'We weten niet hoe snel ecosystemen weer in balans komen als
machines in de zeebodem hebben gewoeld'
Van wie is de oceaan?
'Zeldzame'
aardmetalen
Japan maakte deze week
de vondst bekend van 80
tot 100 miljard ton zeld
zame aardmetalen op de
bodem van de Stille
Oceaan.
Zeldzame aardmetalen
of aarden zijn zeventien
zware scheikundige ele
menten die van nature
op en in de aarde voorko
men. De zeldzame aarden
zijn scandium, yttrium en
de vijftien lanthaniden.
In elektronica als mobie
le telefoons en mp3-spe-
lers wordt veel gebruik ge
maakt van zeldzame-aar-
de-elementen. De verre
gaande miniaturisatie van
deze apparatuur is voorna
melijk te danken aan het
gebruik van zeldzame-
aardemagneten. De gelei
dende en magnetische
werking van diverse aar
den wordt ook gebruikt
in windmolens, zonnepa
nelen en de batterijen
van elektrische auto's.
Zeldzame aardmetalen
zijn eigenlijk helemaal
niet zeldzaam. Dat ze
toch 'zeldzaam' heten,
heeft te maken met
het feit dat men bij de
ontdekking ervan, aan het
begin van de negentiende
eeuw, aannam dat de ele
menten weinig zouden
voorkomen. Tegenwoor
dig weten we dat dit
niet klopt. De meest
voorkomende zeldzame
aarde, cerium, komt vaker
voor dan bijvoorbeeld
lood. De minst voorko
mende zeldzame aarde
komt nog altijd aanzien
lijk vaker voor dan goud.
Ook de benaming 'aar
den' klopt niet. Aarden
is een vertaling van het
Franse 'terre' dat vroeger
ook oxide kon betekenen.
infographic Ronald Visser foto Visible Earth/NASA bron Graphic News, Nature Geoscience, USGS
Ton Bastein, expert materiaalschaarste bij TNO
woensdag 6 juli 2011
200 500
nieuwe ertsiagen
Gevonden in internationale wateren dichtbij Hawaii en Tahiti, liggend
in modder op oceaanbodem, 3.500-6.000 m onder de zeespiegel
winnen van metalen op volle zee
op zes kilometer diepte. „Diepzee-
mijnbouw is nog volop in ontwik
keling. Het is nog onduidelijk hoe
rendabel deze technieken kunnen
worden en wat de gevolgen zijn
voor het milieu", aldus Bastein.
„Op de donkere en koude zeebo
dems zijn bijzondere ecosystemen
te vinden, waatvan we niet weten
hoe snel die weer in balans komen
nadat machines in de bodem heb
ben gewoeld."
De grote vraag is of investeerders
hun geld willen steken in deze on
zekere business waar één land zo
bepalend is. De onzekerheid
wordt nog eens vergroot door de
zoektocht van vele onderzoekers
wereldwijd naar goedkope vervan
gers van de dure aardmetalen.
„Wordt een goed substituut gevon
den dan is het betreffende aardme
taal meteen een stuk minder
waard." Daar staat tegenover dat
de vraag naar zeldzame aardmeta
len, zolang goede vervangers nog
niet zijn gevonden, de komende
twintig jaar waarschijnlijk zal ver
vijfvoudigen. „Toch is diepzeemijn-
bouw gericht op zeldzame aardme
talen nog een risicovolle onderne
ming. Om dit moment lijkt hero
pening van mijnen in de Verenig
de Staten en Canada minder risi
covol. Ook Australië is heel actief
De rendementen van deze projec
ten zijn vooralsnog een stuk zeker
der."
Dat Japan toch zo veel waarde
hecht aan de zeebodemschatten
heeft ongetwijfeld ook politieke re
denen. Het Aziatische land is met
zijn omvangrijke elektronica-indus-
trie zeer afhankelijk van de grote
buurman. Bastein: „Het is voor Ja
pan interessant om China alleen al
te laten weten dat er alternatieve
voorraden zijn. Om minder afhan
kelijk te zijn en om de prijs te
drukken."
Ook Kleijn vermoedt dat de
vondst vooral een geopolitieke be
tekenis heeft. „Japan wil laten zien
dat ze China in de toekomst niet
meer zo hard nodig heeft. China
heeft de export een half jaar gele
den stopgezet waardoor de prijs
enorm is gestegen. China zei dat
dit moest vanwege de grote mi
lieuschade. Maar er zijn ook bron
nen die beweren dat China vooral
wil bereiken dat alle belangrijke
producenten van bijvoorbeeld
duurzame energie en auto's naar
China komen. Dat zou China veel
meer extra waarde opleveren dan
alleen de materialen de hele we
reld over sturen."
Het is een wedstrijdje wie het
langst de adem kan inhouden,
meent Kleijn. „Voor Japan is het
veel makkelijker om te zoeken
naar alternatieven voor de aardme
talen of om te investeren in een
Vietnamese mijn. Beide opties
worden onderzocht en zijn een
stuk goedkoper. Ik heb sterk mijn
twijfels of Japan deze metalen
echt haar boven zal halen."
O zie onze websitereconomie
IHC Merwede investeert in
diepzeemijnbouw
De enorme voorraad zware
aardmetalen die Japanse on
derzoekers hebben gevon
den, bevindt zich op 78 plek
ken verspreid over de bodem
van bijna de gehele Stille
Oceaan. Mijnbouw plegen in
de diepzee, mag dat zo maar?
Nee, daarvoor gelden regels
die onder andere zijn vastge
legd in het Zeerechtverdrag
van de Verenigde Naties.
Bijna alle landen hebben dit
verdrag aanvaard.
Het document bepaalt dat
staten die grenzen aan een
oceaan gerekend vanaf de
kust een exclusieve economi
sche zone (EEZ) van 200 zee
mijl hebben, zo'n 370 kilome
ter. Binnen dit gebied heeft
het betreffende land het al
leenrecht op de exploitatie
van de zeebodem.
Maar ook buiten deze zone
kunnen kuststaten in bijzon
dere gevallen aanspraak ma
ken op exclusieve rechten.
Voor de stukken die dan nog
overblijven geldt dat in be
ginsel elk land aanspraak
kan maken op de bodem
schatten. Daarvoor is wel
een vergunning vereist, die
wordt verleend door de Inter
nationale Zeebodem Autori
teit.
In VN-verband is ook vastge
legd dat bij de exploitatie re
kening moet worden gehou
den met het milieu, maar mi
lieuorganisaties vinden die
regels veelal te slap.
De nieuwe Japanse vondsten
bevinden zich niet alleen in
gebieden die exclusief aan Ja
panners zijn voorbehouden,
maar ook in de EEZ van an
dere landen en op 'neutraal'
terrein.
