Broer van de
'goede koning'
13
'Zonder Napoleon zouden sommige vernieuwingen ook zijn
doorgevoerd'
r
De Bataafs-Franse tijd
1789
x795
1796
*7 98
^99
Roy de Beunje, Napoleon-kenner
donderdag 29 september 2011
1781
1787
1804
1806
1810
x8ii
1813
De Patriotten - geïnspi
reerd door de Verlichting -
willen een einde maken
aan het absolutisme en
het volk meer macht
geven. Ze willen feitelijk
geen stadhouders meer
maar democratie.
Nadat ze hebben
geprobeerd stadhouder
Willem V te verjagen,
vluchten de Patriotten
naar Frankrijk. Die kreeg
echter hulp van een
Pruisisch leger.
De Patriotten maken de
Franse Revolutie mee,
wat hen in hun ideeën
sterkt.
Frans leger trekt Neder
land binnen, geholpen
door de Patriotten.
Stadhouder Willem V
vlucht naar Engeland.
De Patriotten stichten de
Bataafse Republiek,
geleid door revolutionaire
comités.
De oude Hollandse
federale statenbond
maakt plaats vooreen
eenheidsstaat en krijgt
een Grondwet, een halve
eeuw voordat Thorbecke
er een maakte.
Napoleon komt aan de
macht in Frankrijk. Hij richt
zijn pijlen vooral op
Engeland, dat hij via het
Continentaal Stelsel
economisch lam wil
leggen. Hij wil zo veel
mogelijk landen dwingen
een eind te maken aan de
handel met Engeland,
omdat hij beseft dat de
Engelsen militair
onverslaanbaar zijn op
hun eiland.
Napoleon laat zichzelf tot
keizer kronen.
Napoleon vervangt de
Bataafse Republiek door
het Koninkrijk Holland,
met zijn broer Lodewijk
Napoleon als koning.
Napoleon lijft Holland in
omdat hij vindt dat
broer de Franse belangen
niet goed behartigt.
Keizer Napoleon bezoekt
Holland van 24 september
tot 31 oktober, om het
volk te imponeren maar
vooral ook om zich op de
hoogte te stellen van de
militaire situatie. Hij stelt
de dienstplicht in, wat veel
onrust veroorzaakt.
Val van Napoleon na de
verloren veldtocht tegen
Rusland. De zoon van
Willem V keert 30
november terug uit
ballingschap.
zie onze website:binnenland
Het einde van Napoleon:
De slag bij Waterloo (1815)
door Joep Trommelen
wortels hadden in de Bataafs-Fran
se tijd, kwam daarbij niet goed
van pas. De Bataafse revolutionai
ren kregen niet de eer die ze ver
dienden."
Hoe reageerde de bevolking op de
aanwezigheid van eerst Lodewijk
Napoleon (van 1806 tot 1810) en la
ter de keizer himself? Lodewijk
Napoleon, broer van de keizer,
was voor velen 'de goede koning'
omdat hij oog had voor het Neder
landse belang; dat maakte hem in
de ogen van zijn broer ongeschikt.
Toen Napoleon hem wegstuurde,
nam het verzet toe.
Maar het beeld van 'de goede ko
ning' verdient nuancering, legt
Joor uit. „Hij deed ook veel uit be
rekening. Hij wist dat de Hollan
ders tegen een katholieke Spaanse
koning gevochten hadden, was
zelf ook buitenlands, koning én ka
tholiek! Hij had kortom niet de
beste papieren. Dus wilde hij zich
als nationaal vorst profileren, waar
bij hij partij- en religieuze belan
gen ondergeschikt wilde maken
aan het nationale belang. Dat brak
hem op. Hij werd aan de kant ge
zet door zijn heerszuchtige broer."
Lodewijk Napoleon werd vervan
gen en het nieuwe bewind onder
gouverneur-generaal Lebrun was
veel repressiever. „Lodewijk schuw
de geweld, zijn broer bepaald
niet."
Met de instrumenten om Neder
land te besturen, is een basis ge
legd voor het moderne Nederland.
Joor geeft een voorbeeld: „De poli
tie in Nederland stamt uit de Na
poleontische tijd. Politie is prima
natuurlijk, maar Napoleon gebruik
te de politie om een politiestaat te
vestigen, onderdeel van zijn op mi
litaire leest geschoeide dictatuur.
Aan de goede zaken die hij invoer
de hing wel een erg hoge prijs: de
levens van duizenden mensen, on
der anderen degenen die omkwa
men tijdens zijn veldtochten."
De Napoleontische tijd
(1806-1813) is volgens
historicus Johan Joor
een onderbelicht hoofd
stuk in de Nederlandse historie.
De Napoleonkenner schreef een lij
vig proefschrift over de bezetting
van Nederland door de Franse kei
zer van 1810 tot 1813. Die periode
was onderdeel van wat lang de
'Franse tijd' heette (1795-1813).
Een van de oorzaken daarvan is
volgens hem 'dat het een erg inge
wikkelde periode was'. „Heel lang
domineerde het beeld dat de Fran
sen ons de revolutie brachten en
dat Nederlanders slechts marionet
ten waren. Maar er waren wel de
gelijk Nederlandse invloeden."
Meer waardering voor de jaren na
1795 kwam aanvankelijk van katho
lieke historici. „Niet verwonder
lijk", zegt Joor, „omdat die tijd ook
gelijkheid van godsdienst bracht."
In de republiek die Nederland
vóór 1795 was, was de protestante
kerk immers de 'heersende' kerk.
„De Bataafse revolutie van 1795
bracht ons een Grondwet, maar
ook scheiding van kerk en staat,
waardoor ambten ook voor katho
lieken open kwamen te staan."
In 1813 keerde de zoon van de in
1795 gevluchte stadhouder Willem
V terug en kon de vorming van
een constitutionele, parlementaire
democratische monarchie onder
het Oranjehuis beginnen. Het land
had toen drie jaar rechtstreeks be
stuur door de Franse keizer ach
ter de rug. En wilde dat liefst
zo snel mogelijk vergeten.
Joor: „De negentiende eeuw
stond in veel landen in het
teken van de natievorming.
En die kan niet zonder sym
bolen en rituelen. In Neder
land kreeg het'koningshuis
een grote rol. Dat veel insti
tuties van het staatsbestel
