Spanning in
Rotterdam
i3 spectrum
Zaterdag 20 augustus 2011
Straatbeeld in Rotterdam-Zuid. Een potentieel kruitvat: veel van de ruim 200.000 inwoners (verdeeld over 140 nationaliteiten) zijn kansarm, laag opgeleid en werkloos.
foto Marco de Swart/GPD
Na de rellen in Engeland rijst de
vraag of ze in Nederland
navolging krijgen. En waar dan?
Een schets van Rotterdam-Zuid,
waar deze week de lont in het
kruitvat leek te gaan.
door Gerard den Elt
De wijkagent drinkt gemoede
lijk koffie - néé, geen thee! -
op het terrasje voor grill-
room Netanya. De plooien
moeten even worden glad
gestreken. Want de avond tevoren dreigde
de boel flink uit de hand te lopen, hier op
zij van de Beijerlandselaan in Rotter
dam-Zuid.
Het neerschieten van een vuurwapenge
vaarlijke voortvluchtige in de Strijen-
sestraat door de politie leidde afgelopen
zondagavond tot een volksoploop. Zonder
de achtergronden te kennen, meende een
groepje jongelui hun neergeschoten land
genoot te moeten ontzetten. „We gaan die
agent schieten", zouden enkele wraakzuch
tige omstanders hebben geroepen.
Even dreigde datgene waarvoor lokale poli
tici en de politie angst hebben: rellen zoals
in Londen, Manchester, Wolverhampton
of Birmingham. Of zoals in de Parijse ban-
lieues, waar honderden auto's uit woede
en pure onmacht door dolende jongeren
in brand werden gestoken.
De politie spreekt daags nadien van 'alleen
wat duw- en trekwerk' met omstanders.
De jongeren zelf wuiven vragen over de
waarschijnlijkheid van 'Londense rellen'
arrogant en verwijtend van de hand. Een
groepje jongeren op scooters, van Marok
kaanse afkomst, is niet gediend van media
belangstelling. „Oprotten! Sensatiezoe
ker!", sist een van hen, terwijl een fluim
uit zijn mond pal vo'or de schoenen van de
vragensteller belandt.
Anja Werner, manager bij de Stichting
Welzijn Feijenoord, beoordeelt de situatie
vooralsnog als 'stennismakerij'. „Er zijn
wel geruchten dat er hier wat zou gaan ge
beuren, maar we hebben daar geen enkele
indicatie voor. We moeten uitkijken dat
het geen self fulfilling propheqj wordt."
Middenstanders op de Beijerlandselaan,
pretentieus Winkelboulevard Zuid ge
doopt, zijn niet ten onrechte bang voor
een navolging van de Engelse rellen. Want
de buurt is licht ontvlambaar. Er wonen
140 nationaliteiten door elkaar, meestal
laagopgeleid, werkloos en zonder perspec
tief op een baan.
In de grootste probleemwijken (Bloemhof,
Charlois, Tarwewijk en Feijenoord) staan
de goedkoopste woningen, waarin de arm
ste inwoners van Rotterdam huizen. In de
Maasstad ligt het gemiddelde jaarinkomen
met ruim 28.000 euro al lager dan elders in
het land, in die probleemwijken is dat nog
eens 6.000 euro minder. Schoolverlaters
hebben taalachterstanden, 44 procent van
het aantal jeugdwerklozen in de stad komt
uit Rotterdam-Zuid.
Minister Piet-Hein Donner (Binnenlandse
Zaken) nam in februari van dit jaar een
rapport over Rotterdam-Zuid in ont
vangst. Hij nam geen blad voor de mond:
„Nergens anders in ons land zijn de proble
men zo omvangrijk en heftig als hier. We
hebben het over een gebied waar meer
dan 200.000 mensen wonen, bijna net zo
veel als in Groningen of Eindhoven."
Jurrie Hubregtse (78) staat in de deur van
zijn woning aan de Rotterdamse Polder
laan. „Als jij voor mij een ander huis weet,
dan trek ik nu mijn jas aan en ga ik met
een met je mee", zegt hij opgeruimd. Hij
méént het. Zijn naam bij de deurbel is de
enige die nog Nederlands klinkt in het he
le woonblok. „Er wonen hier in de buurt
750 mensen, maar als er 20 een Neder
lands paspoort hebben en hier zijn gebo
ren, dan zijn dat er veel."
