Terug naar de
gulden is geen optie'
io eurocrisis
De huidige eurocrisis lijkt veel op
de bankencrisis waarmee de eco
nomische ellende in 2008 begon, betoogt
professor Esther-Mirjam Sent. Duidelijkheid
en daadkracht zijn nodig, maar het is nog
maar de vraag of de weifelende Europe
se leiders daar voor gaan zorgen.
donderdag 14 juli 2011
door Joep Trommelen
illustratie Ronald Visser
Moeten wij ons
zorgen maken
nu tegelijk eco
nomische
alarmbellen af
gaan in Grie
kenland, Italië en Ierland?
Esther-Mirjam Sent, hoogleraar
economie aan de Nijmeegse Rad
boud Universiteit, vindt de huidi
ge situatie 'uiterst zorgwekkend'.
„Net als bij de bankencrisis in
2008 begon het met een 'kleintje':
toen Lehman Brothers en nu Grie
kenland. Eén klein bankje zou op
wereldschaal niet zo veel uitma
ken. Dat hebben we geweten.
Doordat financiële producten zo
danig opgeknipt, gemixt en door
verkocht waren dat niemand meer
wist waar de risico's lagen, ont
stond er paniek. Datzelfde gebeurt
nu weer met Griekenland. Wie
loopt er precies risico als de Grie
ken niet meer aan hun betalings
verplichtingen kunnen voldoen?
Niemand weet dat exact."
Het grote verschil met 2008 is dat
er nu sprake is van een Europees
probleem. „De crisis toont een
weeffout aan: dat Europa wel een
monetaire maar geen politieke
unie is. Daarom ontbreekt het aan
daadkracht, de lidstaten van de Eu
ropese Unie gaan allereerst voor
hun eigenbelang en niet voor het
Europese. Terwijl de euro ons toch
veel goeds heeft gebracht."
Emoties voeren de boventoon: op
de financiële markten en in de po
litieke arena's. „Lang is gedacht dat
economie de hardste van alle socia
le wetenschappen is, maar dat is
niet waar, psychologie speelt er
een heel grote rol in. Privatiserin
gen zouden er voor gaan zorgen
dat de burgers de meest rationele
keuzes zouden gaan maken waar
door alles vanzelf goed zou ko
men. Toch zijn veel privatiserin
gen op een flop uitgedraaid. Eco
nomen weten al langer dat emo
ties belangrijk zijn, beleidsmakers
beginnen dat pas te ontdekken."
Morgen, als de Europese regerings
leiders bij elkaar komen om over
de crisis te praten, wordt volgens
haar een heel belangrijke dag. „De
EU heeft vanaf het begin weinig
daadkracht getoond. Men had met
een de hulp van het Internationaal
Monetair Fonds in moeten roe
pen, dat heeft te lang geduurd.
Daadkracht is het enige dat voor
rust kan zorgen. De regeringslei
ders zouden vrijdag een duidelijk
signaal af moeten geven. Wat dat
signaal precies behelst, is minder
belangrijk. Dat het er komt is het
belangrijkste. En het moet uiter
aard geloofwaardig zijn."
Zelf voelt ze veel voor het idee van
euro-obligaties, afkomstig van de
Belgische econoom Paul de Grau
we. „Bezitters van Griekse staats
obligaties kunnen die dan bij de
Europese Centrale Bank inwisse
len voor euro-obligaties. Ze ne
men dan bijvoorbeeld 40 procent
verlies, maar weten dat ze de rest
wel gegarandeerd krijgen. Dat is
een nette manier om het verlies te
nemen, want iedereen weet dat
dat toch een keer moet gebeuren.
Met doormodderen worden de ver
liezen alleen maar groter."
De plotselinge stroom slecht
nieuws is een gevolg van de pa
niek die is ontstaan door de weife
lende Europese leiders. „Die lan
den zijn weliswaar allemaal ver
zwakt door de crisis maar hebben
ook hun eigen problemen. De
Grieken hebben de boel belazerd,
Italië heeft een idioot hoge staats
schuld, Spanje en Ierland hebben
een groot begrotingstekort. Je kunt
ze niet over één kam scheren."
Burgers doen er goed aan het
hoofd koel te houden, stelt ze.
„Doe geen ondoordachte dingen.
Wees voorzichtig, is mijn advies.
Maar als ik minister van Financiën
was, zou ik zeggen: geef geld uit
want dat stimuleert de economie.
Dat is met elkaar in tegenspraak."
Wat gaan we merken als het écht
misgaat? „Voor een groot koop
krachtverlies ben ik niet meteen
bang. In 2008 deden er ook met
een allerlei rampscenario's de ron
de. Onze economie bleek toch
flexibeler dan gedacht. Maar wie
werkloos wordt of zzp'er is, zou
het goed gaan merken. Net als de
pensioenfondsen. Het met veel
moeite afgesloten pensioenak
koord zou dan nog meer onder
druk komen te staan."
Volgens Sent staat Europa op een
tweesprong. „Of we omarmen de
Europese gedachte en gaan nog
meer samenwerken, ook politiek,
met minder nationale soevereini
teit. Of we trekken ons terug, in
Nederland achter onze dijken, met
alle kwalijke gevolgen vandien."
Zeifis ze voor de eerste optie. Eén
Europa heeft immers voor wel
vaart gezorgd. „En die onderlinge
economische vervlechting kunnen
we niet kosteloos terugdraaien."
Simpele populistische oplossingen
zijn er niet, stelt ze. „Terug naar de
gulden is geen optie. Daarvoor is
onze nationale economie veel te
verweven en complex geworden."
Ze heeft toch nog enige hoop dat
er morgen spijkers met koppen
worden geslagen. „Alhoewel rijke
lijk laat en na veel gekissebis, zijn
de Europese landen een jaar gele
den Griekenland ook te hulp ge
schoten om het vertrouwen in de
euro te herstellen."
Maar ook Sent heeft geen glazen
bol op haar bureau staan. „Profes
sor Laurence Peter zei: een eco
noom is een expert die morgen
weet waarom de voorspelling die
hij gisteren deed, vandaag niet is
uitgekomen."
