Nederland
de boer op
in Turkije
121 economie
'Verhoging
van premie
pensioen
hard nodig'
Ruimer verbod op bonus
ENERGIE Ondernemers willen meeprofiteren
Schone leenauto's
heeft ook gekozen voor tijdregistratie van
atrea systemen
www.atrea.nl
donderdag 27 oktober 2011
Turkije heeft een tekort aan
energiebronnen en gaat in
vesteren in duurzame ener
gie. Nederlandse bedrijven
staan te springen daar een
graantje van mee pikken.
door onze correspondent
Jessica Maas
onne-energie staat
M in Turkije niet in
M de kinderschoe-
M nen, maar loopt
op blote voeten",
zegt John van Laarhoven van Inde-
ga, een Eindhovens adviesbureau
voor zonne-energie. Als oud
manager van Shell Solar heeft hij
in tal van ontwikkelingslanden eer
der met dit bijltje gehakt. Turkije
is een onontgonnen gebied.
De Turkse honger naar energie is
groot. Het land met zijn 74 mil
joen inwoners en zijn economi
sche groei, verbruikt steeds meer
elektriciteit. De afgelopen negen
maanden alleen al steeg het ver
bruik met 8,5 procent. Turkije
heeft echter bijna geen eigen ener
giebronnen. Maar liefst 75 procent
van zijn energie wordt geïmpor
teerd. Ankara zoekt naarstig naar
alternatieven.
Behalve de bouw van drie kerncen
trales investeert Ankara ook flink
in duurzame energie. In 2023 moet
30 procent van de totale energie
uit zon, water, wind en afval wor
den gewonnen. Het afgelopen jaar
was dit slechts 4 procent.
Het potentieel is ook Nederland
niet ontgaan. Het ministerie van
Economische Zaken ondertekende
drie jaar geleden al een overeen
komst met Turkije om meer te
gaan samenwerken op energie
gebied. En de belangstelling van
de Nederlandse duurzame sector
is groot, getuige het aantal energie-
delegaties dat Turkije bezoekt.
Stuk voor stuk ondernemers die
de Turkse honger naar energie
graag willen stillen.
Zo ook directeur Arno van Alst
van Alrack uit Eindhoven. Van
Alst is voor de derde keer met een
handelsmissie in Turkije. Alrack
trekt op met nog vier andere Ne
derlandse bedrijven, allemaal ac
tiefin de groene energie. „Samen
hebben we een consortium ge
vormd. We hebben alles in huis,
van productie van zonnepanelen
tot projectbegeleiding en financie
ring." Met dat totaalpakket gaan
de Nederlanders de boer op in Tur
kije. De behoefte aan kennis is
enorm, stelt Van Alst vast. En daar
is in Nederland geen gebrek aan.
„Expertise genoeg. Het ontbreekt
in Holland helaas aan een eigen af
zetmarkt voor zonne-energie, dus
zoeken wij het buiten de deur."
DEN HAAG - Pensioenfondsen die
zwaar in de problemen zitten,
doen er beter aan de premies vol
gend jaar toch (fors) te verhogen.
Uitstel zorgt alleen maar voor nog
meer pijn later, bijvoorbeeld via
grotere korting van de uitkering.
Dat zeggen pensioendeskundigen
van adviesbureaus als Aon Hewitt
en Towers Watson.
Vorige week verleende toezicht
houder De Nederlandsche Bank
(DNB) pensioenfondsen met een
dekkingstekort een jaar uitstel van
de verplichting volgend jaar al
hun premies zodanig te verhogen
dat die bijdragen aan het herstel
van de reserves. DNB deed dat in
samenspraak met minister Kamp
(Sociale Zaken). Vier van de vijf
grootste fondsen hebben een dek
kingsgraad die ruim onder het wet
telijk minimum van 105 ligt.
Zowel hoofdactuaris Frank Dries-
sen van Aon Hewitt als zijn colle
ga Bart den Hartog, leider van de
pensioenafdeling van Towers
Watson, raden pensioenfondsen
met klem aan om toch na te den
ken over premieverhogingen vol
gend jaar.
„Pensioenfondsbestuurders heb
ben een eigen verantwoordelijk
heid. Die moeten ze nemen als
hun fonds er echt slecht voor
staat", zegt Driessen. Uitstel leidt
alleen maar tot hogere kortingen,
stelt Den Hartog. „Een verhoging
van premies in 2012 lost niet alles
op, maar als je die stap niet durft
te nemen, loop je alleen maar ver
der uit de pas." Pensioenfondsbe
stuurders die afzien van pijnlijke,
maar noodzakelijke maatregelen
omdat ze uitstel kunnen krijgen,
zijn volgens Den Hartog 'niet goed
bezig'.
