9 spectrum
Zaterdag 3 september 2011
werd me te klein." Smit wilde iets gaan
doen in de 'zakelijke dienstverlening' en
kwam als organisatieadviseur bij KPMG te
recht, waar hij zich bezig hield met het
coachen van topmanagers.
„Het jargon en de context waren anders,
maar er waren ook veel parallellen met
mijn werk als dominee. Ik praatte met ma
nagers over hun werk en de problemen en
uitdagingen die ze daarin tegen kwamen.
Een soort seculiere vorm van pastoraat ei
genlijk", zo omschrift Smit het werk. Na
nog een baan als organisatieadviseur bij
een ander bureau vond Smit het tijd zelf
ergens aan het roer te gaan staan. Hij werd
directeur van Slachtofferhulp Nederland.
Ook weer een vorm van 'seculier pasto
raat'. „Je helpt mensen, die onderuit ge
schopt zijn, weer overeind", zo omschrijft
hij het werk dat hij daar zeven jaar deed.
Toen hij vorig jaar gevraagd werd voorzit
ter van het CNV te worden, hoefde hij
niet lang na te denken. Er zitten opnieuw
'pastorale kanten' aan zijn baan, consta
teert hij. „Je bent als het ware de voorgan
ger van een heel grote groep mensen, in
dit geval onze 345.000 leden. Ik praat veel
met leden en ben bezig met hun angsten,
zorgen en wensen. In die zin lijkt het op
werk dat ik vroeger gedaan heb. Maar er
zit ook een heel andere dimensie aan het
voorzitterschap van het CNV. Zoals het
volgen van de belangrijke onderwerpen in
de politiek en het onderhouden van con
tacten met andere vakbonden. Een heel in
teressante en belangrijke dimensie, want
op politiek, maatschappelijk en sociaal-eco
nomisch gebied staan ons de komende ja
ren grote veranderingen te wachten. Zoals
de vernieuwing van het pensioenstelsel en
de verhoging van de AOW-leeftijd. En tal
van zeer ingrijpende bezuinigingen."
Smit wil daar graag namens het CNV een
stempel op drukken. Rond het pensioenak
koord dat de vakbonden, de werkgevers
en het kabinet vorig jaar sloten, bestaat
veel onzekerheid. Twee grote FNV-
bonden, Bondgenoten en AbvaKabo, wij
zen het af (Bondgenoten) of dreigen dat
nog te gaan doen (AbvaKabo). Een ontwik
keling die Smit betreurt, want het pen
sioenakkoord is volgens hem acceptabel
en verdedigbaar, mits een aantal losse eind
jes alsnog goed worden geregeld. Zo moe
ten mensen die een zwaar beroep hebben
gehad, straks als de pensioenleeftijd ver
hoogd is, toch kunnen stoppen op hun
65e zonder al te veel verlies aan inkomen.
Maar er moet ook veel meer geïnvesteerd
worden in de arbeidsparticipatie van oude
ren. „Dat legt een enorme claim op de
werkgevers. Die moeten zorgen dat oude
ren aan het werk kunnen blijven of een
nieuwe baan kunnen vinden als ze werk
loos worden. Als je als 55-jarige wordt ont
slagen en geen enkele kans maakt op een
nieuwe baan, is het verhogen van de pen
sioenleeftijd onzinnig. Dan krijg je alleen
maar veel nieuwe, gefrustreerde werklo
zen."
Smit hoopt dat het pensioenakkoord er on
danks alle kritiek komt. Het alternatief,
een kale verhoging van de AOW-leeftijd
naar 66 in 2020 zonder een verhoging van
de AOW, zoals het kabinet wil, is volgens
hem vele malen slechter. „Ons pensioen
stelsel is dringend aan verbouwing toe, zo
dat ook onze kinderen er straks nog iets
aan hebben. En net als een verbouwing
van een huis, heeft dat een prijs. Als je het
verhaal zo vertelt, begrijpen mensen het
wél", zo voegt hij er aan toe.
Meer in het algemeen maakt Smit zich zor
gen over de verslechtering van het sociale
klimaat in Nederland en elders in de we
reld. Doorgeslagen liberalisering en markt
werking leiden volgens hem tot uitwassen
en een verslechtering van de positie van
veel werknemers en zelfstandigen. Hij
vindt dat er een 'sociale deltacommissie'
moet komen die dijken op gaat werpen te
gen dit soort problemen. „Globalisering is
een feit, maar dat wil nog niet zeggen dat
je helemaal niets tegen de negatieve gevol
gen hoeft te ondernemen. De steeds ver
dergaande flexibilisering heeft duidelijk
schaduwkanten.
„We vereren zzp-ers in dit land alsof het
bestaan als zelfstandige zonder personeel
het ultieme doel is van iedereen. Maar er
zijn twee heel verschillende categorieën
zzp-ers. De eerste groep bestaat uit men
sen die graag voor zichzelf willen werken.
Die noem ik de 'vrije vogels'. Maar er
dreigt een grote tweede groep te onstaan
van mensen die niet voor een bestaan als
zelfstandige gekozen hebben. Vaak wor
den ze zzp-er omdat ze hun baan kwijt
zijn geraakt en niet meer aan de bak ko
men. Die noem ik de 'vogelvrijen' omdat
ze meestal slecht betaald worden, slecht
verzekerd zijn en een slechte pensioenrege
ling hebben of helemaal niets."
Zorgen maakt Smit zich ook over een aan
tal kabinetsplannen, zoals de Wet Werken
naar Vermogen (Wwnv). Die wet gaat er
van uit dat iedereen die kan werken ook
moet werken. „Dat principe is op zichzelf
gezond. Het is goed om mensen op hun ei
gen verantwoordelijkheid te wijzen, en
hen, waar mogelijk, op eigen benen te zet
ten, maar dat laatste doet het kabinet niet.
Op re-integratie van werklozen en begelei
ding van wajongers wordt fors gekort. Als
je alleen knalhard bezuinigt op uitkerin
gen, zoals het kabinet doet, worden men
sen juist het kind van de rekening."
Hij haalt er het Bijbelverhaal bij over de
barmhartige Samaritaan die een melaatse
Jaap Smit
Geboren: 8 maart 1957 in
't Harde als zoon van een mi
litair.
Getrouwd. Heeft een zoon
en een dochter.
Studie theologie in Leiden.
Werkte achtereenvolgens
als dominee, legerpredikant,
dominee, organisatieadvi
seur en directeur van Slacht
offerhulp Nederland.
Sinds 1 jaar voorzitter van
de vakbond CNV.
Hobby's: saxofoon spelen en
zeilen.
Tien keer per jaar preekt hij
als gastdominee.
Smit is lid van het CDA.
helpt. „Je kunt zo iemand helpen om over
eind te komen en weer op weg te gaan.
Maar alleen het matje onder zijn kont uit
trekken, zoals het kabinet doet, is niet vol
doende. Mensen die het echt niet op eigen
kracht kunnen redden, hebben hulp nodig
en goede sociale voorzieningen. Dat stuk
van het verhaal ontbreekt geheel in het ka
binetsbeleid."
De Bijbel gebruikt Smit als oud-predikant
nog regelmatig. Het is en blijft een bron
van inspiratie. „De Bijbel staat vol ijzerster-
ke verhalen en metaforen. Verhalen die
door de eeuwen heen heel veel mensen ge
raakt en geïnspireerd hebben. Ook in deze
tijd hebben mensen goede verhalen nodig
om hun eigen leven richting te kunnen ge
ven."
reageren?
spectrum@wegener.nl
