Gecontroleerd bankroet
voor iedereen het beste
Italië is zo uit de crisis,
maar niemand durft
I:
I?
II
'Wij zorgen ervoor dat de schade bij ons beperkt blijft'
donderdag 15 september 2011
Edin Mujagic, monetair econoom
door Ans Bouwmans
Ineens was de uitdrukking er:
'gecontroleerd faillissement'.
Als Griekenland niet meer
aan zijn betalingsverplichtin
gen kan voldoen, dan zijn er twee
opties: schuldsanering of chaos.
Wat wordt bedoeld met gecontro
leerd faillissement?
Faillissement is eigenlijk het ver
keerde woord, zegt hoogleraar Eel-
ke de Jong (Radboud Universiteit
Nijmegen). „Je kan niet bij de Vere
nigde Naties het faillissement aan
vragen van een land." Het gaat
hier om schuldherstructurering.
Wat er 'gecontroleerd' kan gebeu
ren, is dat Griekenland het op een
akkoordje gooit met zijn schuld
eisers. In dat geval blijft het land -
en de rest van de eurozone - con
trole houden op de gebeurtenis-
Wat gebeurt er in dat geval?
Griekenland overlegt met zijn
schuldeisers (banken en eurolan
den) over vermindering van zijn
schuldenlast. Dan wordt bijvoor
beeld afgesproken dat voor elke ge
leende euro, maar vijftig eurocent
wordt terugbetaald. Zo halveert de
staatsschuld van Griekenland en
krijgt het land waarschijnlijk weer
toegang tot de financiële markten.
Griekse banken, die erg veel 'ei
gen' staatsobligaties bezitten, moe
ten dan extra geld krijgen of gena
tionaliseerd worden. Andere euro
landen nemen voorzorgsmaatrege
len om te voorkomen dat banken
in hun eigen land omvallen. Het
woord 'gecontroleerd' slaat vooral
op de gevolgen in de rest van Euro
pa, zegt Edin Mujagic, monetair
econoom aan de Universiteit van
Tilburg. „Wij zorgen ervoor dat de
schade bij ons beperkt blijft."
Wat als Griekenland de zaak op zijn
beloop laat?
Nederland heeft klip en klaar ge
zegd dat de geldkraan dichtgaat als
Griekenland niet voldoet aan de ei
sen van IMF en EU en dat lijkt nu
de stemming in de hele EU. De
druk op Griekenland om harder te
bezuinigen en staatsbedrijven te
verkopen wordt opgevoerd via re
geringsfunctionarissen die lekken
dat landen Griekenland willen Ia-
ten vallen. Maar als Griekenland
niet wil of kan voldoen aan de ei
sen en ook niet wil praten over
een schuldsanering, dan ontstaat
een chaotische situatie. Omdat nie
mand weet tot hoe hoog de scha
de voor de banken gaat oplopen,
kan het hele financiële systeem tot
stilstand komen. In die zin heeft
Griekenland de rest van zijn euro
broeders in een wurggfeep.
Mujagic denkt dat Griekenland het
toch niet laat aankomen op een
ongecontroleerd bankroet. „Dan
wordt het land het Noord-Korea
van Europa. Dan kan het voor ja
ren op geen enkele sympathie reke
nen, terwijl het de helpende hand
van Europa hard nodig heeft voor
handel en subsidies."
Wat gebeurt er als Griekenland geen
geld meer kan lenen?
Dan kan Griekenland alleen nog
maar het geld uitgeven dat via de
belastingen binnenkomt. De rege
ring kan dan bijvoorbeeld beslui
ten belastingmedewerkers, onder
wijzers en verpleegkundigen nog
wel te betalen, maar andere over
heidsdiensten te sluiten, zegt De
(ong. Dus denk aan massaontsla
gen, sociale onrust en stakingen.
