Romeins badhuis
zeeland 127
brieven
woensdag 29 juni 2011
Waterput met dubbele houten bekisting voor de watervoorziening van het
badhuis in Aardenburg. foto SCEZ
hangend fruit. Alle stempels en
versieringen zijn al gefotografeerd
en gedateerd. Als we aan de hand
van het stempel zien dat een kom
afkomstig is uit de bakkerij van Mi-
nutus in Trier, is dat handig omdat
we al weten dat diens productie
tussen 175 en 250 na Christus
moet worden gedateerd." Ook
munten helpen om de jaartallen
scherper te stellen. En zo vallen er
steeds meer stukjes van de puzzel
op hun plaats. Het einde van de
Romeinse tijd werd door Trimpe
Burger op 260 tot 270 jaar na Chris
tus bepaald. Nu wordt de periode
al met vijftien tot twintig jaar ver
lengd.
"at niet wegneemt dat er soms
ook onzekerheden bijkomen. Het
idee dat de hele nederzetting met
een in steen werd gebouwd, is op
losse schroeven komen te staan.
De barakken voor de soldaten en
opslagloodsen bestonden vrijwel
zeker uit houtbouw en vakwerk-
bouw. Dat soort informatie kan
uit oude tekeningen van de opgra
vingen komen. Gedigitaliseerd en
óver elkaar heen gelegd leveren ze
nieuwe patronen op.
Van Dierendonck hoopt dat het
onderzoek de komende jaren
wordt voortgezet. Dat is volgens
hem belangrijk, opdat de gemeen
te Sluis bij bouwwerkzaamheden
rekening kan houden met waarde
volle restanten in de bodem.
Romeins Aardenburg
#Van 1955 tot 1988 werden in Aar
denburg grootschalige opgravin
gen uitgevoerd naar de Romeinse
resten. Er werden op twee meter
diepte sporen gevonden van een
versterking (castellum) en een om
liggende nederzetting, tweede en
derde eeuw na Christus.
Het castellum had vier toegangs
poorten en veertien torens. De
muurhoogte wordt op vier a vijf
meter geschat. Vanuit Doornik en
het Eiffelgebied werd daarvoor na
tuursteen naar Aarden burg ver
voerd.
De opgravingen leverden veel voor
werpen op: aardewerk, bronzen
beeldjes, gestempelde dakpannen,
schoenen en munten.
Een deel van de opgravingen is
zichtbaar gemaakt: in de Burcht
straat zijn de muren en een poort
gebouw van het fort te zien.
O De belangrijkste vondsten worden
getoond in het Archeologisch Mu
seum van Aardenburg. Restanten
van een Romeins tempeltje liggen
in de tuin van het museum.
Het bureau Hazenberg Archeologie
uit Leiden, het Römisch Zentralmu-
seum in het Duitse Mainz en de
Universiteit van Gent werken met
de Stichting Cultureel Erfgoed Zee
land (SCEZ) samen in het nadere
onderzoek, dat eind dit jaar moet
zijn afgerond.
Brieven (max. 150 woorden)
richten aan:
Lezersredacteur PZC
Postbus 91
4330 AB Middelburg
0118-434005
lezersredacteur@pzc.nl
Militaristisch
De meeste veteranen zijn van natu
re militaristisch aangelegd, aldus
de kop van het verslag van de
Zeeuwse Veteranendag in de krant
van 20 juni.
Misschien heeft: verslaggever Jan
van Damme die kop er niet zelf bo
ven gezet, maar het zou beter zijn
geweest die kop te voorzien van
aanhalingstekens, aangevend dat
het een uitspraak was van de vete
raan J. Stouten uit Oosterland, die,
als ik goed heb gelezen ook niet
buiten de landsgrenzen is geweest.
Dat de meeste veteranen volgens
hem van nature militaristisch aan
gelegd zijn, moet ik met klem te
genspreken.
In mijn diensttijd van 45 maan
den, waarvan drie jaar in Indië,
heb ik vrijwel geen lotgenoten
meegemaakt met een bepaalde mi
litaristische inslag. Zeker niet bij de
vele tienduizenden Indiëgangers,
veelal dienstplichtigen, die niet
voor hun lol werden uitgezonden.
Natuurlijk waren er mannen, die
het militaire bedrijf prachtig von
den en het avontuur niet schuw
den, maar ik ben er zeker van dat
de meeste Nederlanders van natu
re beslist niet militaristisch zijn
aangelegd.
Mart van Duijvenvoorde
Hof ter Veste 157, Middelburg
Ritueel slachten
De columns van Maikel Harte lees
ik altijd met genoegen. Prima in
houd, vlot geschreven. Maar zijn
mening over ritueel slachten
(krant 18 juni) deel ik geenszins.
Hij vindt het een nobel streven on
nodige pijn voor dieren te voorko
men, maar in dezelfde zin noemt
hij dat op wereldschaal een drup
pel op een gloeiende plaat. En daar
na ridiculiseert hij dierenleed door
Afrikaanse krijgers in plaats van
speren verdovingsspuiten aan te be
velen (alsof in Afrika anno 2011
nog dieren met speren gedood wor
den).
