61 binnenland
'Alles wijst in richting van dubbele dip'
China en Poetin hekelen VS
Kiezer is kritisch over euro en schulden
FINANCIËLE CRISIS
Zowel in Europa als in de VS lijkt de aanpak van de schulden
crisis op dweilen met de kraan open. Stevent de wereld af op
een nieuwe, diepe recessie?
maandag 8 augustus 2011
Soms is het nodig om zaken af te
dwingen tegen democratische
meerderheden in'
Economisch historicus Jan Luiten van Zanden
Volgens economisch histori
cus Jan Luiten van Zanden
lijkt de huidige situatie van
de wereldeconomie erg veel
op de crisis in de jaren der
tig van de vorige eeuw.
door Berrit de Lange
De Amerikaanse econo
mie verliest voor het
eerst in de geschiedenis
de hoogste betrouw-
baarheidsstatus, de zogeheten
AAA-rating. Europa zet alle zeilen
bij om te voorkomen dat de schul
dencrisis overslaat naar Italië en
Spanje. Met een nieuwe handels-
week voor de boeg, wijzen alle
voortekenen in de richting van op
nieuw forse koersdalingen op de
beurzen.
„De situatie is zeer ernstig", zegt
economisch historicus Jan Luiten
van Zanden. „De verlaging van de
kredietwaardigheid van de groot
ste economie ter wereld betekent
een nog verdere ondermijning van
het financiële systeem."
Volgens Luiten van Zanden kan
een zogeheten dubbele dip - een
nieuwe economische teruggang na
de recessie in 2008 - bijna niet uit
blijven.
Luiten van Zanden noemt de pa
rallellen met de wereldwijde eco
nomische crisis begin jaren dertig
zorgelijk. „Die crisis begon in 1929
ook op Wall Street en sloeg vervol
gens over naar Europa. De terug
val leek in eerste instantie tamelijk
beperkt, maar groeide uit tot een
recessie die veel dieper en langduri
ger was dan in eerste instantie was
voorzien."
Destijds was er eveneens sprake
van groot wantrouwen in het
bankwezen, vielen er financiële in
stellingen om en kwamen landen
in betalingsproblemen.
Vooral het Britse pond kwam on
der grote druk te staan, waardoor
Groot-Brittannië in 1931 uit de
Gouden Standaard, het internatio
nale systeem van vaste wisselkoer
sen, moest stappen.
Luiten van Zanden: „Daarmee was
het uiteenvallen van het financiële
stelsel een feit. We moeten vrezen
dat het in de huidige situatie met
de euro ook die kant op gaat."
Dit scenario kan mogelijk worden
afgewend indien de Europese lei
ders er op korte termijn alsnog in
slagen meer beleid te centraliseren
in Brussel en de strijdende par
tijen in de Verenigde Staten hun
politieke geschillen opzij zetten
om de schuldenlast eensgezind
aan te pakken.
„Soms is het nodig zaken af te
dwingen tegen democratische
meerderheden in. Pas dan is er
echt sprake van een grote vlucht
naar voren", zegt Luiten van Zan
den. Een lichtpuntje vandaag de
dag is dat onder wereldleiders de
gezamenlijke wil om eruit te ko
men veel sterker is dan in de jaren
dertig. „Destijds werd het interna
tionale topoverleg gedwarsboomd
door de scherpe spanningen die
waren veroorzaakt door de Eerste
Wereldoorlog."
Felle kritiek komt ditmaal van Chi
na, dat vrijwel direct nadat de kre
dietwaardigheid was verlaagd, de
'verslaving aan schulden' in de VS
en de 'kortzichtigheid' van politici
bij de aanpak van de problemen
veroordeelde.
De Chinezen, die de meeste Ame
rikaanse staatsobligaties in bezit
hebben, pleiten zelfs voor een
nieuwe wereldmunt in plaats van
de dollar.
„Een loos dreigement", zegt Lui
ten van Zanden. „China heeft ja
renlang geprofiteerd van de zwak
te van de dollar. Daardoor heeft de
economie kunstmatig goedkoop
kunnen groeien. Met een andere
munt zijn ze hun bijzondere con
currentiepositie kwijt en snijden
ze zichzelf enorm in de vingers."
