Koopkracht niet
meer dan een mythe
io miljoenennota
'Je belandt hier echt niet in de goot'
We gaan er volgend jaar allemaal op achteruit, voorspelt premier Rutte. Maar het
gemiddelde koopkrachtverlies van procent is niet meer dan een gemiddelde. Veel
gezinnen zitten daar ver boven of ver onder.
zaterdag 17 september 2011
KOOPKRACHT
De nullijn
Deze grafieken laten zien hoe verschil
lend de koopkrachtontwikkeling is
van gezinnen in één bepaalde catego
rie. In elke grafiek staan 50.000 punt
jes, elk puntje staat voor de koop
kracht van één bepaald huishouden.
De verschillen tussen de inkomens
van de huishoudens binnen een cate
gorie komen voort uit bepaalde om
standigheden: woont het gezin in een
huurhuis of een koophuis, is een van
de gezinsleden chronisch ziek, enz.
door Gert van Harskamp
Een begroting waarbij
oud-PvdA'er Den Uyl
zijn vingers zou aflik
ken, de koopkracht
van Henk en Ingrid
wordt gelukkig ge
spaard, dit kabinet nivelleert, juist
de laagst betaalden zijn de dupe.
Oppositie en coalitiepartijen slaan
elkaar om de oren met hun eigen
waarheden rond de koopkrachtcij-
fers van het Centraal Planbureau
(CPB). Het is de rekenmeesters
van het planbureau vaak een
doorn in het oog hoe politici aan
de haal gaan met de doorbereke
ning van het koopkrachteffect van
het kabinetsbeleid.
Het gemiddelde koopkrachtverlies
van procent zoals het CPB heeft
voorgerekend, zegt helemaal niets
over individuele huishoudens. De
kans dat de ontwikkeling van de
bestedingsruimte van een gezin
daarvan afwijkt, is zelfs vele malen
groter dan dat die op deze pro
cent daling uitkomt.
Om de gemiddelde koopkracht uit
te rekenen laat het CPB het begro
tingsbeleid van het kabinet los op
vijftigduizend gezinnen in Neder
land. Dat zijn werkelijk bestaande
huishoudens, uit alle uithoeken
van het land, van alle soorten ge
zinssamenstelling, inkomensgroe
pen, etcetera. Uit die doorrekenin
gen ontstaat een enorme punten-
wolk van vijftigduizend gezinnen,
waaruit een gemiddelde koop
krachtverlies van één procent
komt.
Maar, schrijft het CPB, de helft
van de huishoudens ziet de koop
kracht meer dalen. De marges zijn
aanzienlijk. Uit de berekening van
Oppositie en coalitie slaan
elkaar om de oren met
hun eigen waarheden
de koopkrachteffecten komen zelfs
gezinnen die 12 procent bestedings
ruimte verliezen, maar ook die de
koopkracht 8 procent zien stijgen.
De gemiddelde koopkracht is daar
door niets meer dan een door be
langengroepen en politieke par
tijen misbruikte mythe van een
hausse aan reële cijfers.
Desalniettemin valt er uit de tien
duizenden puntjes wel een helder
beeld te destilleren. Zo heeft verre
weg het grootste deel van de Ne
derlandse huishoudens komend
jaar minder te besteden. Daarbij
gaan uitkeringsgerechtigden en
65-plussers er meer op achteruit
dan werkenden. Werknemers met
een laag inkomen zien hun koop
kracht harder dalen dan hogere in
komens, die er hoogstens drie
kwart procent op achteruit gaan.
Kortom: van nivellering is geen
sprake.
Ouderen worden relatief hard ge
troffen. De koopkracht van
65-plussers daalt doordat de pen
sioenen niet met de prijzen mee
stijgen. De doorwerkbonus voor
ouderen van 63 en 64 jaar wordt
verlaagd van respectievelijk 7 en 10
procent naar 4,5 procent.
