We strompelen allemaal de dood
Popsongs stralen zomerse opgewektheid uit
De Oostenrijkse toneelschrijver Thomas Bernhard (1931-1989) werd ge
dreven door walging. Walging voor zijn land, zijn medemensen, het le
ven in het algemeen. Hij schreef meestal lange monologen, die 'komi
sche klaagzangen' worden genoemd. Het Nazomerfestival heeft zijn
stuk Am Ziel geprogrammeerd in het Badpaviljoen van Domburg. Regis
seur Judith de Rijke vertelt hoe zij zich deze Bernhard eigen maakte.
door Jan van Damme
DOMBURG
'Am Ziel', woensdag 24 t/m
zaterdag 27 augustus, dinsdag
30 augustus t/m zaterdag
3 september (try-out op dinsdag
23 augustus), Badpaviljoen,
Badhuisweg 21Domburg.
Aanvang: 19.15 uur.
Prijs: 25,- (CJP/65+ 22,50).
Ze noemen het 'fly on the
wall' - vlieg op de muur. Je
mag erbij zijn, maar dan zo
onzichtbaar mogelijk. On
langs was ik de 'fly on the wall' tijdens
een repetitie voor Thomas Bernhards
Am Ziel in een kale repetitieruimte in
Amsterdam. Met Raymonde de Kuy-
per als moeder, Lieke-Rosa Altink als
dochter, Arnon Grunberg als schrijver
en Myrthe Burger als dienstmeisje. Ze
hebben een paar stoelen als decor,
meer niet. En de moeder heeft een hoe
pelrok aan.
Ze repeteren het deel waarin de schrij
ver is aangekomen in het vakantiehuis
aan de Zeeuwse kust. Het is wat je
noemt een 'talig' stuk, dat eigenlijk
nauwelijks decor en kostuums nodig
heeft. Het gaat over een moeder en
een dochter, die al jaren hetzelfde va
kantieritueel hebben en nu ter afwisse
ling een jonge, succesvolle schrijver
hebben uitgenodigd. Met teksten die
iemand als Grunberg op het lijf ge
schreven lijken te zijn: „Ja geen enkele
schrijver heeft ooit de samenleving ver
anderd. Dat is bewezen. We heb
ben alleen maar bewijzen van het mis
lukken van de schrijvers. Alle schrij
vers zijn mislukt, er hebben altijd al
leen maar mislukte schrijvers bestaan."
Regisseur Judith de Rijke (1969,
Nieuw- en Sint Joosland) zit pal voor
de acteurs op een stoel, voorovergebo
gen, ellebogen op de knieën. Ik spreek
haar als ze haar repetitieruimte naar
Middelburg heeft verplaatst.
„Dit stuk wilde ik al lang heel graag
doen. Ik had eerder De domkop en de
gek van Bernhard gedaan. Bij hem gaat
het om het onvermogen om te leven -
het leven is niet meer dan gestrompel
naar de dood. Hij brengt die bood
schap totaal niet pathetisch, maar laat
gewoon de banaliteit van het bestaan
zien. Goed theater schuurt. Behalve
die banaliteit zit er in het stuk ook hu
mor. Nou ja... Een moeder en een doch
ter, van wie er één twee uur praat en
de ander zwijgt, dat is grappig omdat
het zo gruwelijk is."
„Als ik een stuk lees, dan droom ik
meteen de voorstelling. Ik zie het to-
door René de Dreu
Krystl debuteerde in Zeeland dit jaar
op Hemelvaartsdag bij Klomppop.
Eind juli stond ze op Peerock en
nu komt ze terug voor het Nazomerfesti
val. En wat voor Zeeland geldt, gaat in gro
te lijnen ook op voor de rest van Neder-
landland: Krystl is niet meer weg te den
ken. Haar catchy popsongs huppelen bijna
als vanzelf het popculturele erfgoed bin
nen en blijken een dankbare prooi voor
festivals, radio en commercials. Fool for
you is na Golden days en Bottles de derde
hit van het debuutalbum Rolling.
Krystl kan 2011 bijschrijven als het jaar van
de doorbraak. „Dat is vooral genieten en
veel optreden." Ze kan met haar stem uit
verschillende vaatjes tappen, zoals pop,
funk en r&b en ballads. Haar stem, helder
en met een rauw soulrandje, draagt de mu
ziek. De sfeer op album en podium is voor
al uitbundig en swingend. „In de aanloop
en het schrijven voor het album heb ik
moeten leren om de donkere kanten, die
er natuurlijk ook zijn, naar de achtergrond
te schuiven. In sommige teksten sluipt het
erin, maar de up-tempó nummers stralen
toch zomerse opgewektheid uit."
Voor Krystl was het een echte ontdekking
om te horen dat er muziek is die op een
bijna natuurlijke manier bij haar karakter
en stem aansluit. De keuze voor de Britse
schrijver en producer Blair Mackigham
zorgde ervoor dat het ineens klip en klaar
was welke muziek er gemaakt moest wor
den. „Langzaam groeien de ideeën voor
een vervolg. De afspraken om in Engeland
wat te schrijven en weer met Blair te wer
ken liggen al vast. De drive om weer een
stap te zetten is er. Misschien iets van die
donkere kant, maar ook weer niet te
zwaar, want dat past niet bij mij."
Krystl, ma. 29 augustus, Abdijplein Middelburg. Aan
vang: na Esther Groenenherg. Toegang gratis.