Nederland sprong er in de jaren
dertig van de vorige eeuw - net als
nu - in eerste instantie goed uit.
„Nederland speelde in de jaren der
tig de rol die Zwitserland nu heeft,
een land dat betrouwbaarheid uit
straalt en daarmee een veilige ha
ven is voor vluchtkapitaal. Uitein
delijke pakte dat voor Nederland
toch faliekant verkeerd uit. We
zijn niet tijdig uit de Gouden Stan
daard gestapt, waardoor de crisis
hier nog aanhield toen andere Eu
ropese landen alweer opkrabbel
den."
DEN HAAG - Kiezers zijn kritisch
over de euro en de manier waarop
in Europa wordt geprobeerd de
schuldencrisis op te lossen. Bijna
een derde (32 procent) denkt dat
het na wat ups en downs toch wel
goed komt. Een meerderheid ver
wacht echter dat de eurozone uit
elkaar valt. Dat blijkt uit een giste
ren gepubliceerde peiling van Mau
rice de Hond.
Bijna tien jaar na invoering van de
euro in 2002 zou een meerderheid
van de ondervraagden (56 pro
cent) nog willen besluiten niet
mee te doen aan de Europese
munteenheid. Maar nu met de cri
sis, verwacht 29 procent dat de he
le eurozone uit elkaar zal vallen en
dat Nederland toch met een groep
andere landen doorgaat met de
munt. Bijna een kwart denkt dat
een of meer landen uit de eurozo
ne stappen of worden gezet. Ruim
een op de tien kiezers gaat er vol
gens de peiling van uit dat straks
ieder land terugkeert naar zijn
oude munt.
Verder vindt 65 procent van de on
dervraagden dat als Spanje en/of
Italië weigeren mee te doen aan
de hulpoperatie voor Griekenland,
Nederland moet weigeren nog
geld ter beschikking te stellen; ook
als dat betekent dat Griekenland
failliet gaat. Twee op de tien me
nen juist dat Nederland in dat ge
val juist méér geld beschikbaar
moet stellen voor leningen, om te
voorkomen dat Griekenland bank
roet gaat.
De internetpeiling van De Hond
wordt gehouden onder ten minste
2.500 mensen, uit een steekproef
onder ruim 40.000 personen.
zie onze website:economie
Beleggers in Tel Aviv bezorgd
over Amerikaanse afwaardering
PEKING - China heeft het helemaal
gehad met de Verenigde Staten.
„De Amerikaanse overheid moet
het pijnlijke feit accepteren dat de
goede, oude tijd waarin het land
met geleend geld kon doen wat
het wilde, eindelijk voorbij is", liet
de regering in Peking dit weekein
de via persbureau Xinhua weten.
„China heeft als grootste schuld
eiser van de enige supermacht op
aarde elk recht om te eisen dat
Amerika zijn structurele geldpro
blemen oplost", vervolgt het com
mentaar.
„Het land moet af van z'n versla
ving aan schulden en normaal
gaan doen. Dat betekent niet meer
geld uitgeven dan je hebt."
Volgens de Russische premier Vla
dimir Poetin leven de VS als een
'parasiet' op de wereldeconomie.
Poetin: „Ze leven boven hun stand
en schuiven een deel van hun pro
blemen af op de wereldecono
mie."
Poetin hekelt ook de dominantie
van de dollar. Volgens hem moe
ten andere landen een nieuwe re-
servemunt zoeken om zich te be
schermen tegen de 'systematische
fouten' in de VS.
Rusland heeft de helft van zijn re
serves gedekt met dollars. Sinds
eind vorig jaar heeft het Kremlin
de aankoop van VS-schuldpapie-
ren echter met 30 procent terugge
schroefd.
Vorig jaar heeft de Russische presi
dent Dmitri Medvedev in topbe-
raad met de Chinese leiders al
voorgesteld de Chinese yuan als re-
servemunt te gaan gebruiken. De
yuan moet dan wel vrij verhandel
baar worden.
De Micex-beurs in Moskou kent
sinds 2010 handel tussen roebel en
yuan.
Wall Street, 24 oktober 1929: paniek slaat toe op de beursvloer. Het begin van een wereldwijde crisis.