DEN HAAG - Minister Jan Kees de la
ger van Financiën breidt zijn plan
nen voor een bonusverbod bij
staatsgesteunde banken uit. Het
verbod op variabele beloningen
gaat niet alleen gelden voor ban
ken die in de toekomst nog voor
hulp bij de Staat aankloppen,
maar ook voor banken die eerder
verleende steun nog niet volledig
hebben terugbetaald. De regeling
geldt ook voor ondernemingen
die gebruikmaken van de garantie
regeling die in 2008 werd inge
steld. De Jager: „Steun van de be
lastingbetaler mag niet wegvloeien
in de vorm van variabele belonin
gen. Dat is niet te rechtvaardigen."
AMSTERDAM - Zestig blauw-witte Smarts stonden gisteren voor het Paleis
op de Dam in Amsterdam. De leenauto's horen bij het project Car2go, dat
voor Amsterdammers een schonere stad moet opleveren. De autootjes rij
den op elektriciteit. De aansluiting voor het oplaadpunt zit achter het klep
je dat normaal de benzinetank herbergt. Nog voor de kerst moeten driehon
derd van deze elektrische Smarts door de stad rijden, bestuurd door Am
sterdammers met een Car2golidmaatschap. De auto's, die in Duitsland, Ca
nada en de Verenigde Staten al een succes zijn, moeten ook Amsterdam hel
pen aan een betere luchtkwaliteit. In 2015 moet de stad aan de Europese
normen voldoen. foto Toussaint Kluiters/ANP
AEX INDEX 303,84 -1,14 (-0,37%)
12:00
"IHT005
EURONEXT
AMSTERDAM - De AEX-index in Am
sterdam sloot gisteren met een min
van 0,4 procent op 303,84 punten.
De MidKap verloor 0,3 procent tot
488,76 punten. In Frankfurt en Parijs
noteerden de graadmeters verliezen
tot 0,5 procent. Uitzondering was de
beurs in Londen, die won 0,5 procent.
De financiële sector behoorde op de
beurs tot de verliezers. Zo zakte in
Amsterdam het aandeel ING 4,2 pro
cent. BNP Paribas zakte in Parijs 2,45
procent en Deutsche Bank in Frank
furt 0,4 procent. In Amsterdam won
Heineken 0,8 procent. De prijs van
Amerikaanse olie daalde 2,2 procent
tot 91,12 dollar per vat nadat dinsdag
avond het hoogste niveau in twee
maanden werd bereikt.
TOP 5 ST1JGERS AMSTERDAM
Delta Lloyd 12,98
TomTom 3.51
TenCate 25,49
- TOP 5' DALERS AMSTERDAM
naam slot
Mediq 11,16
ING Groep 6,22
Ordina 1,28
Imtech 21,80
Punch Graphix 2,67
-4,37
-4,19
-4,19
-2,74
-2.52
WALLSTREET
NEW YORK - In New York zijn de be
langrijkste graadmeters gisteren hoger
gesloten. De Dow-Jonesindex won 1,4
procent tot 11.869,04 punten. De
S&P 500-index steeg 1,1 procent tot
1242 punten, terwijl de Nasdaq 0,5
procent aandikte tot 2650,67 punten. -
Het aandeel van vliegtuigbouwer
Boeing steeg 4,5 procent. Het con
cern zag in het derde kwartaal zowel
de omzet als de winst stijgen en ver
hoogde zijn winstverwachting voor
heel 2011. Amazon.com kelderde
12,7 procent. De onderneming heeft
de winst in het derde kwartaal met 73
procent zien dalen. De euro was
1,3910 dollarwaard tegen 1,3835 dol
lar aan het eind van de Europese
beurshandel.
pzc.nl/beurs
Volg uw eigen fondsen op de
beurspagina's op onze website.
Meld u aan voor uw
persoonlijke selectie.
l&Ml CQOt
fjjsharecompany 'cOjTCegltS^
Bron: ShareCompany
Adverteren? Bel CoolConcepts op 071-566 39 16.
