Vadertje staat heeft
spectrum 6
Zaterdag 24 september 2011
Griekenland is een land in verval, financieel
en maatschappelijk. „Zonder de sleutel van
de achterdeur kom je niet binnen."
Hervorming is hard nodig.
door Ans Bouwmans
Foto boven: In Griekenland zijn veel zelfstandig ondernemers
zonder personeel. Alle andere ondernemingsvormen kosten
veel geld en tijd. foto GPD/AP
Foto rechts: Uitverkoop in Athene.
foto Marita Pappa/GPD/AP Photo
harde hand
Nikos legt 130 euro in zijn kaSsa. Hij geeft
geen bonnetje aan de keurig in het pak
gestoken man, die zijn gerepareerde
Blackberry komt ophalen. „Geen btw
rekenen, scheelt 30 euro. Weet je hoe
veel boodschappen je daarvan kunt betalen?" In het
eenmanszaakje van de licht kalende dertiger worden
alle bekenden zo behandeld. Alleen bij vreemde klan
ten durft hij het risico van zwartwerken niet aan.
Heeft hij morele bezwaren? Nee. Belasting betalen om
te investeren in de infrastructuur van het land en om
de staatspensioenen, het onderwijs en de medische
zorg te bekostigen, zegt de elektrotechnicus helemaal
niks. „We willen gewoon geen belasting betalen",
zegt Nikos met een glimlach op zijn vermoeide gelaat.
„De politici regelen voor zichzelf een nieuwe laptop
en een mobieltje, terwijl wij geen geld hebben om
een telefoon te betalen. Ik moet hard werken en dan
verdien ik nog maar 20.000 euro per jaar. Als de win
kel straks dichtgaat, zit ik hier nog uren te repareren."
Door de financiële problemen van de Griekse over
heid komen alle diepgewortelde gebreken van het
land aan het licht. De vriendjespolitiek, de alledaagse
corruptie, de zwarte economie, het gebrekkige onder
nemersklimaat en de veel te grote publieke sector. Po
litici, of ze nu links of rechts zijn, gebruiken de ambte
narij om trouwe stemmers te belonen. „Dat is hier al
tijd al zo geweest", zegt een Athener. „We hebben
heel veel overbodige agentschappen."
„Het politieke systeem is gebaseerd op de vaderschaps
mentaliteit. Dat is ons allergrootste probleem", stelt
Konstantinos Lambrinopoulos, voorzitter van de Hel
lenic Management Association, een Griekse onderne
mersorganisatie. „De vaderfiguur zorgt voor bescher
ming." Zo gaat het in Griekse families, tot op de dag
van vandaag. Die houding heeft ook de politiek zich
eigen gemaakt. „Loyaliteit wordt beloond met een le
venslange benoeming als ambtenaar. Het zijn cliën
ten, zo simpel is het."
Alles draait hier om het beschermen van het eigenbe
lang daarom kan er niets nieuws groeien, moppert
Tina Markopoulos (51). „Het gaat om mij, mij, mij."
Jarenlang woonde ze in de Verenigde Staten. Het ver
schil in vrijheid en mogelijkheden om iets te onderne
men, had niet groter kunnen zijn, zegt ze. „Als ieder
een hier gelijke mogelijkheden had, dan was er al heel
wat gewonnen. Zonder sleutel van de achterdeur kom
je niet binnen."
De bevoorrechten in de Griekse maatschappij hebben
een familielid die voor een baan kan zorgen, kennen
een politicus of ze werken in een van de 140 'gesloten'
beroepen - van schoonheidsspecialiste tot notaris -
waar je alleen toegang tot hebt met een vergunning.
Die onaantastbaarheid leidt makkelijk tot corruptie.
Extra betalen bij de dokter is heel gewoon. „Mijn moe
der moest aan haar knie worden geopereerd. Het kost
te 5.000 euro, anders kwam ze een jaar op de wacht
lijst", zegt een vriend van Markopoulos.
Met meer dan een miljoen werkers in de publieke sec
tor is bureaucratie in Griekenland tot kunst verheven.
Daar ergert iedereen zich aan, van buitenlandse inves
teerder tot gewone burger. Markopoulos steekt een si
garet op ('een goedkoper merk, stoppen is de volgen
de stap') en steekt van wal: „Mijn vader is onlangs
overleden. Ik ga naar de belastingdienst om zijn belas
tingnummer in te leveren. Eerst krijg ik tien verschil
lende verhalen te horen hoe dat moet. Ben ik er, dan
word ik van het kastje naar de muur gestuurd en doe
er twee uur over om één formulier in te vullen en een
handtekening te krijgen."
Een kleine ondernemer in de Atheense wijk Exarchia,
die niet met zijn naam in de krant wil, vertelt hoe las
tig het is een bedrijf te beginnen. „Eigenlijk kun je al
leen als zelfstandige zonder personeel van start, om
dat alle andere opties te veel geld en tijd kosten."
Toen hij vijfjaar geleden met zijn zaak begon, was er
geen subsidie, geen geld van de bank en geen hulp
van de overheid. „De papierwinkel is onbeschrijflijk.
En er zijn allerlei stomme regels. Zo moesten we twee
aparte voordeuren laten maken als we samen een
pandje wilden kopen of huren."
Er komt een telefoontje binnen voor ondernemers-
voorman Lambrinopoulos. De naam Evangelos Veni-
zelos staat op het briefje dat een collega komt breng
en. Maar Lambrinopoulos heeft er weinig vertrouwen
in dat de minister van Financiën straks echt naar zijn
adviezen zal luisteren. „Er moet een ander soort be
stuurders komen, mensen van buiten de politiek, die
verstand hebben van management. We hebben een
echt belastingsysteem nodig. Een fiscale opsporings
dienst, die daadwerkelijk werkt en een eind maakt
aan het zwarte circuit. We moeten ons zorgstelsel ver
anderen, joint ventures opzetten met bedrijven bui-
