Je voelt het stof
in je keel bij elk
bombardement
De elfde september staat in het
geheugen van een groot deel
van de wereldbevolking gegrift.
Maar in Breskens herdenken ze
hun eigen 9-11: 11 september
1944, de dag van het geallieerde
bombardement waarbij 183 bur
gers het leven verloren.
door René Hoonhorst
Toen Jaap Keijmel tien
jaar geleden de beelden
zag van de twee vlieg
tuigen die de Twin To
wers binnenvlogen,
schrok hij natuurlijk. De schrik
werd verergerd door de 'herden
kingsstemming' waarin hij verkeer
de.
Want de penningmeester was met
de overige leden van het bestuur
van de Stichting Oorlogsmonu
ment Breskens net naar de begraaf
plaats geweest voor de herdenking
van de slachtoffers van het bom
bardement op Breskens op n sep
tember 1944. 'Nine-eleven' groei
de uit tot een jaarlijkse, wereldwij-
de herdenkingsdag voor oorlogs-
en terreurslachtoffers en een bezin
ningsdag voor de wereldvrede.
Voor Breskens was 11 september al
57 jaar lang de dag om oorlogs
slachtoffers te herdenken. Sinds
1994 doet het dorp dat bij het mo
nument aan Steenoven. Breskens
herdenkt ook slachtoffers uit ande
re plaatsen en van andere oorlo
gen. In toespraken refereren hoog
waardigheidsbekleders, alleen van
wege de datum al, ook vaak aan de
'aanval' op het World Trade Cen-
ter.
Maar voor Keijmel is het drama in
Amerika 'niet hetzelfde' als het
drama van 57 jaar eerder. „Hoewel
we dat niet direct wisten, ging het
niet om oorlogsgeweld. En er zijn
heel veel mensen omgekomen,
maar enkele duizenden slachtof
fers hebben op een stad als New
York minder effect dan tweehon
derd doden op een dorp als Bres
kens."
Begrijp Keijmel (75) goed, het gaat
hem niet om een vergelijking in
hoeveelheid leed. Want de pijn
voor nabestaanden van slachtof
fers van bombardementen is het-
zelfde. Toenmalig burgemeester
Gosse Noordewier verwoordde
het treffend op de dag van de aan
slag, herinnert Keijmel zich. „Toen
gooiden vliegtuigen bommen, van
daag gebruikten ze vliegtuigen als
bommen", zei Noordewier op de
avond dat nog niet bekend was
wie 'ze' waren.
Elke keer als hij op televisie of in
de krant beelden ziet van bombar
dementen, voelt Jaap Keijmel wat
mensen in en om de gebombar
deerde gebouwen meemaken. „Of
het nou tijdens het zien van de in
stortende Twin Towers is of on
langs bij bombardementen op Tri
poli, je voelt het stof weer in je
keel."
Keijmel proefde dat stof twee keer
daadwerkelijk. Hij was acht tijdens
het bombardement op Breskens
en speelde aan de dijk. Net als alle
andere kinderen en volwassenen
maakte hij dat hij wegkwam toen
de vliegtuigen kwamen.
Hij verhaalde al vaak dat hij met
de rest van de familie naar binnen
vloog, het ouderlijk huis aan Steen
oven 5 in. Moeder, vader, tweeling
broer en twee zussen schuilden er
ook. Broer en één zus overleefden
het niet, bij zijn vader moest een
been worden afgezet.
Van het huis van de Keijmels en
dat van alle buren was weinig
over. Jaap vond met enkele gezins
leden onderdak bij een oudere zus
in Biervliet. Daar maakte hij op 8
oktober 1944 een tweede beschie
ting mee. „Er gold een verbod op
samenscholingen, maar er ging die
dag een begrafenisstoet door het
dorp. Blijkbaar heeft een piloot
die stoet aangezien voor een pelo
ton soldaten, want er volgde weer
een bombardement." Ook in Bier
vliet kon Jaap op tijd ontkomen,
maar weer proefde hij het stof - en
de angst - in zijn keel. En weer wa
ren er slachtoffers te betreuren.
Alleen lotgenoten die een bombar
dement meemaakten en dierbaren
verloren, kunnen echt met een
oorlogsslachtoffer als Keijmel mee
voelen. „U begrijpt het misschien
als ik mijn verhaal vertel, lotgeno
ten voelen echt hoe ik als kind
ben geschonden, last had van con
centratieverlies en onverwerkte
emoties."
Zijn vrouw was geen slachtoffer
van een bombardement, maar kon
in de oorlog de brandende huizen
in Breskens en Oostburg van huis
uit zien. Ook werden boerderijen
in de omgeving beschoten en raak
te een opa ook een been kwijt. „Ik
had dus wel direct met de gevol
gen te maken en kan me dan ook
redelijk inleven en mijn man
steun bieden." Jaap knikt bevesti
gend en geeft aan dat ook niet ie
dereen zijn gevoelens hoeft mee te
voelen. Als eenieder, al dan niet
zelf getroffen door oorlogsgeweld
of ander persoonlijk leed, maar
wil blijven stilstaan bij de gevol
gen van oorlogen. En als iedereen
maar wil snappen dat het nodig is
om afschuwelijke gebeurtenissen
als het bombardement op Bres
kens jaarlijks te herdenken.
Want Jaap Keijmel vond het wel
vreselijk dat een van de piloten die
Breskens bombardeerde, beweerde
tot voor kort niet te hebben gewe
ten dat er burgers bij het bombar
dement 'op de haven' waren omge
komen. Net zoals het Keijmel pijn
deed dat voetballer Willem van
Hanegem, waarschijnlijk de be
roemdste geboren Bressiaander, de
^.oprichting van een monument
niet zo nodig vond. „Dat Van Ha
negem het moeilijk vindt om het
graf van zijn vader (die bij het
bombardement om het leven
kwam, terwijl hij een buurjonge
tje redde) te bezoeken, kan ik er
gens nog begrijpen. Maar dat hij
het nut van zo'n gedenkplaats niet
ziet, daar kan ik niet bij."
De Dorpsstraat bom!
- osaaBMB