wwwsharecompany.nl www.coolconcepts.nl
AEX
ASCX
ÈUROSTOXX 50
naam
slot
+/-
ytd%
naam
slot
+/- ytd%
naam
siot
+/-
ytd%
naam
slot
+/-
ytd%
Aegon
3.41
-0,02
-25.52
Aalberts
12,95
0,04 -17,91
Accell
16,55
0,00
-12,43
AB Inbev
39,38
-0,26
-8,62
Ahold
9,34
0,00
-5.39
AMG
8,74
-0.13 -3,21
Acomo
10.12
-0,12
-8,62
Air Liquide
91,64
-0,48
-4,24
Air France KLM
5,55
-0,02
-59,21
Arcadis
14,32
-0,08 -17,74
Antonov
0.05
0,00
-68,75
Allianz
78,64
-1,18
-11,57
AkzoNobel
37,26
0,06
-19,85
ASMI
20,50
-0,30 -22,65
Arseus
11.25
-0,15
-0,62
Alstom
27,27
0,24
-24,05
Aperam
12,33
-0,11
0,00
BAM
3,02
-0,05 -34,20
Ballast Nedam
11,94
-0,01
-17,08
Arcelor Mittal
13,85
-0,29
-51,42
Arcelor Mittal
13,85
-0,29
-51,42
BinckBank
8,63
-0,11 -25.61
BE Semicond
4,79
-0,01
-4.94
AXA
10,88
-0,02
-13,55
ASML
29,26
-0,54
1,25
Brunei
26,20
0,14 -11,17
Beter Bed
14.75
-0,05
-30,62
BASF
50,60
-1,25
-15,24
Boskalis
25,39
-0,24
-28,88
CSM
11,77
0,34 -55,06
Dockwise
11,70
-0,10
-41,32
Bayer
44,81
0,20
-18,97
Corio
36,52
0,28
-23,95
Delta Lloyd
12,98
0,30 -13,44
Exact
17,86
-0,23
-13,09
BBVA
6,23
-0,08
-17,62
DSM
36,55
-0,48
-14,21
Eurocom Prop
31,30
-0,20 -9,12
Fornix
0,58
-0,01
-73,02
BMW
57,81
0,01
-1,77
Fugro
44,24
0,14
-28,07
Heij'mans
10,75
0,08 -28,57
Grontmij
10,99
0,10
-36,47
BNP Paribas
30,04
-0,76
-37,96
Heineken
35,74
0,28
-2,58
Imtech
21,80
-0,62 -23.23
Kardan
2,35
0,00
-47,10
Carrefour
18,44
0,23
-41,46
ING Groep
6,22
-0,27
-14,37
Logica
1,06
0,00 -30,57
Kas bank
9,08
0,12
-22,80
CreditAgricole
4,87
-0,05
-49,26
KPN
9,53
0,13
-12,71
Mediq
11,16
-0,51 -20,32
Kendrion
17,77
-0,21
22.55
CRH
13,65
0,00
-11,94
Philips
14,91
-0,06
-34.95
Nutreco
48,12
-0,12 -15,26
LBI Int
1,42
0,02
-9,55
Daimler
37,90
0,14
-25,30
PostNL
3,62
0,02
-61,87
Ordina
1,28
-0,06 -65,20
Macintosh Ret
11,20
-0,20
-38,60
Danone
48,20
0,26
0,91
Randstad
25,65
-0,14
-35,06
Pharming
0,09
0,00 -56.52
Nieuwe Steen
11,30
-0,10
-24,57
Deutsche Bank
28,43
-0,12
-27,29
RD Shell A
25,90
0,28
4,75
SNS Reaal
1,99
-0,05 -37,62
Punch Graphix
2,67
-0,07
-10,31
Deutsche Boerse
39,26
-0,95
-24,21
Reed Elsevier
8,94
0,03
-3,39
TenCate
25,49
0,38 -8,96
Qurius
0,18
0,02
-39,10
Deutsche Telekom
9,04
-0,06
-6,32
SBM Offshore
15,98
0,10
-4,68
Unit4
20,18
-0,06 -17,12
Sligro
23,82
-0,11
2,67
E.On
17,25
-0,08
-24,79
TNT Express
5,61
0,08
0,00
USG People
6,79
-0.11 -55,34
Swedish Automobile
0,78
•0,01
-77,52
Enel
3,38
-0,01
-9,56
TomTom
3,51
0,06
-55,56
VastNed Retail
36,04
0.02 -30,67
TKH
16,80
0,00
-14,33
Eni
16,00
0,12
-2,06
Unibail Rodamco
139,50
-1,20
-5,58
Vopak
37,78
0,53 5,99
TMG
9,99
- -0,01
-33,53
France Telecom
13,11
0,09
-16,50
Unilever
24,39
0,03
4,68
Wavin
5.41
-0,01 -52,49
VastNed Off
9,99
0,00
-20,40
GDF-Suez
20,90
