8 luit
Staalkaart van
donderdag 25 augustus 2011
Nico Out gaat elke week op
zoek naar het beste wat
Zeeland op het gebied van
beeldende kunst
te bieden heeft
Het Marie Tak van
Poortvliet Museum
zou zonder Jan Toor-
op niet bestaan. Hij
was de spil van het Domburgse
kunstleven en ontwikkelde de
plannen voor het 'kunstzaaltje'
waarin van 1911 tot 1922, behalve
in 1918, jaarlijks een tentoonstel
ling van eigentijdse kunst was
te zien. Via hem kwamen de ver
nieuwers en de volgers in beeld
die op de Domburgse exposities
werden gepresenteerd.
_Eén van hen was de Fransman
Henri le Fauconnier, grondlegger
van de Bergense School, die een
expressieve vorm van kubisme pro
pageerde met een voorkeur voor
donkere kleuren. Naast Bergen le
verde ook de kunstenaarskolonie
uit Katwijk exposanten. Nieuw
Licht! Jan Toorop en de Domburg-
sche Tentoonstellingen is een selec
tie uit het in die jaren geëxposeer
de werk.
De titel verwijst naar de geest van
vernieuwing die het meeste werk
ademde, naar de zinderende atmo
sfeer die schilders naar Zeeland
trok én naar het luminisme, de Ne
derlandse verwerking van de mo
derne stromingen uit Frankrijk die
impulsen gaven aan een verhevi
ging van licht, kleur en emotie in
de schilderkunst. Waarmee een
rijk geschakeerde taal ontstond
waarin kunstenaars ervaringen
konden verbeelden die eerder niet
of nauwelijks te vangen waren.
De meer dan honderd schilde
rijen, aquarellen, tekeningen en
grafiekbladen hangen als vroeger
dicht op elkaar, wat de diversiteit -
je kunt het ook lichte chaos noe
men - van de kunstproductie illus
Jan Toorop, Celoofen loon
treert. Hun volgorde wordt be
paald door het jaartal waarin ze
deel uit maakten van de oorspron
kelijke expositie, maar er zijn ook
wanden gewijd aan de drie kunste
naarskolonies.
Hoewel Mondriaan in de degelijke
en informatieve catalogus na Toor
op het meest wordt genoemd is
zijn werk alleen in de vorm van re
producties aanwezig. Jammer
maar begrijpelijk, gezien zijn sta
tuur en de gevolgen daarvan voor
uitleen en verzekering.
Je ziet hoe de traditionele genres
portret, stilleven, landschap en fi
guurstuk in nieuwe vormen wer
den gegoten. Aanvullend op de na
turalistische weergave onderzoch
ten kunstenaars de mogelijkheden
van stilering en overdrijving om
nog meer zichtbaar te maken hun
visie op het onderwerp. Kleur
werd niet alleen beschrijvend of
suggestief gebruikt, maar ook ex
pressief en symbolisch. Lijnen wer
den drager van heftige of juist sere
ne emoties.
Opvallend is de diversiteit. Op de
tentoonstellingen van 1916 bijvoor
beeld hing zowel het met het im
pressionisme van Degas verwante
Portret van Madame V. van Jean
Gouweloos als het brutaal fauvisti-
sche portret dat Jan Sluijters van
filmster Meina Irwen maakte. De
tentoonstellingen waren op de eer
ste na - die het luminisme introdu
ceerde - niet puur op vernieuwing
gericht. Zij gaven een doorsnee
van de naar het moderne neigen
de kunst met top- en mindere
stukken. Dat beeld komt ook nu
naar voren.
Terecht neemt Toorop een promi
nente plaats in. Hij blijft een artis
tiek fenomeen, dat in zijn katho
liek religieuze tekeningen de
kitsch niet ontloopt, maar overtui
gende staaltjes van zijn kunnen
neerzette in het monumentale Ge
loof en loon, het luministische Bo-
nenplukster en in de kleine kubisti
sche aquarel Vrouw in boomgaard.
