'Menselijk gedrag is
wél te veranderen
II
'Om personeel gedisciplineerd te houden, heb je toch managers nodig'
Welke soorten?
Management by walking around:
Een techniek waarbij het de bedoe
ling is dat managers regelmatig
hun ivoren toren verruilen voor de
'werkvloer' om te horen wat er on
der medewerkers leeft.
New public management:
Onder deze naam kopieert de over
heid veel managementtechnieken
die eerder in het bedrijfsleven zijn
uitgeprobeerd.
Spiritueel management:
Een techniek waarbij managers
zich niet laten sturen door feiten,
maar door opdrachten en ingevin
gen van hogere machten.
Verwachtingsmanagement:
Een techniek waarmee vooraf de
verwachtingen van klanten ten aan
zien van een product of dienst om
laag worden gebracht, zodat het
uiteindelijke resultaat best nog
meevalt.
Zelfmanagement:
Deze methode hoort bij het zoge
naamde nieuwe werken. Het idee
is dat mensen heel goed in staat
zijn zichzelf te managen, maar daar
moeten ze dan wel eerst in opge
leid worden.
V
donderdag 1 september 2011
4>
een dierenkliniek heeft na lezing
van mijn boek al zijn managers
ontslagen, zo mailde hij me."
Voelde u zich niet schuldig?
„Nee, absoluut niet. Het was beter
voor de kliniek, maar ook beter
voor de managers zelf. Vergis je
niet, het merendeel van hen voelt
zich helemaal niet happy in zijn
werk. Mijn boek heeft een maand
lang op nummer één gestaan op
de website managementboek.nl.
Dat zegt toch iets. Managers vin
den het geen onzin, anders lazen
ze het niet. De branche moet ver
dwijnen. Gewoon ophouden met
die flauwekul."
Als management zoveel economische
schade toebrengt dat er bedrijven
door omvallen, dan zal toch uiteinde
lijk vanzelf de wal het schip keren en
management uitsterven?
„Macro-economisch gezien zou
dat moeten kloppen. Maar on
danks de steun die ik krijg, ben ik
een roepende in de woestijn. Te
genover mijn boek staan er 14.999
die het tegenovergestelde bewe
ren. Tegen dat leger vecht ik in
mijn eentje."
]os Verveen, Bullshit Management,
Uitg. Academie Service, 24,95 euro
Hoogleraar organisatiekun
de Mathieu Weggeman
van de Technische Unive-
riteit Eindhoven is het deels eens
met de kritiek van ]os Verveen.
Maar hij hecht aan nuancering. „Ik
denk dat menselijk gedrag wel te
veranderen is. Mensen willen voor
uit, ze willen leren. Daarnaast
hangt het af van de vraag van wat
voor soort bedrijf of organisatie je
bent. Als koekjesfabriek heb je
veel productiewerk. Dat is tamelijk
vervelend en mensen die het uit
voeren, zullen dat hoofdzakelijk
doen om geld te verdienen. Om
dat personeel gedisciplineerd te
houden, heb je toch managers no
dig", meent Weggeman.
Anders ligt het bij organisaties en
bedrijven waar het werk veel 'in-
houdelijker' is. „Bij 60 tot 70 pro
cent van de organisaties in Neder
land staan mensen aan het roer
die inhoudelijk geen verstand van
zaken hebben, het zijn niet meer
dan regelneven. Zoals de econoom
die directeur wordt van een zieken
huis. Van dat soort managers zeg
ook ik: die moeten weg."
Dat managers economische schade
aan bedrijven toebrengen, zoals
Verveen beweert, betwijfelt Weg
geman. Hij erkent dat familiebe
drijven (die overwegend veel min
der of zelfs geen managers in
dienst hebben) het beter doen dan
grote, beursgenoteerde bedrijven.
Maar volgens de organisatiedes
kundige nemen familiebedrijven
vaak met minder winst genoegen.
Daarnaast zijn de family values, de
decennia- of zelfs eeuwenlange tra
ditie en codes volgens welke wordt
gewerkt, sterk. „De werknemer in
zo'n bedrijf weet daardoor beter
wat er van hem wordt verwacht,
waardoor er ook minder managers
nodig zijn."
Job Hoogendoorn, directeur bij de
Rotterdam School for Manage
ment, herkent het onbehagen dat
onder managers leeft. Volgens
hem is die ontstaan door de over
vloed aan boeken, waarvan de
schrijvers allemaal roepen: luister
naar mij! „Veel managers lezen die
boeken en komen bedrogen uit. Er
is veel deceptie onder hen, door
dat de praktijk anders uitwijst dan
de theorieën die ze in die boeken
lezen."
Hoogendoorn erkent ook dat zo
dra je mensen te veel managet, ze
minder presteren. „Een zzp'er
doet het vaak beter dan iemand in
loondienst en bedrijfsonderdelen
die zelfstandig verdergaan, zie je
vaak opbloeien."
Het voert volgens Hoogendoorn
echter te ver te stellen dat honderd
jaar management helemaal niets
heeft opgeleverd. „Natuurlijk is de
afstand tussen een management-
theorie en de -praktijk wel eens te
groot. Maar dat doceren wij onze
studenten ook. Theorieën zijn niet
heilig. En bovendien: binnen be
drijven, zeker naarmate ze groter
worden, is enige coördinatie toch
nodig."
Hoogendoorn is het 'roerend eens'
met Verveen dat managers niet ge
heel onwetend moeten zijn over
de inhoudelijke kant van een be
drijf of organisatie. Daar ziet hij de
kwalijke invloed van headhunters
bureaus, die alleen maar zoeken
naar mensen met management
kwaliteiten.
„Maar andersom is ook het geval",
zegt Hoogendoorn. „Het is een il
lusie te denken dat een inhoude
lijk vakman ook meteen goed een
bedrijf kan leiden."
Hoogendoorn ziet inmiddels een
tegenbeweging, doordat in Neder
land steeds meer het Angelsaksi
sche model (keihard marktkapita-
lisme) plaatsmaakt voor het Rijn
landse (kapitalisme met een men
selijk gezicht).
„Daardoor krijgen werknemers
meer zelfstandigheid, verdwijnen
prestatiebeloningen langzaam en
stellen steeds meer bedrijven de
wezenlijke vraag aan hun mensen:
waar doe je het allemaal voor?"
Mathieu Weggeman, hoogleraar organisatiekunde
zie onze website:binnenland
Auteur Jos Verveen vertelt over
effectief bezuinigen