-0,17
-23,26
Wolters Kluwer
12,98
-0,02
-20,88
Wereldhave
55,74
-0,25 -23,71
Wessanen
3,78
0,02
27,87
Generali
Iberdrola
ING Groep
12,80
5,19
6.22
0,00
-0,02
-0,27
-9,91
-10,04
-14,37
OVERIGE AANDELEN
Intesa Sanpaolo
1,29
0,00
-36,54
naam
slot
+/-
ytd%
naam
slot
+/- ytd%
naam
siot
+/-
ytd%
L'Oreal
78,55
-0,35
-6,82
3W Power Shares
3,50
0,00
-13,15
Hal Trust Unit
83,56
-0,49 -11,11
RBS
0,28
0,00
-40,43
LVMH
118,40
1,00
-4,01
Aamigoo
4,00
0,00
-36,71
Heineken Hold
31,58
0,23 -2,91
RD Shell 8
26,58
0,58
6,66
Muench Rueck
95,93
-2,05
-15,44
Accsys
0,11
0,00
-73,17
Hes
36,00
-0,50 9,11
Reesink
78,00
-1,00
10,64
Nokia
4,79
-0,02
-37,47
AFCAjax
6,36
-0,04
-8,49
Hitt
5,10
0,19 5,15
Rood Testhouse
0,20
0,00
17,47
Philips
14,91
-0,06
-34,95
Ageas
1.43
0,03
-16,33
Holland Col
24,80
-0,45 -14,78
Roto Smeets
8,40
0,00
-37,78
Repsol YPF
21.76
-0,13
4,36
AMT
0,35
-0,02
-81,17
Homburg Invest
0,25
0,02 -91,91
Simac Techniek
2.00
-0,16
-13,94
RWE
30,74
0,14
-38,37
AND Int
0,92
-0,07
-79,42
Hunter Douglas
32,04
1,02 -19,03
Sopheon
0,08
0,00
-20,00
Saint-Gobain
33,24
0,32
-14,68
AP Alternative
9,45
0,30
7.02
Hydratec
17,50
0,00 11,82
Stern
21,00
-0,30
0,31
Sanofi-Avenlis
50.53
0,30
3,86
Atrium
3,66
0,00
-14,88
in
4,13
0,04 -20,12
Tetragon
6,06
0,00
5,39
Santander
5,99
-0,08
-24,50
Batenburg
18,97
-0,03
-8,80
Innoconcepts
0,01
0,00 0,00
Thunderbird Res.
2,41
-0,14
-5,49
SAP
43,48
0,64
14,11
Bever
1,50
.0,00:
-34,78
Lanschot, van
24,98
-0,02 -16,89
Tie
0,09
0,00
-24,80
Schneider Elec
42,64
-0,16
-25,00
Brill
13,65
0,00
3,72
MDxHealth
1,47
0,02 0,68
Tiscali
0,05
0,00
-28,57
Siemens
75,15
-0,36
-18,93
Conversus Capital
20,32
0,11
12,83
Mittal Basket
14,47
-0,30 0,00
TMC
9,27
-0,03
-1,90
SocieteGen
18,76
-0,24
-54,08
Crown v Gelder
3,86
0,04
-46,76
NB Priv. Eq Partners
6,90
-0,02 -1,00
TNT Basket
9.23
0,10
0,00
Telecom Italia
0,91
0,01
-5,66
Cryo-Save
4,08
-0,07
-15,00
Nedap
20,12
0,32 -16,15
Value8
22,80
0,58
-4,68
Telefonica
15,09
-0,05
-11,05
Ctac
0,95
0,00
-54,63
Nedsense
0.34
0,00 -30.41
Vivenda
0.16
0,00
-52,80
Total
37,80
0,06
-5,80
Dico Internat
2,40
0.05
-25,00
New Sources Energy
0,75
-0.15 97.37
Volta Finance
3,50
0,00
-6,67
Unibail Rodamco
139,50
-1,20
-5,58
Docdata
11,87
-0,10
34,11
Neways
6,05
-0,15 -31,70
Wegener
2,40
0,00
-57,14
UniCredit
0,88
0,01
-42,86
DPA
0,73
0,03
-64,17
Oce
7,12
0,00 -10,99
Witte Molen
4,30
0,00
-17,78
Unilever
24,39
0,03
4,68
Ego-Lifestyle
0,33
0,00
73,68
OctoPlus
0,57
-0,12 -55,32
Yatra
3,70
-0,10
-39,84
Vinci
35,24
0,16
-14,30
Eurocastle
0,06
0.00
-76,92
Oranjewoud
- 4,50
0,00 -3,85
Vivendi Univ
16,00
-0,01
-21,98
Galapagos
6,25
-0,04
-47,79
Porceleyne Fles
9,00
0,00 -5,16
Grooth geb
39,00
0,00
0,00
Prologis
7,60
0,11 58,00
