ioleuro/gulden
Was de euro
wel zo'n
gouden idee?
9
amsti
secre
Grieken moeten
hun euro inleveren
en weer terug naar
de drachme; die op
roep klinkt steeds
luider. En Neder
land moet de gul
den terugkrijgen,
voegen sommigen
daar aan toe. Maar
hoe wenselijk zou
dit zijn? De chaos
zou in ieder geval
enorm zijn.
dinsdag 13 september 2011
door Henk Schutten
H
et schijnt een nog
al ongebruikelijke
vraag te zijn.
Heeft de invoe
ring van de euro
een positief effect
gehad? Multinationals doen er het
zwijgen toe. Philips en Unilever ge
ven geen commentaar. Zelfs het
Centraal Planbureau en het Cen
traal Bureau voor de Statistiek
(CBS) moeten het antwoord schul
dig blijven. Onderzoek is er nooit
naar verricht. „Waar zouden we
het immers tegen af moeten zet
ten?" zegt een CBS-woordvoerder.
Vast staat dat de euro het leven
voor de meeste Nederlanders aan
vankelijk een stuk duurder heeft
gemaakt.
Bij de introductie van de nieuwe
munt was de gulden tussen de 5
en de 10 procent ondergewaar
deerd. Fabrikanten en winkeliers
maakten bovendien van de gele
genheid gebruik om prijzen bij
het omrekenen van gulden naar
euro zoveel mogelijk naar boven af
te ronden.
Toch heeft de euro Nederland veel
voordelen gebracht, schreef pre
mier Mark Rutte vorige week aan
de Tweede Kamer. Het Nederland
se bruto binnenlands product ligt
volgens hem 4 tot 6 procent hoger
dan voor de invoering van de eu
ro. „En op termijn kan dit voor
deel oplopen tot 17 procent." Waar
dit optimisme op is gebaseerd,
blijft onduidelijk. De Nederland-
sche Bank verwijst naar een rap
port van de Europese Centrale
Bank. Daarin staat te lezen dat de
onderlinge handel sinds de intro
ductie van de euro in 1999 met
bijna 75 procent is toegenomen.
Dat is 3 procentpunt hoger dan de
groei van de handel in vergelijkba
re landen buiten de eurozone, zo
als Denemarken, Zweden, Dene
marken en het Verenigd Konink
rijk. 3 procentpunt? Dat oogt niet
erg indrukwekkend in vergelijking
met de enorme problemen waar
de eurolanden nu mee geconfron
teerd worden. En zo slecht hebben
landen als Engeland, Zweden, De
nemarken en Zwitserland het zon
der de euro toch niet gedaan? Bo
vendien: zij hoeven de komende
jaren niet op te draaien voor de
enorme schulden waar enkele
Zuid-Europese landen zich in heb
ben gewerkt.
Zelfs André Szasz, oud-directeur
van De Nederlandsche Bank en
monetair expert bij uitstek, durft
de stelling niet aan dat de euro
heeft bijgedragen aan de Neder
landse welvaart. „Het blijft bij ver
onderstellingen", zegt hij. „Ik zou
daarover geen erg stellige bewerin
gen durven doen."
Natuurlijk, de Duitse en Neder
landse export naar een land als
Griekenland zal dankzij de invoe
ring van de euro zijn toegenomen,
zegt Szasz. „Griekenland kon im
mers door de invoering van de eu
ro goedkoop lenen en zo de eigen
economie opjagen. Maar juist daar
door is Griekenland nu in de pro
blemen gekomen. Met als gevolg
dat Duitsland en Nederland nu in
de buidel moeten tasten om de
Grieken uit de misère te helpen."
'Wat zich nu afspeelt,
is vooral een
politiek probleem'
Dat de euro Nederland aanvanke
lijk vooral veel geld heeft gekost,
staat vast, zegt Szasz: „Nederland
is destijds te duur in de euro ge
stapt. Maar dat was een wissel-
kqersbeslissing waar de Nederland
se regering zelf maar zeer beperkte
invloed op had. Geen lid worden
van de monetaire unie was geen
optie, aangezien onze economie al
tijd erg gericht is geweest op Duits
land. Als we vast hadden gehou
den aan de gulden, zouden we ons
voortaan dus moeten richten op
een groot eurogebied met een be
leid dat bepalend zou zijn voor
ons doen en laten, maar waarop
we geen enkele invloed zouden
kunnen uitoefenen."