Wat in Engeland is gebeurd, zal in zijn
buurt ook geschieden, weet Hubregtse.
Vroeger of later. „Ik verbaas me er over dat
het niet al lang zo ver is", zegt hij met gro
te ogen. „Want in Engeland zie ik dezelfde
dingen als hier. Iedereen is ontevreden,
geen mens kent elkaar hier, niemand heeft
een toekomst."
Wijlen Pim Fortuyn woonde jarenlang in
een zijstraat van de Beijerlandselaan, de
Randweg, en besloot die buurt te verlaten.
Hij voelde zich,er niet meer thuis. Net zo
als Geert Wilders, die jarenlang uitkeek op
de Utrechtse probleemwijk Kanaleneiland.
Hubregtse, voormalig machinist op de gro
te vaart, is samen met zijn echtgenote de
laatste van de oorspronkelijke bewoners.
Zij zijn blijven hangen in de buurt en heb
ben daarvan spijt. Hij zegt geen racist te
zijn. „Ik heb 23 jaar Marokkaanse buren ge
had en hun kinderen tot nette burgers
zien opgroeien. Met het Surinaamse gezin
aan de andere kant was het net zo. Maar
als je zoals ik hier al 42 jaar woont en ik
blijk opeens de vreemdeling in de buurt te
zijn, dan klopt er toch iets niet?"
De situatie mag beroerd zijn in Rotter
dam-Zuid en in andere Vogelaarwijken,
toch gelooft wetenschapper Hans
Werdmölder niet in de theorie dat de Fran
se en Britse rellen hier navolging zullen
vinden. De antropoloog en criminoloog,
verbonden als lector aan de Avans Hoge
school en als hoofddocent aan de Universi
teit van Utrecht, sluit niet uit dat er relle
tjes zullen plaatsvinden, maar zeker geen
oproer en plunderingen zoals twee weken
geleden in Engeland.
De wetenschapper ziet niettemin een dui
delijk verschil met Engeland en Frankrijk.
Hij noemt het uitkeringsstelsel, huursubsi
dies en het gebrek aan een klassensamenle-
ving als duidelijke pluspunten in vergelij
king tot de situatie daar. Werdmölder:
„Wij hebben hier geen getto's. En we pak
ken de problemen, die we natuurlijk net
zo goed hebben, fundamenteler aan. We
gooien er niet de knuppel overheen, zoals
in Frankrijk, maar we zoeken toch vooral
de dialoog."
Raadslid Robert Simons van Leefbaar Rot
terdam voorspelt dat Nederland weldra zal
kennismaken met soortgelijke taferelen.
Op de website van zijn partij vraagt hij
zich af: slaat de vlam ook in de Rotterdam
se pan? Simons geeft zelf het antwoord:
Het is niet de vraag óf we in Rotterdam rel
len krijgen a la Parijs of Londen, maar de
vraag is: wanneer? „Het is een beetje pro
vocerend, dat is ook de bedoeling van een
weblog", zegt Simons ter toelichting.
Volgens de bestuurskundige is het kort
zichtig te denken dat de sociale onrust on
der kansarme jongeren aan Nederland
voorbij zou gaan.
Lieke Fortuin, namens GroenLinks lid van
de deelgemeenteraad Feijenoord, bestem
pelt dat als 'pessimisme dat mij vreemd is'.
„Ik ben natuurlijk van de tegenoverge
stelde partij, maar ik zie geen enkele aanlei
ding te denken dat we hier zulke plunde
ringen krijgen", zegt ze. „Als er onrust zou
broeien, dan zou ik dat meteen merken.
Tuurlijk zie ik hier jongens die niet weten
wat ze met hun leven aan moeten, maar
dat is iets anders dan dat er anarchie
dreigt." De linkse politica zegt de proble
men niet te bagatelliseren. „Maar in dat re
cente rapport is Rotterdam-Zuid heel nega
tief neergezet. Ik reageer liever vanuit
hoop dan vanuit vrees. Want dan komen
we ergens."
Volgens Leefbaar-raadslid Simons is de
door Pim Fortuyn beschreven, steeds gro
ter wordende onderklasse, intussen ont
staan op Zuid. „Die jeugd daar heeft niets
te verliezen. Als je daar de sociale, etnische
en religieuze spanningen bij optelt, dan is
er maar één vonk nodig om de vlam in de
pan te laten slaan."
reageren?
spectrum@wegener.nl
