81 buitenland
Onderzoek naar n
Kippenvel tussen
honderden Noren
in een stad in rouw
Moordenaar Hrant Dink krijgt 23 jaar
Malta legaliseert
echtscheiding
Elk jaar 500 boetes
voor 'trage' Belgen
Politie vindt zes lijken
in woning Berlijn
Oprichter invriesclub
nu zelf ingevroren
dinsdag 26 juli 2011
Honderden mensen staan aan de achter
van Anders Breivik, die daar gisteren we
PZC-verslaggeefster Comelleke Blok
geeft haar indruk van het Oslo na
de bomaanslag en het bloedbad.
door Cornelleke Blok
Ineens staan we er midden in.
Het leek zo rustig en kalm in
het centrum van Oslo, maar
voor de kerk dromt een grote
mensenmassa samen. Ik ga op
mijn tenen staan en zie de zee van
bloemen, briefjes en kaarsen,
fk krijg er kippenvel van en voel
me tegelijkertijd schuldig dat ik
een half uur daarvoor blij op het
grote, zachte bed sprong van de
luxe hotelkamer op de bovenste
verdieping van het vijfsterrenhotel
met uitzicht op het Oslofjord. Het
budgethotel waar we een kamer
geboekt hadden, bleek gesloten te
zijn. De gevel heeft veel schade op
gelopen na de bomaanslag van af
gelopen vrijdag. De kozijnen zijn
bespijkerd met houten platen. Ge
lukkig raakte niemand van de gas
ten gewond, vertelt een medewerk
ster ons.
We lopen in de richting van het
paleis van de koninklijke familie,
één van de bezienswaardigheden
van de stad. Terwijl we weer even
stilstaan bij een gedenkplek valt al
les om ons heen stil. Bussen en au
to's stoppen. Mensen blijven
staan, hun hoofden gebogen. De
kerkklokken slaan twaalf keer. We
realiseren ons dat dit een minuut
stilte moet zijn voor de slachtof
fers van het drama. Weer krijg ik
kippenvel.
Halverwege de lange brede straat
drommen honderden mensen sa
men voor de universiteit van Oslo.
We kunnen er niet langs, zo druk
is het. Iedereen kijkt reikhalzend
naar de statige ingang. Mensen in
zwarte kleding lopen naar buiten
en stappen in grote zwarte auto's
die in de richting van het paleis
weg rijden. Er wordt luid geklapt.
Een Noorse man naast ons vertelt
Cornelleke Blok
dat enkele leden van de koninklij
ke familie het condoleanceregister
in de universiteit hebben gete
kend.
We staan aanvankelijk achteraan,
maar de menigte splitst zich plot
seling. Voor onze neus loopt een
jongen die ik herken van de voor
pagina's van de Noorse kranten.
Hij is de leider van de jongerenaf
deling van de Arbeiderspartij. Hij
was vrijdag op het eiland, maar
overleefde. De meisjes die achter
hem lopen, houden elkaar zo ste
vig vast dat het pijn moet doen.
Trillend en huilend lopen ze door
de haag van mensen. Zouden zij
ook op het eiland zijn geweest? Ik
weet het niet, maar ik krijg een
brok in mijn keel van hun blikken.
De stad is in rouw. Aan het eind
van de middag zien we een grote
stroom mensen naar het centrum
trekken om bij de plechtigheid te
zijn voor de slachtoffers, ledereen
draagt bloemen bij zich. Mensen
zijn verdrietig, maar ze lijken ook
vastberaden te zijn om te laten
zien dat terreur niet bij Noorwe
gen hoort. „We hebben zoveel
steun gekregen van mensen. Het is
geweldig", zegt de medewerkster
van het beschadigde hotel, als ik
haar sterkte wens. „Het laat zien
dat Oslo een stad is vol liefde en
niet van haat."
Breivik blijft acht weken in
voorlopige hechtenis.
Hij kan maximaal 21 jaar krij
gen plus tbs.
Rechter weert pers en publiek
uit rechtszaal.
'Deskundigen onderzoeken of
hij toerekeningsvatbaar is.
OSLO - De Noorse politie en het
Openbaar Ministerie onderzoeken
of terreurverdachte Anders Be-
hring Breivik samenwerkte met
twee andere cellen in zijn 'organi
satie', zoals hij gisteren in de recht
bank tijdens een besloten zitting
beweerde.