„De banken daar gaan in dat geval
zeker een week dicht", zegt Muja
gic. Griekse banken kunnen omval
len. Als Griekenland in gebreke
blijft met de betaling van rente en
aflossing van schulden voordat an
dere eurolanden hun plan voor de
eigen banken rond hebben, is de
chaos compleet. Mujagic verwacht
daarom dat de euroministers de
geldkraan pas dichtdraaien als ze
hun verdedigingslinies rond heb
ben. Dat moment komt dichterbij,
maar deze maand is het waar
schijnlijk nog niet zo ver, zegt hij.
Het Italiaanse parlement
heeft gisteren een
bezuinigingspakket ter
waarde van 55 miljard
euro aangenomen. Maar
dat lijkt niet genoeg.
dooF onze correspondent
Eelco van der Linden
talië vergelijken met Grie
kenland is absurd. We zijn
anders. Veel beter dan we
lijken.' Dit refrein klinkt el
ke dag, overal - een vreemd soort
Italiaanse trots als reactie op wat
inmiddels niet meer een taboe is:
zonder serieus ingrijpen riskeert
Italië het tweede slachtoffer van
de schuldencrisis te worden.
Ongeloof alom, want Italië is in
derdaad anders, en vooral ook rijk.
De nieuwe Italiaanse nationalisten
onderstrepen dat 's lands politici
de slechtste reclame vormen en
met Silvio Berlusconi, die Italië on
langs een 'strontland' noemde, de
bodem is bereikt. Het echte Italië
is dat van de individuele personen
en hun gezinnen en families - zij
hebben van Italië de zevende eco
nomische grootmacht ter wereld
gemaakt en van Noord-Italië de
meest productieve en rijkste regio
van Europa.
„Hoe kan je dan in hemelsnaam
failliet gaan", vraagt Mario Sechi
zich af de hoofdredacteur van de
rechtse krant II Tempo en een in
vloedrijke commentator. Hij re
kent voor dat de rijkdom van de
Italiaanse gezinnen vijf maal de he
le staatsschuld bedraagt en acht
maal het bruto binnenlands pro
duct (bbp). Duitsers en Amerika
nen zijn veel 'armer'. Het komt
doordat de Italianen veel sparen
en minder schulden hebben: 75
procent is eigenaar van één of
meer huizen.
Deze redenatie komt altijd uit bij
het woord Patrimoniale, ofwel pa
trimoniumheffing, in Italië het
laatste taboe. En dus blijft Italië,
ook na de laatste 'noodmanoeu-
vre', een land zonder vermogens
belasting en zelfs zonder een hef
fing op onroerend goed.
De nu aangenomen bezuinigingen
van 55 miljard euro zijn alom be
kritiseerd omdat die geen structu
rele hervormingen bevatten (pen
sioenen, arbeidsmarkt), de belas
tingdruk verhogen en weinig ech
te bezuinigingen kennen. Zelfs de
politiek en de echte rijken zijn on
danks alle beloften buiten schot ge
bleven. Volgens Berlusconi heeft
hij met deze operatie Italië 'gered',
maar de druk is niet minder ge
worden. De Italiaanse staat moest
deze week 5,6 procent rente accep
teren voor zijn waardepapieren,
bijna een procentpunt meer dan
in juli. Voor Italië, dat gisteren ver
nam dat de staatsschuld naar het
recordbedrag van 1.911 miljard eu
ro is gestegen, wordt een rente van
6 procent gezien als 'onhoudbaar'.
De roep om structurele en revolu
tionaire maatregelen blijft onveran
derd. Volgens ex-premier Giuliano
Amato is met een eenmalige hef
fing op banktegoeden en onroe
rend goed een bedrag van 600 tot
900 miljard euro binnen te halen,
bijna de helft van de hele staats
schuld. Niemand zegt het hardop,
maar het is moreel aanvaardbaar
omdat die rijkdom voor een be
langrijk deel te danken is aan de
chronische belastingontduiking.
De vraag is: wie durft?
zie onze website:economie
PvdA-Kamerlid Plasterk over
noodscenario's Griekenland
