Zonder Europese moed geen einde schuldencrisis 'Lang is gedacht dat economie de hardste van alle sociale donderdag u )Ui, 2011 wetenschappen is, maar dat is niet waar' II Schuldencrisis voor beginners Hoogleraar Esther-Mirjam Sent Slap optreden van zwak ke eurolanden wordt keer op keer keihard afgestraft en drukt de landen van de eurozone steeds verder in de problemen. door Gert van Harskamp Met zijn uitnodiging voor een spoedberaad van regeringsleiders om de eurocrisis - op nieuw - te bezweren, lijkt EU-pre- sident Van Rompuy een signaal te willen afgeven van leiderschap. Maar het is nog onduidelijk of de top wel doorgaat. Duitsland ziet niets in zo'n crisisbijeenkomst. De oproep kan ook worden be schouwd als paniekvoetbal. De fi nanciële markten wereldwijd hun keren naar leiderschap in Europa, maar als zo'n top niets oplevert zijn de eurolanden nog verder van huis. Dat kan de argwaan onder beleggers verder aanwakkeren, waardoor ze hun staatsinvesterin- gen massaal dumpen zoals dins dag gebeurde. Dat scenario helpt het zwakke zui den, Ierland en daarmee de hele eurozone alleen maar verder in de nesten: probleemlanden kunnen nergens meer geld lenen, de rente op hun toch al hoge staatsschul den schiet omhoog en vervolgens daalt de waarde van de euro. Slap optreden wordt keer op keer keihard afgestraft en drukt landen van de eurozone steeds verder in de problemen. Investeerders zijn gevoelig voor lei derschap, bleek eerder deze week. Toen de Italiaanse minister Tre- monti (Financiën) uit het overleg met zijn ambtsgenoten stapte om snel orde op zaken te stellen in ei- -gen land, kleurden de vuurrode beurzen snel groener. Leiders van grote eurolanden als Duitsland en Frankrijk bevinden zich in een spagaat. Om ervoor te zorgen dat de zuidelijke lidstaten niet door hun hoeven zakken van wege de schuldenlast, zijn dure maatregelen nodig. Maar die lig gen niet goed bij het volk, waar het populistische anti-Europa sentiment snel wortel schiet. Met verkiezingen in het verschiet ver- Criekenland laten verzuipen, zorgt voor een domino-effect eist dat moed. Lidstaten aan hun lot overlaten, helpt niet alleen die landen naar de afgrond. Het bete kent ook een ramp voor overige Europese burgers. Alleen Neder landse banken hebben al voor 110 miljard euro aan Europese staatsle ningen in handen. Griekenland la ten verzuipen heeft onherroepe lijk een domino-effect, met ook de sastreuze gevolgen voor de Neder landse consument. Economen pleiten voor kwijtschel ding van een deel van de schulden en maatregelen om de economie van noodlijdende landen dynami scher te maken, zoals ook Oost-Eu ropa na de val van de muur en de Latijns-Amerikaanse landen na hun schuldencrisis in de jaren '80 er bovenop zijn geholpen. Daarnaast moet er meer finan- cieel-economische macht worden overgedragen aan Brussel, stellen verschillende monetair deskundi gen. Met de adem van naar bin nen toe gekeerde populisten in hun nek weigeren de Europese lei ders hier vooralsnog gehoor aan te geven. Maar leiderschap is ook noodzakelijke maatregelen nemen en accepteren dat 20 tot 30 pro cent van de bevolking zich altijd te gen het beleid zal keren. Het zijn immers de leiders zelf die bepalen in hoeverre dat populisme wordt toegelaten tot de macht. Kredietbeoordelaar Instantie die beleggers adviseert over risico's van lenin gen. Ze geeft de kredietwaardigheid - onder meer de mate waarin schulden kunnen worden vereffend - van landen een beoordeling, een rating. De EU wil de snelgroeiende invloed van beoordelaars op beleggers beperken, of in elk geval transparanter maken. Nog te vaak zou onduidelijk zijn waar zij hun oordeel op baseren. Junkstatus De hoogste rating van beoordelaars is AAA. Vorige week verlaagde Moody's de kredietwaardigheid van Portugal tot 'junkstatus', nog niet de laagste status, maar wel een proble matische. Dinsdag volgde Ierland. De beoordelaar vreest dat die landen weer noodleningen nodig hebben en dat ze de zaken niet meer op orde kunnen krijgen. Een lagere waardering betekent dat risico's voor investeerders toene men en een land bij uitgifte van een nieuwe lening een ho gere rente moet betalen. Monetaire besmetting De schuldencrisis van Griekenland tast, mede door het gebrek aan politieke consensus, het vertrouwen dat beleg gers hebben in andere landen aan, ook als hun economie er niet eens zo slecht voorstaat. Nu lijkt Italië (hoge staats schuld) aan de beurt, ook België wordt genoemd. Staatsobligaties Leningen die een land uitgeeft om zijn financieringste kort te dekken. Ze hebben, in tegenstelling tot aandelen, een vaste waarde. Aan het einde van de looptijd krijgt de belegger zijn inleg weer terug. Staatsobligaties zijn een rela tief veilige manier van beleggen. Afstempelen Als Europa een deel van de Griekse schuld wil kwijtschel den, is het nodig om Griekse staatsobligaties 'af te stempe len'. Dat wil zeggen dat de waarde waarvoor de papieren ooit zijn uitgegeven (dé nominale waarde), wordt verlaagd. Bijvoorbeeld, Duitse banken hebben voor 17 miljard aan obligaties uitstaan in Griekenland. Als de nominale waarde daarvan wordt verlaagd met 30 procent, krijgen de banken aan het einde van de rit nog maar 11,9 miljard euro terug. Een manier om dit voor de banken minder pijnlijk te maken is de looptijd van de leningen te verlengen, waardoor de banken langer rente ontvangen. Faillissement van een land Een land kan niet failliet gaan zoals een bedrijf. Maar als het niet verder wil wegzakken in de schulden en geen lenin gen meer wil aflossen met nieuwe leningen, kan het ervoor kiezen om te stoppen met rente betalen en schulden aflos sen. Dan is het 'failliet'. Beleggers met staatsobligaties zullen nieuwe afspraken moeten maken over de rente en de duur van de leningen, want geld terugkrijgen via de rechter gaat niet bij faillisse ment van een staat. Wat er met de Europese economie gebeurt als Grieken land 'failliet' gaat, is onvoorspelbaar. De Griekse economie is slechts 2,5 procent van de Europese, maar mogelijk kun nen zwakkere landen zo'n klap toch niet aan. Europees noodfonds Eind 2010 hebben de eurolanden besloten dat er een noodfonds zou komen voor eurolanden in financiële nood. De capaciteit van het fonds is nu 440 miljard. Griekenland (110 miljard), Ierland (85 miljard) en Portugal (78 miljard) hebben al een beroep gedaan op een noodkrediet. Vorige maand werden de eurolanden het eens over de komst van een permanent noodfonds dat het huidige fonds, dat in 2013 afloopt, gaat vervangen.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2011 | | pagina 11