tegemoet
Grunberg acteert
onder de mensen
Esther Groenenberg dwingt het luisteren af
s_
zaterdag 20 augustus 2011
De cast van Am Ziel (vlnr): Myrthe Burger, Raymonde de Kuyper, Arnon Grunberg en
Lieke-Rosa Altink. Inzet: regisseur Judith de Rijke. foto's Lex de Meester
neelbeeld in grote lijnen voor me.
Voor deze voorstelling is dat het fron
taal spelen, de centraal opgestelde
bank, en zo'n rok van de moeder waar
ze met zijn allen onder kunnen zitten.
Binnen die randvoorwaarden is er alle
ruimte voor inbreng van acteurs en
ontwerpers. Dit is een stuk waar ik als
regisseur bovenop zit, ik adem als het
ware mee met de spelers. Ik zie bijvoor
beeld hoe Raymonde haar handen be
weegt, als een spin... daar kan ze dan
wat mee."
„Met Arnon Grunberg had ik al lang
contact. Zo werkten we intensief sa
men aan een bewerking van zijn ro
man Figuranten."
„Toen ik Am Ziel las, zag ik hem met
een voor me. Ik had natuurlijk een
soort Arnon kunnen zoeken. Maar ik
heb hem toch maar zelf gevraagd. Hij
wilde graag."
Arnon Grunberg (1971) speelt
in Am Ziel de rol van 'de dra
matische schrijver'. Hij de
buteerde in 1994 met de ro
man Blauwe Maandagen, waarvoor hij
de Anton Wachterprijs voor het beste
debuut kreeg. Met zijn derde roman
Fantoompijn won hij in 2000 de AKO
Literatuurprijs. Ook zijn vierde roman
De asielzoeker kreeg die prijs in 2004
toegekend. De inmiddels verfilmde ro
man Tirza (2006) won zowel de Li-
bris-literatuurprijs, de Gouden Uil als
de Vijfjaarlijkse prijs voor proza van de
Koninklijke Academie voor Nederland
se Taal- en Letterkunde.
Naar aanleiding van zijn rol in de loca
tievoorstelling Am Ziel in Domburg
schrijft hij:
„Mijn rol in Am Ziel is niet echt mijn
eerste. Ik speelde, ik was toen vijftien,
in een zogenaamde jongerenproductie
van Toneelgroep Amsterdam in Ifige-
neia in Aulis van Euripides, waarin ik
de rol van de verteller had. Later - in
die tijd wilde ik nog acteur worden,
een verlangen waarover ik heb geschre
ven in mijn tweede roman, Figuranten,
wat die roman overigens niet autobio
grafisch maakt - heb ik nog in eigen
producties gespeeld, dat wil zeggen to
neelstukken die door mij waren ge
schreven en geproduceerd. Voor dat
doel had ik een stichting opgericht,
Stichting Wijnant Casimir Producties.
Het ging om twee producties, De dupe
van Felix en Gefundenes Fressen.
Jan Ritsema heeft mij ook gevraagd
mee te spelen in een productie van
Huis aan de Amstel (jeugdtheater), de
laatste keer dat ik betaald werd voor
het acteren meen ik. We hebben het
inmiddels over 1992.
Wat dat betalen betreft, ik geloof dat
ik voor mijn bijdrage aan een commer
cial van de Telefoongids (2003 als ik
me niet vergis) niet voor mijn acteer-
kunsten ben betaald,
ludith de Rijke, de regisseuse van Am
Ziel, ken ik nog uit het begin van de ja
ren negentig. Toen ze de regieoplei
ding in Amsterdam deed, heeft ze een
stuk van me geregisseerd dat ik op
haar verzoek had geschreven (Van Pa
lermo naar San Francisco). Later heeft
zij mijn toneelbewerking van Figuran
ten geregisseerd. In 1999 dacht ik.
De rol in Am Ziel speel ik in het kader
van de reportageserie die ik sinds 2006
schrijf voor NRC Handelsblad, ge
naamd 'Grunberg onder de mensen',
waarvoor ik onder andere twee keer
met het Nederlandse leger mee ben ge
weest naar Afghanistan, twee keer met
het Amerikaanse leger naar Irak, en ik
heb Guantanamo Bay bezocht.
In de zomers werkte ik veelal under
cover, als kamermeisje in een hotel in
Beieren (2007), als ober in Zwitserse
restauratiewagens (2008) en als mas
seur in Roemenië (2009). Ook een
vorm van acteren zou je kunnen zeg
gen, zij het dat het publiek niet besefte
dat het publiek was.
In 2010 had ik geen zomerbaantje,
maar toen konden Nederlandse gezin
nen auditie doen om mij mee te ne
men op vakantie. Ik ben toen met een
gezin uit Eindhoven een week in Grie
kenland geweest.
Op mijn verlanglijstje staat nog om als
slachter in een slachthuis te gaan wer
ken, desnoods undercover.
Ik neem al mijn 'vermommingen' ui
terst serieus. Het verschil is dat ik nu
bekeken zal worden, terwijl ik als ka
mermeisje betrekkelijk onzichtbaar
was."
door René de Dreu
Esther Groenenberg (26) kan een
luisteraar zomaar op het verkeerde
been zetten. Ze grossiert in vrolij
ke up-tempo liedjes die lekker weg luiste
ren. Mooi voor op een luie zomerse dag.
Zo klinkt het totdat de tekst doordringt,
want tussen de zonnestralen weet ze be
hoorlijk wat extra lagen mee te sturen.
En die zijn vaak minder vrolijk dan de
melodie doet vermoeden.
Haar Nederlandstalige repertoire bevindt
zich daardoor in het grensgebied van sin
ger-songwriter, pop en kleinkunst Daar
heeft ze sinds haar debuutalbum Slingers
en ballonnen (2010) inmiddels een eigen
plek en publiek veroverd. Muziek die zo
wel in theater en intieme huiskamercon
certen als op festivals goed gedijt.
Pas na het conservatorium begon ze ei
gen liedjes te maken. Oh meisje was er
een van en daarmee had ze al direct een
YouTube-hit. Een optreden bij De We
reld Draait Door opende deuren. 'Ik zou
graag een cd maken', vertelde ze Matthijs
van Nieuwkerk. Dat werkte, want een
dag later kreeg ze die kans.
Met die cd Slingers en ballonnen op zak
ging ze de theaters in en vestigde haar
naam. „Inmiddels zijn we bezig aan de
opvolger Overstroom, die in november
uitkomt"
Groenenberg speelt in teksten en muziek
met emoties, kan ontroeren en verbazen,
maar dwingt daardoor ook het luisteren
af. Het hele arsenaal van kwetsbaarheid
tot agressie kan ze op een eigenzinnige
manier naar haar hand zetten en in beklij
vende melodieën verpakken. Een zange
res die met haar-stem de sfeer kan kleu
ren waar de tekst om vraagt. Maar altijd
zit er wel dat addertje onder het gras.
Esther Groenenberg, ma. 29 augustus, Abdijplein
Middelburg. Aanvang: 21.00 uur. Toegang gratis.
Esther Groenenberg
