Wandelen over verdwenen stadswallen i7reizen De stad Groningen werd ooit beschermd door vestingswerken, waarvan de diepenring nog getuigt. Ard Schouwman wandelde langs die verdedigingslinie uit een ver verleden. reizen@wegener.nl 024-3650360 Zaterdag 25 juni 2011 Het gebouwtje valt ei genlijk nauwelijks op. Een stevige muur van grijs-groene natuurste nen platen, een glazen dak, een stalen gordijn, met daar achter een klein scherm waarop vi deobeelden worden vertoond. In 1990 werd deze bijzondere bushal te aan het Groningse Emmaplein geplaatst. De videobusstop is een ontwerp van Rem Koolhaas, de ar chitect die de Groninger schaal sindsdien ruim ontstegen is. De bushalte werd neergezet in het kader van het 950-jarig bestaan van de stad. Vijf spraakmakende architecten kregen de opdracht de verbinding tussen architectuur en moderne media vorm te geven. Het enig andere daarvan overgeble ven paviljoen is het veel markante re van Bernard Tschumi op het He replein. In dat gekantelde glazen bouwwerk rust een'reusachtige neonbuis die afwisselend opgloeit en uitdooft, terwijl tegelijkertijd 50 meter verderop, op de foyer van de bioscoop Images, een neon wereldbol hetzelfde doet, zij het in omgekeerde volgorde. Beide kunstwerken komen we te gen op onze wandeling langs de grachten. De route volgt de verde digingslinie die de stad tot vroeg in de zeventiende eeuw bescherm de. Toen kreeg Groningen een nieuwe gordel van wallen en grach ten, waarbinnen kon worden uitge breid. In de negentiende eeuw wa ren de vestingwerken achterhaald, terwijl de stad weer om meer ruimte stond te springen. In 1874 kreeg Groningen toestem ming zich van de knellende band te ontdoen. Wat overbleef is de zo genoemde diepenring. Veel zorg voor hun verleden legden de Stad- jers, zoals de inwoners van de stad zichzelf noemen, daarbij niet aan de dag. Waar andere steden de her innering aan oude tijden nog wei eens in stand wilden houden, werd in Groningen rigoureus ge ruimd. Van alle poorten die de stad ooit kende, bleef er maar één bewaard: de Herepoort, te vinden in de tuin van het Rijksmuseum in Amsterdam. De ouwe troep moest plaatsmaken voor nieuwe wijken en nieuwe functies, vond men. En voor statige huizen aan lommerrijke lanen, zoals de Ubbo Emmius- en de Heresingel. Het 20ste-eeuwse Goningen ging zorgvuldiger met zijn geschiedenis om, al ging in de TWeede Wereld oorlog nog het nodige ten onder. Vanaf de lange blauwe bank en de metalen steiger aan het begin van tedienst die het tot stadsarchitect schopte, speelde daarin een belang rijke rol. Overal in de stad liet hij zijn sporen na. Van lantaarnpalen en elektriciteitshuisjes tot scholen en complete buurten. Een van de opvallendste bouwwerken van zijn hand is het woningcomplex aan de Turfsingel, pal ten noorden van de Stadsschouwburg. De schouwburg illustreert de ambi valente houding van de stad tegen over zijn bouwgeschiedenis. De zoetgekleurde cultuurtempel, vol gens velen één van de mooiste van het land en kort na de sloop van de vestingwallen gebouwd, was in de jaren zestig van de vorige eeuw dermate in verval geraakt dat steeds meer stemmen opgingen om het gebouw te slopen. Maar halverwege het volgende decen nium keerde het tij en werd als nog tot renovatie besloten. We kiezen de noordzijde van Spil sluizen omdat daar nog wat zon te vinden is. Zo komen we langs de Ossenmarkt, waar gefortuneerde Stadjers na de eerste uitleg van de stad in het begin van de zestiende eeuw neerstreken. Net als schrijver Willem Frederik Hermans, die er halverwege de twintigste eeuw een appartement op de hoek met Spilsluizen bewoonde. Hermans teisterde zijn onderburen geregeld door in het geval van een writer's block te ijsberen op zijn houten vloer. Of de buren daarna zijn meesterwerk Nooit meer slapen nog wilden lezen, vertelt de overle vering niet. We ronden de Noorderhaven met aan de overkant de 'bocht van Ameland', het witte gebouw van het oude havenkantoor. Via de Reitdiepskade bereiken we de Ho ge der A, een parel in de stad. De pakhuizen en patriciërswoningen aan de kade getuigen van het roemrijke handelsverleden van de stad. Een uitgelezen plek voor ter rasjes, maar die zijn in geen vel den of wegen te bekennen. We wandelen langs het fameuze urinoir, een ontwerp van Kool haas en fotograaf Erwin Olaf via de stadsoase van Noud de Wolf, te rug naar ons vertrekpunt, het Gro ninger Museum. Het postmoderne expositiegebouw ligt direct achter villa Heymans, gebouwd door Ber- lage. De villa grenst aan het jugend- stilmonument Huize Tavernier. Daar besluiten we onze grachten wandeling door drie eeuwen Gro ningse architectuurgeschiedenis. iw Reageren? redactie.reizen@wegener.nl de Winschoterkade, met een kunstwerk van De Sola-Morales, zien we de eeuwen samenkomen. Recht voor ons het Eemskanaal dat de stad in 1876 een nieuwe ver binding met zee bezorgde. Aan de horizon torent de Tasmanflat hoog boven het grijze water uit. Op de rechteroever staan twee ta melijk gewone, flatgebouwen van de hand van een jonge Rem Kool haas. Links de Oosterhaven, vol met zeilboten en plezierjachten. Op de achtergrond aan de Ooster kade pakhuizen uit de eerste helft van de 20ste eeuw. Ze zijn ge bouwd in de Amsterdamse stijl, die buiten Amsterdam nergens zo veel werd toegepast als hier. En he lemaal links tenslotte, kijken we vanaf onze blauwe bank het Schui- tendiep op, een van de brede stads grachten die eeuwenlang het mid deleeuwse centrum beschermden. Met de vele gebouwen in Amster damse stijl schreef Groningen ar chitectuurgeschiedenis. Siebe Jan Bouma, de timmerman in gemeen- Bovenste foto: Een doorkijkje in de Turftorenstraat. Kleine foto's boven: De Boom van Amando met op de achtergrond de St. Jozefkerk met de dronke manstoren. De bushalte mét video van archi tect Rem Koolhaas aan het Em maplein. foto's Jan Zeeman Groningen telt ruim 1.000 monumenten en 850 middel eeuwse panden en de stad is op straat maar liefst 400 kunstwerken rijk. De grachtenwandeling is ongeveer 4,5 kilometer en voert vooral langs panden uit de zeventiende eeuw en later, en laat de middeleeuwse bouwwerken grotendeels links liggen. Op de kunst- en architectuursite www.staatingroningen.nl staan daarvan wel voorbeelden. Wie alles wil weten over Groningse monumenten, kan op eigen gelegenheid, en komende winter óók onder leiding van een stadsgids de grachtenwandeling maken. Zie voor meer informatie en agenda www.grachtenwandeling.nl Groningen O Emmaplein O Groninger Museum Winschoterkade O Turfsingel O Ossenmarkt VrV KlrtrtrHorh^i/on

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2011 | | pagina 85