i3 spectrum
Zaterdag 27 augustus 2011
In Libië zijn de rollen
omgekeerd. Na tientallen jaren
van wrede onderdrukking,
heeft het volk zich tegen de
onderdrukker gekeerd.
Het land maakt zich op
voor een nieuw tijdperk,
zonder Kaddafi.
door Harald Doornbos
Libische opstandelingen zijn
tijdens een patrouille in Tripoli
op zoek naar sporen van Kadd
afi.
foto Francois Mori/AP Photo
bij Benghazi, in oost-Libië, een plaats die
al een klein halfjaar deel uitmaakt van 'be
vrijd gebied'. „Het is cruciaal dat we nu zo
veel mogelijk troepen naar Tripoli breng
en", vertelt hij. „We moeten Kaddafi en
zijn aanhangers laten zien dat de straat
van ons is, dat er geen weg terug is. We
willen van Tripoli geen Baghdad maken,
dat jarenlang toneel blijft van onderling ge
weld en bomaanslagen."
Vandaar dus dat Al-Manzoughi zijn tach
tig manschappen naar Tripoli wil brengen.
Maar hoe doe je dat? Want het is duizend
kilometer tussen Benghazi en Tripoli. De
stad Sirte is nog in handen van Kaddafi,
maar ligt precies in het midden, waardoor
de weg tussen beide steden is afgesloten.
„We vliegen van Benghazi naar Djerba in
Tunesië", legt de commandant uit. Maar
hoe vlieg je een vliegtuig als er een 'no
fly-zone' geldt en elk toestel boven Libië
uit de lucht wordt geschoten door straalja
gers van de NAVO? „Ha, ha, ha," grinnikt
Al-Manzoughi, „We hebben onze vlucht
besproken met de NAVO en die geeft toe
stemming. In het begin ontbrak het wel
eens aan communicatie met de NAVO,
maar nu is dat allemaal prima geregeld."
Op het eerste gezicht lijkt het onwaar
schijnlijk dat het botert tussen Al-Man
zoughi en de NAVO. De commandant, die
een dunne baard draagt, is een vertegen
woordiger van het islamitische deel van
het Libische verzet. Van 1993 tot zijn terug
keer naar Libië in 2000 woonde en werkte
hij in Soedan, waar hij actief was als reli
gieus leider. „Soedan was een mooie tijd,
maar je blijft toch dromen van terugkeer
naar je eigen land en het omverwerpen
van het Kaddafi-regime." Hij ontkent dat
hij een relatie heeft met Al Qaïda, dat ook
vanuit Soedan actief was totdat het in 1996
naar Afghanistan vertrok. „Ik ben veel
meer geïnspireerd door sufi islam", legt hij
uit, „Al Qaïda haat dat."
Ook in Nalut, een stadje aan de Libische
kant van de grens met Tunesië, ruikt en
voelt de bevolking dat Kaddafi's laatste
uur is aangebroken. De bevolking van Na
lut en een aantal andere stadjes in het wes
ten van Libië bestaat met name uit Ber
bers, die geen Arabier zijn. Gedurende het
Kaddafi-bewind - dat zeer Arabisch-natio-
nalistisch was - werden de Berbers steeds
gemarginaliseerd en onderdrukt. Zingen in
het Berbers was zelfs bij wet verboden.
Dat maakt het vanzelfsprekend dat ieder
een hier achter de revolutie staat.
Op de wegen van en naar Nalut liggen
overal rotsblokken en hopen zand. „Dat
waren onze defensieve posities tegen de
voortdurende aanvallen van de Kadd-
afi-troepen", vertelt Saleh, die me deze
nacht voor 300 dollar van Nalut naar de
hoofdstad Tripoli wil rijden. Commandant
Al-Manzoughi laten we achter aan de Tu
nesische kant van de grens, waar hij met
zijn manschappen wacht op het vliegtuig.
„De vlucht arriveert hier morgenvroeg om
11.00 uur", zegt hij. „Ongewapend rijden
we dan naar Nalut in Libië. Daar krijgen
mijn jongens hun wapens en gaan we on
middellijk door naar Tripoli. Ik zie jullie
daar wel!"