Gezinnen met alleenverdieners le
veren ook fors in. Door afschaffing
van de heffingskorting, aanrecht-
subsidie in de volksmond, leveren
kostwinners 2 tot 2,25 procent
koopkracht in.
Door verlaging van de kinderbij
slag en beperking van het kindge
bonden budget tot maximaal twee
kinderen hebben grote gezinnen
in 2012 ook fors minder te beste
den. Daarnaast zijn werkende
ouders die gebruik maken van kin
deropvang de klos, omdat de op-
vangtoeslag wordt versoberd. Be
perking van de huurtoeslag treft
vooral uitkeringsgerechtigden en
werknemers met een klein inko
men.
Hier zijn de regionale verschillen
overigens groot. Buiten de grote
steden zijn beduidend meer lage
inkomens met een eigen woning.
Zij zien hun koopkracht nauwe
lijks dalen, omdat zij niet getroffen
worden door kabinetsmaatregelen
op de woningmarkt.
Terwijl huurtoeslag lager wordt en
de huren hoger, verandert er voor
eigen woningbezitters niets.
Het CPB heeft niet al het beleid
mee kunnen nemen in de koop
krachtontwikkeling van gezinnen.
Zo is de langstudeerdersboete niet
meegenomen, terwijl die een
enorm gat slaat in de bestedings
mogelijkheden van studenten die
te lang over hun studie doen. Ook
het gemeentelijke minimabeleid is
niet meegenomen, terwijl dat de
koopkracht van de laagste inko
mens fors kan beïnvloeden. Is de
Nederlander echt benieuwd naar
zijn exacte koopkracht, dan zal hij
het kabinetsbeleid op zijn eigen ge
zinssituatie moeten loslaten, wil
len de economen van het planbu
reau maar zeggen.
Koopkracht naar huishoudtype
Werkenden, alleenverdieners
Werkenden, tweeverdieners
Werkenden, alleenstaanden
0 €25.000,- €50.000,- €75.000,- €100.000,- €125.000 0 €25.000,- €50.000,- €75.000,- €100.000,- €125.000 0 €25.000,- €50.000,- €75.000,- €100.000,- €125.000
Bruto jaarloon huishouden in 2011
foto David van Dam/GPD
Naam: Marieke Henselmans
Leeftijd: 53
Functie: bespaardeskundige, auteur
Gelukkig met minder geld, bespaarboe-
ken.nl
„Mensen horen nu over een hele
rits bezuinigingsmaatregelen en
worden daar bang van, terwijl die
maatregelen hen helemaal niet ra
ken. Het is mijn persoonlijke mis
sie om de angstsfeer tegen te gaan.
We zijn bang voor vage dingen.
Maar de crisis duurt al sinds eind
2008 en wat is er in die tijd nu
echt veranderd? Wie zijn baan
niet kwijtraakte, heeft er toch
geen extra zorgen bij gekregen?
Hier en daar zijn wat dingen duur
der geworden. In de jaren '80 wa
ren er veel meer mensen werkloos
en ook toen stonden de mensen
niet huilend op straat. Dat heeft
zich uiteindelijk allemaal opgelost
en inmiddels zijn we veel rijker
dan toen. Nederlanders moeten
positief zijn. Wie zonder concrete
redenen vreest voor zijn baan, die
maakt zich bij voorbaat al ongeluk
kig. Wat is nou het ergste dat er
zou kunnen gebeuren? In Neder
land beland je echt niet in de goot.
Mensen proberen van de andere
kant van de wereld hiernaartoe te
komen, vanwege onze rijkdom.
Mij wordt vaak gevraagd: is dit of
dat financieel mogelijk? Maar dat
is de verkeerde vraag. Doe wat je
echt wilt en zorg er vervolgens
voor dat het financieel kan. Gezin
nen kunnen echt met 10, 20 of 30
procent minder geld toe. Weg dus
met de geldangst! Het beste medi
cijn daartegen ishet bezit van een
buffertje. Dan kun je tegenvallers
opvangen en het altijd een tijdje
uitzingen. Die rust gun ik ieder
een."