Van vijand naar vriend, en IO Het einde van een lange en pijnlijke periode.' 'iHet is nu tijd om de Ons werk is nog slachtoffers te herdenken.' niet gedaan.' Hij werd geboren in de woestijn als kind van bedoeïenen en stierfin de woestijn op de vlucht voor zijn volk. Eens was hij de belichaming van het bravoure van bevrijde derdewereldlan den, maar later stond hij te raaskallen bij de Verenigde Naties. vrijdag 21 oktober 2011 President Barack Obama Britse premier David Cameron Nabestaanden van de Lockerbie-aanslag Gekleed in een zwierig bruin be doeïenengewaad en met een zwar te baret op ging 'de koning der ko ningen van Afrika' twee jaar gele den bij de Verenigde Naties in New York tekeer tegen alles wat mooi en lelijk is. Het was de eerste en enige keer dat Muammar Kad- dafi de Algemene Vergadering toe sprak. Hij raaskalde over zijn jet lag, de varkenspest en de moord op John F. Kennedy en zei dat de VN naar Libië zouden moeten ver huizen, het land dat hij al veertig jaar met ijzeren vuist regeerde. Terwijl de zaal gedeeltelijk leeg liep, brieste Kaddafi dat de naam van de Veiligheidsraad in 'Terreur- raad' veranderd zou moeten wor den en verscheurde hij een exem plaar van het VN-handvest. De bi zarre, 96 minuten durende tirade kan met terugwerkende kracht worden gezien als de apotheose van Kaddafi's optreden op het in ternationale toneel. Wellicht meer dan welke van de autocratische leiders uit zijn regio dan ook was Kaddafi een man van tegenstellingen. Hij steunde het terrorisme en veroordeelde de aan slagen van 11 september 2001 in de Verenigde Staten. Hij was een wre de dictator en stuurde een bulldo zer op een gevangenis af om poli tieke gevangenen te bevrijden. Hij was een Arabische nationalist en beschimpte de Arabische Liga. Hij zei dat de macht toebehoorde aan het volk, maar zijn volk keer de zich tegen hem. Hij leidde een tumultueus leven, waarin zijn greep op de macht en de vijandigheid van het Westen Kaddafi in 1977 (boven) en 2009 (rechts). foto AP en Sabri Elmhedw/EPA twee constante factoren vormden. Dat hij het zolang heeft uitgehou den is vooral te danken aan de olie rijkdom van zijn land en zijn lef om zo nodig drastisch van koers te veranderen. Een van zijn meest spectaculaire ommezwaaien maakte hij in 2003. Na dit jaren te hebben ontkend, gaf Libië toe verantwoordelijk te zijn voor de aanslag die in 1988 bo ven het Schotse Lockerbie werd ge pleegd op een passagierstoestel van de Amerikaanse luchtvaart maatschappij PanAm, waarbij 270 doden vielen. Een paar maanden later meldde het land dat het al zijn massavernietigingswapens zou vernietigen. De beloning liet niet lang op zich wachten. Binnen enkele maanden hieven de VS de economische sancties tegen het land op en her vatte men de diplomatieke betrek kingen. De Europese Unie ontving Kaddafi als gast in Brussel en de toenmalige Britse premier Tony Blair zocht hem op in Tripoli. Maar als de bevolking in februari van dit jaar, net als eerder was ge beurd in Tunesië en Egypte, de straat opgaat om te demonstreren tegen het dictatoriale regime, grijpt Kaddafi hard in. Hij werd in 1942 geboren in de Li bische woestijn als kind van be doeïenen. Zijn vader heeft ooit ge vangen gezeten wegens zijn verzet tegen de Italiaanse koloniale over heersers. De jonge Kaddafi wordt van de middelbare school ge stuurd, omdat hij een demonstra tie heeft aangevoerd. In het leger wordt hij gestraft wegens het op zetten van revolutionaire cellen. In 1969 geeft hij als kapitein van nog maar net 27 jaar leiding aan een geweldloze staatsgreep, die een eind maakt aan de monarchie. Al snel is Kaddafi, een knappe, flit sende verschijning, de onbetwiste leider van zijn land. Hij belichaam de de bravoure die de net van hun koloniale overheersers bevrijde derdewereldlanden tegenover het Westen tonen. Zijn optreden laat zich al direct omschrijven als doortastend. 