Zwendel
loopt uit
de hand
spectrum 18
De beloofde bedragen lijken te mooi om waar
te zijn. En dat zijn ze ook. Toch tuinen elk
jaar steeds meer mensen in de trucs van
Nigeriaanse oplichters.
door Henk Schutten
illustratie Mark Reijntjens en Ruud Willems
Zaterdag 13 augustus 2011
f f oedemiddag! Het snel
m ontwikkelen van onze
I onderneming biedt een
uitstekende kans op
extra inkomsten. Op dit
moment is er een vacature van Assistent
Manager. Het gaat om werk met flexibele
tijden. U zult slechts enkele uren nodig
hebben per week en het is makkelijk te
combineren met andere activiteiten'.
Een typisch gevalletje banenzwendel, zegt
privédetective Frank Engelsman. School
verlaters, studenten en andere werkzoe
kenden ontvangen dit soort e-mails van Ni
geriaanse oplichters. „Als ze op het aanbod
ingaan, zijn ze ineens zogenaamd manager
van een internationaal bedrijf en wordt
hun bankrekening gebruikt om geld wit te
wassen en fraudebedragen over te boeken.
Een klein percentage mogen ze houden."
De oplichters worden steeds vindingrijker,
zegt Engelsman. Hij schat dat tienduizen
den Nederlanders hun rekening laten mis
bruiken. „Vooral in de vakantiemaanden
slaan de bendes hun slag."
De privédetective is met zijn in fraude ge
specialiseerde recherchebureau Ultrascan
deskundige op het gebied van voorschot
fraude, oftewel 419-zwendel, zo genoemd
naar een artikel uit het Nigeriaanse straf
hoek. Onomstreden is Engelsman niet.
Zijn uitspraak dat Amsterdam-Zuidoost is
uitgegroeid tot het 'Lagos van Europa'
werd aanvankelijk door weinigen serieus
genomen. Maar enkele jaren geleden haal
de hij alsnog zijn gelijk.
Amsterdam-Zuidoost is inderdaad de inter
nationale spil van Nigeriaanse zwendel, zo
concluderen wetenschappers. Slachtoffers
krijgen per e-mail te horen dat ze in aan
merking komen voor een groot geldbedrag
vanwege een erfenis of een loterij. Eerst
moeten ze een aanbetaling doen voor kos
ten. In de loop der jaren hebben de oplich
ters hun werkwijze voortdurend aange
past. „Nigerianen pakken alles aan om
mensen een voorschot over te laten ma
ken, van transacties op Marktplaats tot het
aanbieden van studentenkamers of appar
tementen. Mensen willen bedrogen wor
den. Wie een afschrift van een bank onder
ogen krijgt, waarop staat dat er 5 miljoen
op zijn rekening staat, wil dat maar wat
graag geloven. Vaak zijn die afschriften
ook niet van echt te onderscheiden."
Voorschotfraude is, als het gaat om aantal
len gedupeerden, al jaren de meest voorko
mende vorm van zwendel in Nederland.
En het aantal slachtoffers blijft toenemen.
Volgens schattingen van Ultrascan werden
Nederlanders vorig jaar voor ruim 85 mil
joen euro opgelicht, in 2009 ging het nog
om 64 miljoen. Engelsman vermoedt dat
in Nederland zo'n veertig Nigeriaanse ben
des actief zijn en nog eens vele honderden
individuele fraudeurs. Zij richten zich voor
al op alleenstaanden, liefst ouder dan 40
jaar, gescheiden, weduwe of gehandicapt.
Via internet laten ze zich het hoofd op hol
brengen, maar de nieuwe liefdespartner is
een doorgewinterde crimineel in een cy
bercafé. „Vaak raken slachtoffers zo bedra
gen van 30.000 euro of meer kwijt", zegt
Engelsman: „De kans het terug te krijgen
is kleiner dan 1 procent."
De trucs lijken flinterdun, toch bestaat drie
kwart van de gedupeerden uit hoger opge
leiden. Tot voor enkele jaren geleden lie
ten Nederlandse opsporingsdiensten de
fraudeurs ongemoeid. Toen werden bij en
kele tientallen verdachten, hoofdzakelijk
Nigerianen, opgepakt. Engelsman: „Maar
voor de netwerken die werden opgerold,
kwamen nieuwe in de plaats. Een jaar later
was alles weer bij het oude."
Dat Amsterdam de uitvalsbasis is, vindt hij
niet zo vreemd: „Het is in Nederland nog
steeds makkelijk om ongemerkt grote be
dragen over te boeken." De opsporings
diensten lopen achter de feiten aan, be
toogt Engelsman. Nederlandse zware jon
gens hebben hun beste tijd gehad, grens
overschrijdende fraude heeft de toekomst.
„Internationaal begint men dat steeds
meer door te krijgen, maar in Nederland is
men vooral geïnteresseerd in fraude waar
bij de overheid het sfachtoflfer is. Misdaad
waarbij burgers andere burgers oplichten
heeft geen prioriteit."
Een structurele aanpak ontbreekt, zegt En
gelsman. „We hebben veel steken laten val
len. Te lang hebben we gezocht naar ma
nieren om deze fraude te voorkomen, met
behulp van nieuwe wet- en regelgeving,
spamfilters en antivirusprogramma's. Nu
pas begint men in te zien dat het niets
helpt. We moeten op de daders jagen.
„Landen moeten samenwerken, want het
geld gaat vrijwel meteen de grens over. In
feite is fraude nu zo belangrijk, dat het een
VN-taak zou moeten worden. We hebben
het gigantisch uit de hand laten lopen, in
ternet is een grote oplichtersbende gewor
den."
Volgens Engelsman hoeven we van de
overheden in de landen van herkomst
niets te verwachten. „In Ghana houden
complete wijken zich met voorschotfraude
bezig. En er wordt ze niets in de weg ge
legd." Maar de grootste brandhaard is Nige
ria. De Britse premier Cameron waar
schuwde vorige maand nog dat het Afri
kaanse land het nieuwe zenuwcentrum
voor terreurorganisaties dreigt te worden.
Engelsman: „We zien dat de inkomsten
van voorschotfraude steeds vaker worden
gebruikt voor wapentransporten. Dan zit
ten wij echt met een probleem. Want het
Nigeriaanse netwerk omspant de hele we
reldbol. Nigeriaanse criminelen vind je
bijna overal, van het platteland van China
tot aan Siberië. Met zwendel valt overal
geld te verdienen."
reageren?
spectrum@wegener.nl
