Mysterieuze geschiedenis van Duits
i8| zeeland
Marchingband loopt Jons ta.lent.
mee op Via Gladiola Nieuwe Kerk
0 r concerteert in
dinsdag 19 juli 2011
1 S
SMiifflIÏÏSiiSSiSWWMSMroMfflM
TWEEDE WERELDOORLOG Bunkercomplex aan de voet van de Brouwersdam wordt uitgegraven en via wandelroute
door Joeri Wisse
Vanaf de rijksweg over
de Brouwersdam zie
je er helemaal niks
van. Zelfs voor wie
dichterbij komt en
een wandeling maakt over het slin
gerende duinpad van natuurge
bied De Punt blijft het gave bun
kercomplex uit de Tweede Wereld
oorlog verborgen. Daar komt bin
nenkort een eind aan.
Momenteel werken Stichting
WO2 Goeree-Overflakkee
(WO2GO),' Staatsbosbeheer en het
Natuur en Recreatieschap De Gre-
velingen hard aan de realisatie van
een bunkerroute. Dat is meer dan
alleen een pad naar het verscholen
complex dat nu nog in afgesloten
gebied ligt. Het meeste werk zit 'm
in het blootleggen van de bouw
werken.
Nadat het complex in '45 door de
Duitse bezetter werd verlaten, kre
gen de elementen weer vrij spel in
de toen blanke duinen. „Sommige
bunkers zitten onder een laag van
twee, drie meter zand", vertelt
Jack Westhoeve van WO2GO. Met
een team van zo'n vijftien vrijwilli
gers heeft hij honderden uren
doorgebracht in het gebied. Eerst
prikkend met dunne stokken om
de bunkers te lokaliseren om ver
volgens de bouwwerken uit de oor
log voorzichtig te ontdoen van de
dikke deken zand. Een monster
klus, volgens Westhoeve.
Het resultaat mag er echter zijn.
Veel onderdelen zijn door het pak
zand goed geconserveerd. „Eén
van de mooiste dingen is deze
schootsveldmarkering", wijst hij
op de betonnen bovenrand. Die is
beschilderd met markeringen. Na
men van het Duitse spellingsalfa
bet, zoals Berta en Casar, met daar
onder de coördinaten. De militai
ren konden zo gerichte comman
do's krijgen om in een bepaalde
richting te schieten. Behalve de au
thentieke schildering, was ook het
affuit, een onderstel voor het wa
pen, nog in zeer goede staat. „Mo
menteel zijn we bezig om daar een
replica van te maken. Het origi
neel wordt veilig opgeborgen en
mogelijk tentoongesteld."
In een andere mitrailleursopstel
ling vonden de vrijwilligers hul
zen. „Ook die zijn waardevol,
want één huls vertelt een heel ver
Vrijwilligers van W02G0 hebben veel bunkers uitgegraven. Een 'monster
klus' omdat het fijne stuifzand als water van de schoppen loopt.
haal. Zo weten we nu dat hier de
pantserkoepel van een Renault
FT-17 stond opgesteld. Die Franse
tanks waren voor de Duitsers veel
te licht en daarom hebben ze al
leen de onderdelen gebruikt", ver
telt Westhoeve.
Het bunkercomplex werd in 1942
en 1943 op het uiterste puntje van
Goeree gebouwd als onderdeel
van de Atlantikwall. Omdat de
landtong aan verschillende kanten
kon worden aangevallen, is het
standaardontwerp aangepast. „Dat
maakt dit complex bijzonder."
Om het de vrijwilligers wat
makkelijker te maken, be
gon de klus met de aan
leg van een werkpad door een
woud van bramen en duindoorns.
Ook liet het Grevelingenschap een
Noordzee
aantal vertrekken in grotere bun
kers afsluiten met stalen deuren.
„Dat is gedaan om vleermuizen te
beschermen", legt Marc Beets van
het Grevelingenschap uit. Mede
om die reden is ook Staatsbosbe
heer, die het natuurgebied onder
haar hoede heeft, bij het project
betrokken. Camiel Beijersbergen
van Staatsbosbeheer: „Cultuur
historie is belangrijk, maar we
moeten ook de natuurwaarden be
schermen. Vleermuizen zijn hele
conservatieve dieren, die erg kwets
baar zijn voor verstoring." Al met
al schat Beijersbergen dat er zo'n
300 watervleermuizen en groot-
oorvleermuizen in de Duitse bun
kers leven.
Niet alle bunkers zijn in de loop
der jaren volledig onder het zand
verdwenen. Een paar bunkers ble
ven toegankelijk en zijn mede
door het gegeven dat ze zo afgele
gen liggen, gebruikt voor activitei
ten die het daglicht moeilijk kun
nen verdragen. Meest huivering
wekkend is het verhaal over een
van de bunkers, die gedurende de
jaren zeventig enkele jaren werd
gebruikt voor samenkomsten van
een sekte. Die bunker is deels uit
gegraven. De rode afdrukken van
kinderhandjes op de muren zijn
de stille getuigen van de verdwe
nen sekte.
