nu nog de
garantie van hun huidige inko
men. Het is de vraag wat er ge
beurt als dit gegeven wordt losgela
ten. „Specialisten kunnen selectie
ver worden in hun ingrepen maar
gemiddeld toch evenveel mensen
behandelen, omdat er de komen
de jaren meer ouderen komen die
een beroep op zorg zullen doen."
Olde Rikkert zou willen dat de po
litiek een overgangsperiode creëert
naar financiering van integrale
zorg. „Nu vindt de politiek het
nog gemakkelijker om aan de
oude knoppen te draaien. Maar de
marktwerking werkt hier niet. Dat
moet nu toch wel duidelijk zijn."
Ouderen zelf hebben ook een ver
antwoordelijkheid. „Er is veel on
wetendheid over ouder worden.
Net als zorgverleners nemen velen
de tijd niet om te bedenken wat ze
zelf kunnen doen."
Olde Rikkert probeert het altijd
eenvoudig uit te leggen: „Veroude
ren is niet meer dan het stapelen
van schade in onze lichaamscellen.
Naarmate er meer schade op
treedt, vermindert het geheugen,
val je vaker en stijgt je bloeddruk.
Maar mensen kunnen veel meer
sturen in dat verouderingsproces
dan ze denken. Als je te veel eet en
te weinig beweegt, zal die schade
zich eerder opstapelen dan wan
neer je zuinig bent op je lichaam.
Treedt er dan toch verlies op, dan
kun je kiezen tussen vervangen, re
pareren, of zelf compenseren.
Door zelf goed te sturen, is het mo
gelijk om actief oud te worden. Ik
zie mezelf als geriater het liefst als
loods van oude mensen, die zelf
varen naar hun veilige haven."