Europese regeringsleiders hebben
er in 2008, toen de kredietcrisis uit
brak, onophoudelijk op gewezen
hoe belangrijk de euro in die tijd
was. Want dankzij een gemeen
schappelijke munt bleef ons in die
chaos tenminste onderlinge valu
taonrust bespaard.
„Maar dat is maar het halve ver
haal", zegt Szasz. „Want van valu
taonrust gaat ook een discipline
rend effect uit. Griekenland en Ita
lië zouden in dat geval nooit zulke
grote schulden hebben gemaakt.
De onderlinge onevenwichtighe
den in de Europese Unie verdwe
nen niet, integendeel. Ze konden
langer voortduren en werden al
leen maar groter."
De euro is een ideologie, zegt Arjo
Klamer, hoogleraar Economie van
Kunst en Cultuur in Rotterdam.
Hij is van meet af aan een van de
felste tegenstanders van de mone
taire unie. Te veel kapiteins op één
schip, dat kan nooit goed gaan,
heeft hij altijd gezegd.
„Iedereen begint altijd maar weer
over de handelsvoordelen die de
euro heeft opgeleverd binnen de
Europese Unie", verzucht Klamer:
„Maar wat zijn we ermee opge
schoten dat de export naar Grie
kenland is toegenomen, als dat
land zijn rekeningen niet kan beta
len? De euro is een geloof gewor
den. En de prijs die we daarvoor
betalen, wordt steeds hoger."
Terug naar de gulden is de beste
oplossing volgens Klamer: „Hoe
eerder hoe beter. Onze inkomens
zijn lager geworden, onze huizen
minder waard, de aandelen gezakt
en van onze pensioenen blijft
niets meer over. Die problemen
zijn niet volledig door de euro ver
oorzaakt, maar wel voor een deel.
Een terugkeer naar de gulden
wordt pijnlijk, maar dat zullen we
wel overleven. Nederland heeft
een sterke economie, de gulden is
een sterke munt. De euro ver
dwijnt, dat staat vast, de enige
vraag is wanneer. We kunnen er
beter nu mee op houden dan te
lang blijven doormodderen."
Wegen de handelsvoordelen van
een gemeenschappelijke munt op
tegen de problemen waarmee de
eurozone wordt geconfronteerd?
Lastig te zeggen, vindt ING-hoofd-
econoom Charles Kalshoven: „Wat
zich nu afspeelt, is vooral een poli
tiek probleem. De eurolanden had
den veel strenger op eikaars beleid
moeten toezien."
Szasz is het daarmee eens: „Lan
den moeten doen wat ze hebben
'Van een bindmiddel
dreigt de euro nu
splijtzwam te worden'
afgesproken. Helaas werkt de euro
minder disciplinair dan de bedoe
ling was. Ik ben ervan overtuigd
dat een kleinere euro, met lidsta
ten die zich wel aan de afspraken
houden, voor iedereen beter was
geweest. Van een bindmiddel
dreigt de euro nu splijtzwam te
worden."
Terug naar de gulden is volgens
hem geen optie. „Tenminste niet
op vrijwillige basis. Als het zo ver
komt, moet de boel zo in het hon
derd zijn gelopen dat we geen an
dere kant meer op kunnen, met al
le ellende van dien. De voorberei
dingen van de euro hebben jaren
geduurd, de ontrafeling zal in één
klap moeten gebeuren. In het diep
ste geheim zullen we nieuw geld
moeten laten drukken. Het gevolg
zal een enorme chaos zijn. Geen
zinnig mens wil dat."
Beter kunnen we maar proberen
het beste van de huidige situatie te
maken, vindt Szasz: „Net als in
een slecht huwelijk waarbij de
ouders vanwege de kinderen bij el
kaar blijven. De ruzies en verwij
ten die daar het gevolg van zijn,
moeten we maar voor lief ne-