Breivik (32) wordt verantwoorde
lijk gehouden voor de bomaanslag
op regeringsgebouwen in Oslo en
de schietpartij op het eilandje
Utoya van vrijdag, waarbij in to
taal zeker 76 doden vielen.
De eerste voorgeleiding van Brei
vik ging gisteren gepaard met een
opstootje bij de rechtbank in Oslo.
Honderden mensen schreeuwden
'vuile verrader' en 'moordenaar'
naar de verdachte, toen deze on
der zware bewaking arriveerde bij
het gerechtsgebouw.
Enkele jongeren sloegen met hun
vuisten op het voertuig waarin hij
zat. „Iedereen wil hem dood", zei
een van deze betogers. De politie
greep in, waarna de zitting achter
gesloten deuren alsnog kon begin
nen.
Tegenover een rechter heeft Brei
vik zijn verantwoordelijkheid er
kend, maar hij zei desondanks on
schuldig te zijn. Breivik noemde
zijn daden eerder 'noodzakelijk'.
Hij zei dat hij het Westen wilde be
hoeden voor een overname door
moslims en dat hij de regerende
Arbeiderspartij wilde laten boeten
voor het 'laten mislukken van het
land'.
De verdachte blijft acht weken in
voorlopige hechtenis zitten, een
verdubbeling van de normale ter
mijn. Hij verblijft de komende
vier weken in Volledige isolatie. De
rechter weerde pers en publiek in
de rechtszaal, om te voorkomen
dat Breivik een nog groter podium
zou krijgen om zijn gedachtegoed
te verspreiden.
De verdachte plaatste voor zijn ar
restatie een video en een 1500 pagi
na's tellend document op internet,
met uitleg over zijn extreem-recht
se en anti-islamitische denkbeel
den.
Tijdens de eerste politieverhoren
zou Breivik hebben gezegd dat hij
erop is voorbereid de rest van zijn
leven in de gevangenis door te
brengen. Hij zou een kalme en on
aangedane indruk hebben ge
maakt op zijn verhoorders. Des
kundigen onderzoeken of, en zo ja
in hoeverre de_32-jarige Breivik toe
rekeningsvatbaar is voor zijn da
den.
Veel Noren reageerden opgelucht
dat Breivik levend gepakt werd en
zijn straf niet ontloopt. Maar het
woïdt nog een uitdaging om ieder
een het gevoel te geven dat de straf
in verhouding staat tot zijn daden,
denkt psychiater Randi Rosen-
qvist. Zelfs als hij veroordeeld
wordt tot tbs, kan het in theorie
zo zijn dat er op een gegeven mo
ment geen grond meer is om hem
vast te houden.
„Dat zou voor veel mensen het
rechtsgevoel aantasten", zegt Ro-
senqvist. Noorwegen schafte de
doodstraf in 1979 af De laatste
keer dat iemand ter dood veroor
deeld werd was in 1948, wegens
oorlogsmisdaden tijdens de Twee
de Wereldoorlog.
Juristen gaan er van uit dat Breivik
de zwaarste straf van 21 jaar plus
tbs krijgt. Tbs kan telkens met vijf
jaar worden verlengd waardoor hij
in de praktijk levenslang achter de
tralies komt.
Tbs wordt in Noorwegen toege
kend als er gevaar voor herhaling
bestaat of als de verdachte een ge
vaar voor de samenleving vormt.
Mensen die tijdens hun misdaad
ontoerekeningsvatbaar zijn, krij
gen geen tbs maar gedwongen psy
chiatrische behandeling.
Het kan nog een jaar duren voor
dat het proces-Breivik start.
VALETTA
Vaticaanstad en de Filipijnen zijn
vanaf oktober de enige landen op
aarde waar stellen niet officieel
kunnen scheiden. Het parlement
op Malta nam gisteren een wets
voorstel aan waardoor stellen hun
relatie vanaf oktober formeel mo
gen beëindigen. Circa 95 procent
van de ruim 400.000 Maltezen
staat te boek als aanhanger van het
katholieke geloof.
