Van held naar slachtoffer
Ook dichteres
kan niet veel
troost bieden
9/11 TIEN JAAR LATER 10 september 201
1 6i
door onze correspondent
Hanneke Keultjes
John Devlin was nooit ziek. Ging
graag skiën op de pistes van Aspen
in Colorado, deed aan vechtsport
en speelde softbal. Nu woont hij
praktisch in het ziekenhuis. Vol
gens zijn artsen had hij al een jaar
dood moeten zijn.
New Yorker Devlin (50) zag zijn le
ven begin 2009 instorten. „Toen
de dokter zei dat ik keelkanker
had, wilde ik hem slaan."
Hij is 20 kilo lichter dan enkele ja
ren terug. Zijn stem verraadt zijn
ziekte al voor hij er zelf iets over
heeft kunnen vertellen. Na 'ontel
bare' operaties, 33 bestralingen en
acht chemokuren moest hij op
nieuw leren praten.
Ook zijn longen zijn stuk. Eigen
lijk moet Devlin aan de sondevoe
ding, want eten gaat lastig. Voort
durend komen er stukjes voedsel
in zijn longen terecht die daar ont
stekingen veroorzaken. Devlin
vreest dat één zo'n longontsteking
uiteindelijk zijn einde wordt.
De overheid in Washington wei
gert Devlin en de honderden ande
ren te compenseren die na maan
den werken op Ground Zero ziek
werden. Devlin was één van de
voorvechters van de Zadroga-wet
- genoemd naar de NYPD-agent
die stierf aan een longaandoening
John Devlin werkte negen maanden
op Ground Zero. foto GPD
die hij opliep na 9/11. De wet zorgt
ervoor dat de helden die slachtof
fer werden een vergoeding krijgen.
De wet werd ondanks Republikein
se tegenstand begin dit jaar aange
nomen. Maar eind juli werd beslo
ten dat die niet geldt voor kanker.
Devlin, machinist van graafmachi
nes, bulldozers en andere machine
rie, dacht op ïr september aan de
duizenden die gevangen zaten on
der het puin en wilde helpen. De
dag erna ging hij voor het eerst
naar Ground Zero om het puin
van de torens laagje voor laagje af
te graven op zoek naar lichamen.
Ruim negen maanden werkte hij
er twaalf uur per dag, zeven dagen
per week. Toen het karwei na een
jaar geklaard was, kwam er groen
en geel slijm uit zijn neus. En plot
seling had hij astma. In januari
2009 hoorde hij dat hij keelkanker
had.
Alle artsen die met hem te maken
hadden, stellen dat de ziekte van
patiënt Devlin naar hun professio
nele mening veroorzaakt is door
maandenlange blootstelling aan de
rookwolken en giftige dampen op
Ground Zero.
De staat New York geeft hem daar
om maandelijks een uitkering van
2.200 euro. Nauwelijks genoeg
voor de alimentatie voor zijn doch
ter (16) en studerende zoon (20)
en voor zijn nieuwe gezin met
drie kinderen. En veel te weinig
voor de ziekenhuisrekeningen van
zo'n 700.000 euro.
Daarom is het ook zo zuur dat De
vlin naast de vergoedingen uit de
door hem bevochten Zagroda-wet
grijpt. „Is dat nou uit te leggen in
Nederland? Dat je maandenlang je
ziel en zaligheid legt in het oprui
men van de puinhopen. Dat je
kanker krijgt. Dat al je artsen zeg
gen dat het van Ground Zero
komt. Maar dat de regering dat ont
kent? Ik hielp omdat ik van mijn
land houd, maar mijn land houdt
blijkbaar niet van mij."
door Nico de Boer
De Poolse dichteres Wislawa
Szymborska (1923) moet even ver
bijsterd en ontzet als gefascineerd
hebben gekeken naar de aanslagen -
van 11 september 2001. Ook naar
de hartverscheurende beelden van
mensen die uit de brandende wol
kenkrabbers sprongen, een wisse
dood tegemoet, mensen wier licha
men vrijwel nooit werden gebor
gen.
Het inspireerde de winnares van
de Nobelprijs voor literatuur
(1996) tot het gedicht Een foto van
11 september. Helemaal toevallig
was haar inspiratie door en fascina
tie voor de terroristische aanslagen
niet, omdat in veel van haar ge
dichten oorlog en terreur een cen
trale rol spelen. Tegelijk kenmerkt
haar werk zich door een tedere
kijk op alledaagse dingen.
En zoals een foto de desperate
mensen in de lucht 'bevriest', zo
probeert zij ze in een gedicht, in
woorden te vangen. En dat levert
adembenemende poëzie op. De
dood van duizenden wordt her
leid tot die van een individu waar
door het leed huiveringwekkend
dichtbij komt. Tijdens de val, over
weegt de dichteres, kan er nog van
alles gebeuren. Letterlijk zweven
of hangen de mensen tussen he
mel en aarde, tussen leven en
dood. Er gloort nog een sprankje
hoop. Maar het noodlot is onom
keerbaar. Veel troost heeft ze dan
ook niet te bieden. De dichteres be-
De Poolse dichteres Wislawa Szym
borska.
foto Czarek Sokolowski G PD/AP
seft dat ook wie over de gave van
het woord beschikt uiteindelijk
met lege handen staat.
Szymborska's werk werd in veel
Europese talen vertaald, als ook in
het Hebreeuws en het Arabisch.
Een foto van 11 september
Ze sprongen uit de brandende etages naar
beneden -
een, twee, nog een paar
hoger, lager.
Een foto hield ze levend tegen
en bewaart ze nu
boven de aarde naar de aarde toe.
Elk van hen is nog een geheel
met een persoonlijk gezicht
en bloed dat goed verborgen is.
Er is tijd genoeg,
voor het haar om los te waaien,
voor de sleutels en het kleingeld
om uit de zakken te vallen.
Ze zijn nog steeds in het bereik van de
lucht,
binnen de kring van de plekken
die net zijn opengegaan.
Ik kan maar twee dingen voor hen doen -
die vlucht beschrijven
en geen laatste zin toevoegen.
WISLAWA SZYMBORSKA
