spectrum 2
Zaterdag 10 september 2011
oleon
Het was wel de baas van de
bezettende macht, die de
boel kwam inspecteren.
Maar een keizer blijft een
keizer. Dus memorabel. In
het najaar van 1811 maakte Napoleon
(1769-1821) een inspectieronde langs de
Westerschelde. Op 23 september arriveer
de hij in Cadzand. De dagen daarna deed
hij Breskens, Vlissingen, Temeuzen en
Bath aan. Om te bezien of de kustverdedi
ging op orde was of misschien nog verder
moest worden uitgebreid. Antwerpen was
voor hem de strategisch belangrijkste ha
ven in het noordelijke deel van het Franse
keizerrijk. De toegang moest goed worden
beschermd. Na zijn Zeeuwse excursie
maakte hij een rondrit door de rest van
wat twee eeuwen lang één van de machtig
ste republieken in Europa was geweest.
Op 31 oktober vertrok hij weer richting Pa
rijs.
De keizer had met zijn bezoek aan Zee
land vooral oog voor strategische zaken.
Het was onder zijn bewind nogal roerig ge
weest In het deltagebied. Sinds de Repu
bliek - dus ook Zeeland - in 1795 binnen
de Franse invloedssferen was opgenomen,
had Napoleon Vlissingen als een uitvalsba
sis in de strijd met Engeland beschouwd.
In 1804 en het daaropvolgende jaar lag er
in de Zeeuwse-haven een bemande vloot
klaar om de Noordzee over te steken. Zo
ver kwam het echter niet. De Engelsen
pakten in dat opzicht de zaken voortvaren
der aan. Die voerden in 1809 een geslaagde
landing uit op Walcheren. Napoleon had
vóór die tijd Vlissingen al aanmerkelijk la
ten versterken. Zodanig zelfs dat hij ervan
uitging dat de stad onneembaar was.
De Engelsen doken 30 juli 1809 met een gi
gantische invasiemacht voor de Walcherse
kust op: 37 linieschepen, 30 fregatten, 86
kleinere oorlogsschepen, bijna 150 trans
portschepen met zo'n 40.000 manschap
pen en 144 stukken geschut. Ze konden
bijna het hele eiland en Zuid-Beveland
zonder al te veel inspanning bezetten. Op
2 augustus was alleen Vlissingen nog in
Franse handen. Bevelhebber Monnet had
er zich met 4.000 militairen verschanst. De
Engelsen kenden geen pardon, en bombar
deerden de stad zowel van de land- als de
zeezijde. Vooral de vanaf oorlogsschepen
afgevuurde Congreve-raketten - een
nieuw soort brandraketten - maakten een
onuitwisbare indruk. Op 15 augustus gaf
de zwaar gehavende stad zich over.
Napoleon moet in Parijs zijn steek bijna
hebben opgegeten van woede, en liet Mon
net later wegens lafheid en nalatigheid ver
volgen. Maar het Engels succes was van
korte duur. Op de kust van
West-Zeeuws-Vlaanderen kregen ze geen
vaste voet aan de grond, en al snel eisten
de in die tijd beruchte Zeeuwse koortsen -
malaria - hun tol. Nadat de Engelsen eind
1809 met de staart tussen hun benen afdro
pen nam Napoleon ferme maatregelen.
Het belangrijkste directe gevolg was dat
heel de Republiek in 1810 bij het keizerrijk
werd ingelijfd.
Over Vlissingen schreef hij 14 september
van dat jaar: „De Engelse expeditie heeft in
ieder geval dit voordeel gehad, dat zij ons
het belang van deze plaats heeft doen in-
Portret van Napoleon, geschilderd door Marie-Guilhelmine Benoist. De keizer deed het schilderij in 1804 cadeau aan de stad Gent. Op de ta
fel ligt het plan voor een marinebasis bij Terneuse. Een reproductie is binnenkort te zien in Terneuzen. reproductie Adri van de Wege