Later werd een ander nog toegan
kelijk deel van het complex ge
bruikt voor illegale feesten. West
hoeve: „Het is lang een populaire
plek geweest. Er stonden hier zelfs
televisies." De graffitischilderingen
die in dat gedeelte zijn aange
bracht vormen een bijzonder con
trast naast de schilderingen die de
Duitsers aanbrachten op het grijze
beton: groene en bruine camoufla-
gevlekken. „Alle bunkers zagen er
zo uit, maar de meeste schilderin
gen zijn in de loop van de jaren af
gesleten", legt hij uit. „)e moet je
voorstellen dat dit gebied er in de
oorlog heel anders uitzag. De dui
nen waren nog niet begroeid en
de paden waren overspannen met
camouflagenetten."
Beijersbergen: „Veel mensen kun
nen maar moeilijk voorstellen dat
hier een breed strand was." Nadat
begin jaren zeventig de Brouwers
dam werd aangelegd en het Greve-
lingenmeer ontstond, verander
den de stranden, slikken en schor
ren op De Punt in dichtbegroeid
natuurgebied.
Het bunkercomplex en de
woeste omgeving op zich
zelf zijn al indrukwek
kend genoeg om in rond te dwa
len. Ook het uitzicht vanaf de bun
kers op het Grevelingenmeer is
meer dan de moeite waard. Maar
het zijn de verhalen over de oor
logsperiode die de bunkers tot le
ven doen komen.
Daarom worden er langs de route
en bij de bunkers informatiebor
den geplaatst die uitleg bieden.
„Maar je kunt daar ook niet alles
op kwijt. Het mooiste is om straks
mee te gaan met een excursie", ver
telt Westhoeve. Wanneer dat kan,
is nu nog niet duidelijk. De bedoe
ling is dat dit najaar de bunkerrou
te officieel wordt geopend. Daarna
wordt het complex opengesteld
voor publiek.
De originele camouflageschildering (rechts) zat tot voor kort onder een dik
ke laag zand. Nu vormt het een bijzonder contrast naast de graffiti.
Ook de schootsveldmarkering in één van de mitrailleuropstellingen is dank
zij het zand goed bewaard gebleven.
ZIERIKZEE - Marchingband Schou-
wen-Duiveland (MSD) doet vrij
dag 22 juli mee aan de feestelijke
intocht tijdens de Nijmeegse Vier
daagse. De band moet een flink
aantal meters maken over de Sint
Annastraat, die tijdens de vierdaag
se Via Gladiola heet. MSD loopt
vooraan in het cluster waarin ook
de oud-mariniers lopen.
In maart viel de uitnodiging om
mee te doen aan het wandelfestijn
in de bus. MSD-voorzitter Paul
van Geesbergen aarzelde geen mo
ment. Hij beschouwt het als een
grote eer dat MSD als amateurvere
niging is uitgenodigd om mee te
doen en zo als muzikaal ambassa
deur voor Schouwen-Duiveland te
fungeren. „De strakke exercitie in
combinatie met het marine-uni
form zal zeer zeker hebben bijge
dragen aan het besluit. En niét te
vergeten het hoge percentage
jeugdleden dat MSD heeft." MSD
kan bogen op aardig wat ervaring
met grote optredens. Vorig jaar
deed MSD mee aan het Wereld
Muziek concours in Kerkrade waar
de band in de klasse marswed
strijd sectie A-b tweede werd. In
mei dit jaar deed het Schou-
wen-Duivelandse gezelschap mee
aan het bevrijdingsdefilé in Wage-
ningen. MSD treedt in Nijmegen
aan in haar gala-outfit.
ZIERIKZEE - De Nieuwe Kerk in Zie-
rikzee is zaterdag 30 juli podium
voor jong aanstormend muzikaal
talent. Allette van Heest (piano),
Suzanne Roeland (dwarsfluit) en
)an Meuleman (orgel) brengen een
programma met werken van on
der anderen Bach, Chopin, Debus
sy en Mendelssohn. Allette Van
Heest en Suzanne Roeland zitten
momenteel in VWO 5 en vormen
een muzikaal duo. Het tweetal
heeft inmiddels al aan concoursen
meegedaan. Meuleman is organist
van het Van Vulpenorgel van de
hervormde kerk in Ouddorp. Hij
heeft les van Rinus Verhage. Aan
vang 16.30 uur.
MEEST GELEZEN
1 .Voortijdig einde Visserijdagen Bru
2.Hinder van hoppende vakantiehulp
3.Diefstal in Burgh-Haamstede
VIDEOJOURNAAL
Kijk elke dag op www.z2.nl voor het
nieuwste videojournaal van Zeeland
in 2 minuten.
TIPS NAAR schouwen-duiveland@pzc.nl
Zet uw foto in een album op
www.pzc.nl/foto
lag wegenbelasting, D;- BPM.
-Sallo 7 jaar garanfie!
J'liS1 Picanto v.a. 7.995,
A labei :14^^te!ling'j7.jaar garantie
AutoVermeulen Goes
Autohuis Terneuzen
Kia Melse Vlissingen
<gjg>
JAAR GARANTIE O? Al..;, f: MODELLEN
DOE ONS DAT MAAR EENS NA