Wanneer was hij voor het laatst in
de savannah? Waar Harte - en ve
len met hem - aan voorbijgaan is
dat het dier een levend en bewust
wezen is dat niet minder is dan de
mens, maar alleen anders. Het dier
ervaart pijn (en plezier) zoals de
mens dat doet, kan het alleen niet
verbaal communiceren, maar de li
chaamstaal is duidelijk, voor wie
daar voor open staat.
Met alle respect voor de islamiti
sche en joodse medemens: onver
doofd slachten is niet van deze
tijd. En de politiek heeft besloten
tot een slap compromis. Overi
gens: één vleesloze dag per week
betekent afname van dierenleed en
een gigantische reductie van CO2-
uitstoot.
Piet Blok
Heer Janszdorp 15, Kamperland
Ontpolderen 10
Voor wie op school heeft opgelet
voor wat betreft de verhouding tus
sen oppervlakte en volume moet
het duidelijk zijn dat het ontpolde
ren aan het eind van de Schelde,
evenals het aanleggen van de na-
maakslufter tien jaar geleden geen
of nauwelijks effect heeft. De oplos
sing moet meer stroomopwaarts
gezocht worden.
Afgraven van een droogliggend
deel van Saeftinghe, dit teruggeven
aan de natte natuur, lijkt mij een
goede oplossing. De gevolgen zijn
groot als de ontpoldering van de
Schorer- en Welzingepolder door
gaan: voor de oprit van de karakte
ristieke Rammekensweg; de an-
ti-tankwal met mitrailleurbunkers
en bijzondere bunker onder Ram
mekensweg. En het Rammekens-
schor is het laatste stukje schor van
Walcheren, met alle mogelijke
zoutplanten en momenteel be
schermd natuurgebied.
Kees Baan Natuurgids
Wijdauplantsoen 29, Middelburg
Ontpolderen n
De commissaris van de koningin
Karla Peijs gaat een rondetafelcon
ferentie voorstellen en wil dat er
een nieuwe visie voor het Schel-
de-estuarium wordt opgesteld. Zij
leidt de aandacht af van waar het
nu echt om gaat en dat is zo gauw
mogelijk uit de impasse komen die
ontstaan is door het kabinetsbe
sluit van 17 juni.
De CvK is ook boos op Deltares
omdat het bureau niet voldaan
heeft aan de opdracht om een vol
waardig alternatief voor de Hedwi-
gepolder te vinden. Volgens des
kundigen stond Deltares voor een
schier onmogelijke opdracht om
dat de commissies Maljers en Nij-
pels alle mogelijke scenario's had
den onderzocht. De commissie
Nijpels concludeerde klip en klaar:
met de ontpoldering van de
Hedwigepolder wordt voldaan aan
de doelstellingen volgens de Habi
tatrichtlijn en daarmee aan de Ver
dragsverplichtingen uit 2005. Pro
fessor Jonanthan Verschuuren stelt
dat Nederland in het Verdrag heeft
beloofd om de Hedwigepolder ui
terlijk in 2010 te ontpolderen. Om
dat deze termijn inmiddels is ver
streken is Nederland daar nu al juri
disch op aan te spreken.
Frank Steijaert
Zuidwal 10, Oostburg
Rijbewijs
Wat een vreemd idee om de leef
tijd waarop je mag gaan autorijden
te verlagen naar zeventien jaar!
Moeten er nog meer ongelukken
gebeuren? Op die leeftijd kunnen
die kinderen meestal nog niet eens
normaal op een fiets rijden. Nee,
hou het dan toch maar liever bij
achttien jaar, al is dat ook eigenlijk
nog te jong.
Van de week zag ik zo'n jonge snui
ter met zo'n 'junkpet' op zijn
hoofd en een telefoontje in de
hand op een zebrapad afgieren en
een oude man die er op liep haast
van de sokken rijden. Zo iemand
zou onmiddellijk en voor altijd
zijn rijbewijs moeten inleveren. Is
het daarom niet heel wat beter om
de leeftijd juist te verhogen naar 21
jaar? Gek genoeg zijn de meeste
mensen met wie je praat het daar
mee eens. Aan de andere kant
wordt het ook hoog tijd om de keu
ring voor oudere automobilisten
eens onder de loep te nemen,
want die stelt absoluut niets voor.
De grootste hartpatiënt wordt
goedgekeurd. Het is daarom beter
nog maar eens goed na te denken
alvorens onbesuisde en dwaze be
slissingen te nemen. Je bent dan
bovendien meteen van alle files af
Johan Sinke
Herberdsland 68, Middelburg
Opengewerkte reconstructietekening van de
opgegraven sporen van het Romèinse badgebouw in
Aardenburg. De resten zijn gevonden op de hoek van de
Landstraat en Beekmanstraat. Het stenen badgebouw,
gefundeerd op houten paaltjes, lag aan een weg ten zuidoosten
van de ommuurde nederzetting. De functies van de ruimtes:
stookruimte - praefurnium), warmwaterbad - caldarium) met
badkuip, lauwwaterbad - tepidarium) en de aanzetten van het
koudwaterbad - frigidarium). De ruimte linksboven was de kleedruimte
- apodyterium). Onder de vloer en in de muur van het lauwwaterbad zijn de
onderdelen van de vloer- en muurverwarming zichtbaar (hypocaustum).
tekening Mikko Kriek, Amsterdam