BRUSSEL
In België worden jaarlijks zo'n 500
automobilisten bekeurd omdat ze
te traag rijden. Dat blijkt uit schrif
telijke antwoorden die minister
Turtelboom (Binnenlandse Zaken)
gisteren heeft gegeven op Kamer
vragen. Het aantal automobilisten
in België dat een boete krijgt voor
te snel rijden, is overigens veel gro
ter en groeit jaarlijks.
BERLIJN
In een woning in Berlijn zijn giste
ren zes lijken gevonden. Volgens
de politie gaat het om een volwas
sen vrouw, een volwassen man en
vier kinderen. De kinderen zouden
1, 4,5 en 6 jaar oud zijn. Een politie
woordvoerder kon geen verdere de
tails geven. Het is niet duidelijk of
de mensen een gewelddadige dood
zijn gestorven of dat het om een
ongeluk gaat.
DETROIT
Robert Ettinger, de Amerikaanse
oprichter van de 'invriesbewe-
ging', is overleden en zijn lichaam
is ingevroren. Dat meldde zijn fami
lie gisteren in de Amerikaanse me
dia. Ettinger, die wereldberoemd
werd door zijn ideeën over het be
waren en mogelijk later weer tot le
ven wekken van stoffelijke over
schotten, werd 92 jaar.
door Fréderike Geerdink
en Hans Heyt
ISTANBUL - Een rechtbank in Istan
bul heeft een jonge Turk gisteren
tot bijna 23 jaar cel veroordeeld
voor de moord op de Turks-Ar
meense journalist Hrant Dink in
2007 en illegaal wapenbezit.
Dink was bij nationalistische Tur
ken omstreden, omdat hij de Turk
se agressie tegen Armeniërs op het
einde van de Eerste Wereldoorlog
genocide noemde. De veroordeel
de Ogün Samast was 17 jaar oud
toen hij Dink ombracht. Hij beken
de al eerder dat hij Dink heeft
neergeschoten.
De dader noemde de journalist in
dertijd 'een vijand van de Turkse
staat'. Hij zei gisteren voor de
rechtbank dat zijn gebrekkige op
leiding en de kritiek in Turkse me
dia op Hrant Dink ertoe hebben
bijgedragen dat hij de moord pleeg
de. Dink gaf leiding aan het blad
Agos. Hij werd in januari 2007 op
straat doodgeschoten, voor het
kantoor van Agos in Istanbul.
Vorig jaar september bepaalde het
Europees Hof voor de Rechten
van de Mens dat Turkije een scha
devergoeding van 100.000 euro
aan de vrouw en kinderen van
Dink en 5000 euro aan zijn broer
moest betalen. De Turkse autoritei
ten hadden geen actie onderno
men, nadat zij waren getipt over
de op handen zijnde moordaan
slag op Dink.
Met de veroordeling van Samast is
de zaak echter nog niet gesloten.
De achtergronden van. de moord
blijven onopgelost en belangrijke
verantwoordelijken buiten schot.
AI snel na de moord rees het ver
moeden dat er duistere krachten
achter de moord zaten. Het feit dat
Dink zich uitsprak over de Ar
meense genocide en pleitte voor
debat en verzoening tussen Arme
niërs en Turken maakte hem ge
haat onder Turkse nationalisten.
De opdrachtgevers van de moord
zouden volgens velen in die krin
gen gezocht moeten worden.
De rechter legde Samast 22 jaar en
tien maanden gevangenisstraf op.
Waarschijnlijk komt hij na twaalf
jaar vrij: het voorarrest wordt afge
trokken en na twee derde van de
straf te hebben uitgezeten, komt
hij voor vrijlating in aanmerking.
De veroordeling van Samast komt
op een moment dat Turkije en Ar
menië heel voorzichtig werken
aan het herstel van hun onderlin
ge relatie die al bijna honderd jaar
volkomen vertroebeld zijn. Dat
komt door de moord op honderd
duizenden Armeniërs in 1915, ge
pleegd door Osmaanse Turken.
Volgens Armenië zijn ze systema
tisch uitgeroeid. Turkije ontkent
dat nog altijd en zegt dat de Arme
niërs slachtoffer zijn geworden
van een burgeroorlog die in het ge
bied woedde in de nadagen van
het Osmaanse Rijk. Daarbij zijn
ook veel Turken omgekomen, zo
luidt de officiële Turkse versie.