'Hij zet zo'n twintigduizend Italianen, de voormalige koloniale machtheb bers, het land uit, nationaliseert be drijven, sluit Amerikaanse en Brit se luchtmachtbases en roept een Volksrevolutie' uit. Libië is voortaan een 'jamahiriya', ofwel een republiek van de massa. Een grondwet kent deze volksrepu bliek niet. Als leidraad voor het landsbestuur geldt het Groene Boek, waarin Kaddafi zijn politie ke filosofie uiteenzet. Toen hij aan de macht kwam, gaf Kaddafi zich zelf de kolonelstitel, plus de titel 'Broeder Leider'. „Hij wilde een ideale staat creë ren", zegt Saad Djebbar, als Noord-Affikadeskundige verbon den aan de Universiteit van Cam bridge. Uiteindelijk werd Libië vol gens hem een land dat in geen en kel opzicht op een normale staat leek. Kaddafi schiep er genoegen in te zeggen wat andere leiders mis schien wel dachten, maar niet uit spraken. Met enige regelmaat haal de hij flink uit naar de Arabische Liga, bijvoorbeeld omdat die er niet in slaagde iets te doen aan het Israëlisch-Palestijnse conflict en de oorlog in Irak. Hij las anderen graag de les, maar duldde zelf geen tegenspraak. Oppositie was in Li bië niet toegestaan. Kaddafi moet worden nagegeven dat hij olieopbrengsten gebruikte om scholen, ziekenhuizen en hui zen te bouwen en irrigatiesyste men aan te leggen. „Hij zorgde er echt voor dat Libië van een van de meest achtergebleven en armste landen van Afrika uitgroeide tot een rijke oliestaat met een uitge breide infrastructuur en een land waar de bevolking redelijk gebruik kon maken van de belangrijkste diensten", zegt George Joffe van de Universiteit van Cambridge. Maar hoewel Libië voor de op stand bijna 1,6 miljoen vaten ruwe olie per dag produceerde, leeft nog altijd een derde van de zes miljoen inwoners in armoede. Kaddafi liet delen van het land, zo als de hoofdstad Tripoli, bloeien, maar liet andere delen wegkwij nen. Dat laatste geldt met name voor het oosten, waar de opstand begon. In de jaren zeventig en tachtig steunde Kaddafi organisaties die door het Westen als terreurgroe pen werden beschouwd, variërend van het Iers Republikeins Leger tot radicale Palestijnse groepen en militante groepen in de Filipijnen. Een incident dat zich in 1984 voor deed bij de Libische ambassade in Londen versterkte het beeld dat Kaddafi's regime zich niets van de wet aantrok. Een Britse politie agente kwam om het leven toen vanuit de ambassade op demon strerende tegenstanders van Kadd afi werd geschoten. Ook tussen Kaddafi en de Ameri kaanse president Ronald Reagan liepen de gemoederen steeds ho ger op. Libië werd verantwoorde lijk gehouden voor een aanslag die in 1986 werd gepleegd op een Ber- lijnse discotheek waar veel Ameri kaanse militairen kwamen en waarbij drie doden waren geval len. De VS sloegen terug met bom bardementen op Libië. In 1988 plaatste een Libische agent de bom die boven Lockerbie ont plofte in een toestel van PanAm. Het jaar daarop pleegde Libië bo ven Niger een aanslag op een Frans vliegtuig met 170 doden als gevolg. Het Westen was woedend en stelde sancties in tegen Libië, die jaren werden gehandhaafd. Dat hij zich met het terrorisme in liet is volgens Joffe Kaddafi's groot ste vergissing geweest. Door de aanslagen op de vliegtuigen kwam Libië in een isolement te verkeren dat voor aanzienlijke economische schade zorgde, zegt Joffe. In diezelfde jaren stortte Kaddafi zich in een aantal militaire avontu ren in Afrika. In de jaren tachtig viel Libië een aantal keer Tsjaad GEVLUCHT GEVLUCHT GEVLUCHT GEDOOD GEDOOD GEVLUCHT GEVLUCHT GEDOOD Saifal-lslam (1972) Vaak genoemd als opvolger. Is gisteren opgepakt en zou gedood zijn. Muammar Kaddafi (1942) Tot voor kort langst zittende leider in Afrika en Arabische wereld. Was 42 jaar aan de macht. Saadi Aisha (1973) (1975 of 1976) Oud-profvoetballer, Advocaat, maakte leidt Libische voet- deel uit van verde- balbond. Zou digingsteam van naar Niger zijn Saddam Hussein, gevlucht. Gevlucht naar Algerije. Hannibal (1976) Arrestatie in Genève voor geweld in 2008 leidde tot conflict met Zwitserland. Gevlucht naar Algerije. Safia Tweede vrouw van Kaddafi en moeder van zijn zeven kinderen. Gevlucht naar Algerije. Mohammad (1971) Oudste zoon is hoofd van Libisch Olympisch Comité. Gevlucht naar Algerije. Mutassim (1977) Oud-officier in leger Libië, nu nationale veilig heidsadviseur. Gedood op 20 oktober tijdens slag om Sirte. Saifal-Arab (1982) Van wapensmokk beschuldigd in 2008. Aanklacht later ingetrokken. Gedood bij NAV4 bombardement op 30 april 2011.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2011 | | pagina 10