spectrum 10
Ampelmann 50.'
Het zorgsysteem
Zaterdag 15 oktober 2011
Ampelmann, Berlijns schattigste
kereltje, is 50. Aan meer dan dui
zend voetgangerslichten in de
stad zijn linten gebonden. 'Veel
geluk met je 50ste verjaardag', staat erop.
Wie een lint naar een Ampelmann-win
kel brengt, krijgt een cadeautje. Ook bij
het Ampelmann-restaurant aan de Spree
wordt bij de jarige Job stilgestaan. Broe
ders en zusters uit dertig andere landen
zijn voor het etablissement neergezet en
springen feestelijk op rood en groen.
Ampel is het Duitse woord voor verkeers
licht In het aan orde verknochte land zou
dat niets frivools moeten zijn. Maar het
Berlijnse voetgangerssymbool voor wach
ten en oversteken zweeft ergens tussen
grappig en aandoenlijk. Op groen
heeft hij de vastberaden tred van
een akela. Het kekke hoedje, de mol
lige lichaamsbouw en het stompe
neusje brengen lichtheid in de vaak
zo troosteloze stad. Is hij rood, dan
doet hij denken aan een klaar-over.
Het Berlijnse mannetje is waar
schijnlijk het enige verkeerslicht ter
wereld dat cultuurgoed is. Het uit de
communistische DDR afkomstige fi
guurtje werd na de eenwording van
Duitsland in 1990 verwijderd, zoals
veel Oost-Duitse symbolen. Een co
mité tot redding van het ampelman-
netje wist hem in 1994 terug te ha
len in de stad, waarna een ware zege
tocht begon. Ampelmann stak over
naar het westelijk deel van Berlijn
en daarna naar gemeenten in voor
malig West-Duitsland. Het plaatsje
Hückeswagen bij Keulen is vorig
jaar juli zelfs geheel overgestapt op dat
verkeerslicht In Saarbrücken staan er
veertig. Volgens de stad is Ampelmann
'plaatsvervangend voor de mensen in ver
enigd Duitsland'.
In Berlijn is Ampelmann symbool van de
nostalgie naar de DDR, waar hij in 1961
werd geboren en acht jaar later de straten
sierde. Niet alles was slecht in de DDR,
vinden velen. En zie, er zijn zelfs dingen
die de moeite waard zijn over te nemen.
Dat Ampelmann nu zo'n commercieel suc
ces heeft en als het ware ook het westen
van het land heeft veroverd, is de ironie
van de geschiedenis. Ook al omdat het ont
werp heel wat ideologische voeten in aar
de had. Een hoed was mogelijk kapitalis
tisch, een gladde zijscheiding mocht ook
niet: te fascistisch. Lang haar was weer te
mediterraan. Omdat DDR-leider Erich
Honecker echter vaak te zien was met een
panamahoed, werd daarvoor gekozen. Zo
waren de bureaucraten tevreden.
Het huidige succes is zeker ook het resul
taat van slimme marketing. Want Ampel
mann is big business. Een ontwerper uit
het zuiden des lands zag als eerste het
commerciële potentieel. Hij kocht in de
jaren negentig de rechten van de beden
ker en maakte eigenhandig lampen met
het groene mannetje erop. Inmiddels
heeft hij vier winkels met zeshonderd
Ampelmann-producten en een restaurant,
waar zelfs de pasta in de vorm van rode
en groene Ampelmannetjes te krijgen is.
De omzet van het bedrijf steeg in 10 jaar
tijd van 2 naar 7 miljoen euro, een teken
van de groeiende populariteit van Ampel
mann. Vooral Aziatische toeristen lopen
weg met het eenvoudig vormgegeven fi
guurtje, te vergelijken met het succes van
Dick Bruna's Nijntje. Inmiddels zijn er
Ampelmann-winkels in Tokio en Seoel.
De gekste Ampelmannetjes zijn echter
niet in Berlijn of Azië te zien, maar in Er
furt (Thüringen). Daar rookt hij soms
pijp, draagt een rugzak en een wandel
stok, is vermomd als bakker of zelfs als
vrouw met handtas. De Erfurtse creativi
teit heeft echter geen school gemaakt.
Het Griekse publieke zorg
systeem wordt betaald met
belastinggeld en sociale pre
mies die per bedrijfstak wor
den betaald door zelfstandi
gen en werkgevers. Mensen
die werken, hun familieleden
en gepensioneerden kunnen
er gebruik van maken. Ge
handicapten hebben ook
recht op zorg. Voor medicij
nen en medische hulpmidde
len bestaan bijbetalingen.
In 2008 had 8 procent van
de Grieken een particuliere
verzekering. Zo'n 70 tot
80 procent van de patiënten
in een privéziekenhuis is ver
zekerd. De rest betaalt de
behandeling uit eigen zak.
De wachttijden in de publie
ke zorg zijn lang. Voor een
bloedtest staat één maand,
voor een operatie zes en
voor een afspraak met een
specialist vijf. De huisarts
speelt een minder belangrij
ke rol dan in Nederland.