Toorop was niet stijlvast, eerder
eclectisch en open voor allerlei
contacten. Dat kan de variatie aan
werk in het kunstzaaltje verklaren.
De invloed van de Haagse school
is zichtbaar in Oude kerk en opgevij
zelde bomschuit van de met
Katwijk verbonden Hendrik W.
Jansen.
De neo-impressionist Ferdinand
Hart Nibbrig is vooral bekend van
zijn met zacht licht doortrokken
landschappen. Hij stelde in 1916
echter De legende van Veith den Ve
delaar tentoon, met een aan het
symbolisme refererende thema
tiek. In een middeleeuwse scène
speelt de jonge ter dood veroor
deelde Veith letterlijk voor zijn le
ven en weet zo aan de galg te ont
komen.
Ëen enorme tegenstelling met het
werk van Jacoba van Heemskerk
die als geen ander op de tentoon
stelling consequent een eigen ex
pressief abstraherende beeldtaal
zocht om - net als Mondriaan -
niet het zichtbare maar wat er aan
ten grondslag ligt te verbeelden.
En dan is er ook nog soms verras
sende grafiek uit de twee tentoon-
Baarland
Galerie G achttien 88, za en zo 12-17
uur: Merlijne Marell en Rietje Zuijderwijk
(gemengde technieken) (t/m 28/8);
Burgh-Haamstede
Galerie Het Oude Raadhuis, ma en wo
t/m za 12-17 uur en 28 aug: Glasobjec
ten Stani Jan, Pawel en Wiktor Borowski,
schilderijen Marianne Naerebout en sculp
turen Joop van Nugteren (t/m aug);
Cadzand
De Hemelse Vrede, dag 11-20 uur:
Nieuw werk Jep Groenhagen (t/m 9/9);
Domburg
Duingalerie, dag 12-20 uur: Karl Heinz
Kautzinski-Bielefeld (t/m 15/10);
Atelier Martien, dagelijks 10-17 uur:
schilderijen van Gerard Prent (t/m 30/9);
Ellewoutsdijk
't Kerkje, wo/zo 13.30-16 uur: schilde
rijen etsen Lea D'Huyvetter (t/m 31/8);
Geersdijk
Hofstede Galerie Lijn 3, do t/m zo
11-17 uur: Divers werk (t/m 31/10);
Goes
Historisch museum De Bevelanden,
ma t/m vr 11 -17 uur, za en zo 12-16 uur:
Kantje Boord, museumstukken als inspira
tiebron voor kantwerken (t/m 30/10)
Galerie De Kaai: Kaaimannen, werk
kunstenaars De Kaai (t/m 26/9);
Kunstuitleen De Bevelanden, wo t/m
vr 13-17 uur, za 12-16 uur: Sieraden en
objecten Wietske Zwetsloot (t/m 13/9);
Graauw
Galerie Terra Groda, za 15-18 uur, zo
14-18 uur: Zomerexpositie (t/m 11/9);
Groede
Grote Kerk: 'De mannen van Groede',
door Erik van Houten (t/m 28/8) en vanaf
1 /9 schilderijen Theo Jordans;
Heinkenszand
't Kunstuus, wo-vr 13-18 uur, vr ook
19-21 uur, za 10-12,13-16 uur: Jeanne
van Assen en Els Bleijenberg (t/m 27/8);
Kerkwerve
Boerderijgalerie Bellas Artes, do-zo
12-17 uur: Zomerexpositie (t/m 30/9);
Meliskerke
World of Silk, do t/m za 12-17.30 uur:
From Japan with love (t/m 1/10);
Middelburg
CBK Zeeland, ma t/m vr 9-17 uur: Zo-
