io| opstand libië
Libië staat voor
Van idealist naar steunpilaar
I
De Libische leider
Kaddafi trekt in
de strijd om de
macht aan het
kortste eind. Maar
een land zonder
hem wordt niet
gegarandeerd een
vreedzame natie.
Tijdperk Muammar Kaddafi 1969-2011
dinsdag 23 augustus 2011
door Annemieke Kooper
Noem het hoop,
noem het een
vooruitziende
blik, maar achter
de schermen
werd al een poos
je gediscussieerd hoe het verder
moet met Libië wanneer Muam
mar Kaddafi verdwijnt. De Natio
nale Overgangsraad, de politieke
en militaire leiding van de op
stand, heeft er de afgelopen tijd
flink over vergaderd, vertelt Vere
nigde Naties-deskundige Dick
Leurdijk. En dat waren zeker geen
zinloze bijeenkomsten. Een dag
duurt het misschien nog, twee
hooguit, voorspelt hij, voordat Kad
dafi valt en de vraag daadwerkelijk
aan de orde zal zijn.
„Weliswaar kent niemand de de
tails van de gesprekken, de kans is
groot dat er straks verkiezingen
zullen worden gehouden", denkt
Leurdijk. „Want dat is nu eenmaal
wat de raad al heeft beloofd."
Geen loze belofte, zegt hij, want
de raad wordt nu door andere lan
den, waaronder Nederland, ge
steund, geaccepteerd en wettelijk
erkend. „Die statuur zal hij niet
graag willen verliezen."
Maar het is ook de vraag of de be
lofte kan worden nagekomen,
meent generaal-majoor Frank van
Kappen. „De toekomst van Libië is
uiterst onvoorspelbaar", zegt hij.
„Want het is moeilijk inschatten
in hoeverre het land na de val van
Kaddafi coherent reageert of in ri
valiserende groepen uiteen valt."
Dat laatste scenario is niet ondenk
baar, zegt ook Gerbert van der Aa,
Afrikadeskundige en auteur van
het boek Khadaffi's Woestijn. Niet
alleen kent Libië veel verschillen
de stammen met elk hun eigen op
vattingen. „Van oudsher bestaan
tussen oost en west grote proble
men die ook nu zichtbaar kunnen
worden. Het westen werd tot de ja
ren zeventig vrijwel verwaarloosd
door de toenmalige koning. Het
was Kaddafi die vond dat het land
als eenheid moest worden behan
deld."
Toch is de tweedeling nooit hele
maal weggeweest, meent Van der
De belangrijkste gebeurtenissen tij
dens het bewind van Muammar
Kaddafi.
1969: De 27-jarige kapitein Kaddafi
pleegt op 1 september een staats
greep en zet koning Idris af.
.1970: Sluiting Amerikaanse en Brit
se luchtmachtbases.
1971: Een referendum over de vor
ming van een federatie met Egypte
en Syrië leidt tot niets.
1973: Nationalisatie buitenlandse
oliebedrijven, eerste militaire inter
ventie in Tsjaad.
1974: Libië en Tunesië willen een
staat vormen. Het leidt tot niets.
1976: Kaddafi publiceert zijn Groe
ne Boek waarin hij kapitalisme en
communisme vermengt met islam.
1977: Een volksrevolutie wordt in
gang gezet. Het land krijgt de naam
Libisch-Arabische Socialistische
Volks Jamahiriyah.
1980: Kaddafi wil zijn land met Sy
rië fuseren, ook hier komt niets
van terecht. Grootschalige interven
tie in oorlog in Tsjaad.
1986: VS bombarderen Tripoli en
Benghazi. Er vallen 101 doden,
waaronder de aangenomen doch-
Kaddafi en koning Idris in 1969.
De ravage na de bomaanslag op een discotheek in Berlijn.
foto ANP
De ineenstorting van het
bewind van Muammar
Kaddafi heeft zich uit
eindelijk verbazend
snel voltrokken. Minder dan twee
maanden geleden leek de maan
denlange opmars van de rebellen
naar de hoofdstad Tripoli vast te
lopen in het zand van de Libische
woestijn. En nu dansen en juichen
de inwoners van Tripoli op het be
kende Groene Plein, inmiddels
omgedoopt tot het Martelaren
plein. Hetzelfde plein waar dezelf
de inwoners van Tripoli zich de
voorbije maanden geregeld verza
melden om hun steun te betuigen
aan Kaddafi. Velen ongetwijfeld
op bevel van de toenmalige macht
hebbers, ze hadden geen andere
keus.
Meer dan dertig jaar is Kaddafi
aan de macht geweest. Hij werd in
1942 geboren in de buurt van Sir-
te, 380 kilometer ten oosten van
Tripoli, studeerde in zijn jonge ja
ren aan de militaire academie en
volgde een militaire training in
Groot-Brittannië. Als kapitein leid
de hij in 1969 een militaire staats
greep en begon daarna aan de vor
ming van de Grote socialistische Li
bisch-Arabische volksrepubliek.
Hij was toen pas 27 jaar.
De basis van zijn bewind werd het
Groene Boek, waarin de idealen
van de nieuwe Libische machtheb
ber waren vastgelegd. Dat was een
cocktail van ideeën ontleend aan
communisme, kapitalisme en de is
lam. Maar in de decennia die volg
den, zijn al die idealen door Kad
dafi zelf om zeep geholpen. In ei
gen land onderdrukte hij elke op
positie en in het buitenland was
hij betrokken bij zo ongeveer elke
Palestijnse, Arabische en Afrikaan
se verzetsbeweging.
Kaddafi steunde de PLO in de
strijd tegen Israël en onderhield
nauwe banden met de Sovjet-
Unie en haar satellietstaten in
Oost-Europa. Die leverden hem
ook de modernste wapensyste
men. Geleidelijk groeide Libië uit
tot steun en toeverlaat voor op
standelingen en strijders waar ook