Het is een uur of zeven 's ochtends als Tri
poli eindelijk in zicht komt. Honderden
controleposten en wegblokkades op de
300 kilometer lange weg van Nalut naar de
hoofdstad zorgden voor veel vertraging.
Omdat de revolutie nog in volle gang is,
zijn de gewapende rebellen aan de weg
blokkades behoorlijk nerveus. 'Wie zit er
in deze auto?', zie je ze denken. Ook wil
len ze soms weten of buitenlandse bezoe
kers nou pro- of anti-Kaddafi zijn.
Als de zon als een grote gele bal boven Tri
poli hangt, wordt snel duidelijk dat de re
bellen aan de winnende hand zijn.
Pro-Kaddafi-eenheden zijn nergens meer
te zien, ze hebben zich teruggetrokken in
twee wijken van Tripoli. Dat betekent niet
dat er geen gevaar meer bestaat. Het pro
bleem is dat Kaddafi-aanhangers oplossen
in de massa zodra de rebellen door de
straat patrouilleren. Maar als de opstande
lingen de hoek om zijn, duiken de
pro-Kaddafistrijders weer op. Zo interview
den vier Italiaanse journalisten een wille
keurige Libische familie. Na vijf minuten
informeerde de familie een paar pro-Kadd
afistrijders. Die onderbraken het interview
om de Italianen te arresteren, hun Libische
chauffeur werd ter plekke doodgeschoten.
Het is voor verslaggevers dus zaak in de
Overal schieten rebellen in
de lucht om de overwinning
te vieren
buurt te blijven van de rebellen. In de
chaos en wirwar van revolutionair Tripoli
is het onmogelijk om commandant
Al-Manzoughi en zijn vers ingevlogen troe
pen snel terug te vinden. Maar aan rebel
len is hier inmiddels geen gebrek. Een
groep onder leiding van commandant Mu
hammad al-Ruzjbani rijdt in pick-ups
door de stad. In de verte hangen rookwol
ken, de gevolgen van sporadische gevech
ten. „Klim in de achterbak, dan rijden we
je rond door bevrijd Tripoli", roept de com
mandant. In een noodgang gaat het door
de stad. Via buitenwijken weer naar het
centrum en de luchthaven. Overal klinkt
de strijdkreet 'Allah is groot'. Overal zie je
blije gezichten, toeteren automobilisten en
schieten rebellen in de lucht om de over
winning te vieren.
Als de pick-up na een half uur stilhoudt bij
een controlepost in de stad, is er even tijd
om aan de jongens te vragen wat zij van
het nieuwe Libië verwachten. „Vrijheid",
zegt een jongen met een geweer in zijn
hand. „Facebook", roept een ander. „De
mocratie", zegt commandant Al-Ruzjbani.
Wat democratie inhoudt? „Dat je gewoon
kunt zeggen wat je wilt, dat je niet bang
hoeft te zijn voor de geheime dienst",
vindt hij. Weer een andere roept: „Dat je
je garagedeur niet meer groen hoeft te
schilderen." Onder Kaddafi werd je name
lijk geacht om alles in de favoriete kleur
van de grote leider te schilderen. Groen, de
kleur van islam.
Ondertussen loopt een jongen langs in een
T-shirtje met daarop het logo van You-
tube, aan zijn schouder bungelt een Kalash-
nikov. Een volledig gesluierde vrouw pas
seert een kanon dat langs de weg staat.
Mannen dragen kinderen op hun schou
ders. Meisjes kijken door hippe zonnebril
len nieuwsgierig toe terwijl gewapende re
bellen de stad in blijven stromen. In deze
chaos van oorlog, revolutie en onzeker
heid weet niemand nog wat de toekomst
brengt.
Maar dat de Kaddafi-periode binnenkort
verleden tijd is, daar lijkt bijna niemand
rouwig om.
reageren?
spectrum@wegener.nl
Een jonge opstandeling poseert met zijn wapen in de straten van Tripoli.
foto Hannibal Hanschke/Epa
foto Sergey Ponomarev/AP Photo