meratelier (t/m 31/10);
Galerie De Cleene Houttuyn, do t/m
za 13-17 uur: Anita Hamelink, Wim van
den Berg, Nicole Hendriks, Frida van Over-
beeke en Margriet de Vries (t/m 4/9);
Atelier/Galerie Ellen Gerritse, vr-zo
13-17 uur: schilderijen Toon Oomen en
objecten Marij Bekkers (t/m 3/10);
Galerie De Norenburgh, do t/m za
13-17 uur: Werk Jan van der Avort De-
bije, Frans Dingemanse, Ingrid Stakman,
Ingrid Siliakus, Mark van den Heuvel,
Hans Grootswagers en gastexposante
Toos van Holstein (t/m 24/9);
Kabinetten van de Vleeshal: di t/m zo
13-17 uur: werk van Esther Kokmeijer en
Johan Nieuwenhuize (t/m 4/9);
Gallery Maritime, do t/m za 12-17
uur: Geer Huybers (t/m 27/8);
Galerie Rue du Nord, wo t/m za 12-17
u: Charles Vermaas, Ron Kalle (t/m 27/8);
Revolution 100.000.000etc Gallery, do
t/m za 8-17 uur: Charles Vermaas;
Torenvoet Lange Jan, ma-vr 10.30-17
uur, za-zo 13.30-17 uur: Kerkinterieurs,
getekend door Henk Terwal (t/m 12/9);
Vleeshal, di t/m zo 13-17 uur; werk
van Kelly Schacht (t/m 4/9);
Zeeuwse Bibliotheek, di t/m vr 10-21
uur, za 10-16 uur: Slottentoonstelling Jan
van Leeuwenstichting (t/m 27/8);
Zeeuws Museum, di t/m zo 11 -17 uur:
Frank Bruggeman (t/m 25/9);
Nieuwdorp
Covra, ma t/m vr 9-17 uur: werk van
Gerard de Nijs, Christi de Reiger, Ben van
Rooijen en Ageet Terol (t/m 28/9);
Oostburg
Reservoir I Watertoren, wo-zo 14-17
uur: Ko de Kok/Thijs Persijn (t/m 11/9);
Renesse
Uit de Kunst wo 14-21 uur: werk van
Elly Masdorp, Hanna Bolier en Marga Me-
ijrink t/m 31/8);
Galerie zeeuwart, dag. 13-17.30 uur:
Werk van Helena Olewizc, Luk Luts en
Zsuzsanna Gyorgyovics, (t/m 5/9);
Ritthem
Fort Rammekens, di-zo 12-17 uur:
Toos van Holstein (t/m 30/10)p
Sas van Gent
Kerkje, kantooruren: Nell Boerma, Hen-
drike Huijsmans e.a. (t/m 30/9);
Sluis
Galerie de Twaalf Apostelen, za t/m
wo 11-17 uur: Gerda Muizebelt en Ga
briel van Dijk (t/m 11/9);
Terneuzen
De Galerie (Noordstr 2), wo t/m za
13-17 uur: Soemeh Daansen, Leny Gelok,
en Els Pasques (t/m 31/8);
Veere
Grote Kerk, di t/m zo 11-17 uur:
Zeeuwse Kunstkring (t/m 18/9);
De Schotse Huizen, dagelijks 13-17
uur: Karei van Veen (t/m 18/9);
Vlissingen
Van Doesburgcentrum, dr. Ottestraat:
ma t/m vr 9-17 uur: Macro natuurfoto's
Rolf de Zwart (t/m 30/10);
Westdorpe
Galerie 45, do t/m za 13-17 uur: beel
den van o.a. Gerda Muizenbelt, Jorien
Brugmans, en Frans Kegels (t/m 28/8);
Westkapelle
Polderhuismuseum, dag. 10-17 uur:
Rob Meijer (t/m 18/9);
Zierikzee
La ligne rouge, za-zo 13-17u: Zonder
toeschouwer geen kunst (t/m 2/10);
Atelier Galerie Maud Meijer, 12-17
uur: beeldhouwer Peter Hendriks.
