A.F.TH
VAN DER HEIJ
PIJN
spectrum 8
Zaterdag 25 juni 2011
Bovenstaand portret van A.F.Th, van
der Heijden werd gemaakt door zijn zoon Tonio.
Schrijver A.F.Th, van der Heijden
was bereid een interview te ge
ven naar aanleiding van zijn
boek over het overlijden van To
nio, enig kind van hem en zijn
vrouw Mirjam Rotenstreich. Maar alleen
schriftelijk.
Omdat schrijven erover je makkelijker
af gaat dan praten?
„Sinds Tonio's dood heb ik nauwelijks con
tact gehad met andere mensen. Het begon
al met zijn begrafenis. Meer dan een hand
vol mensen. Naaste familie, een enkele
vriend van Tonio, kon ik er niet bij heb
ben. Dat gold ook voor Mirjam. De klap
was te groot, te zwaar. Na de begrafenis
hebben we, voorzichtig één voor één, de
vrienden uitgenodigd met wie Tonio in
zijn laatste levensdagen nog dingen had
ondernomen. De bezoeken putten ons uit,
maar we wilden per se weten wat hij kort
voor het fatale ongeluk gedaan en gezegd
had. Hierna hebben we ons binnenshuis
teruggetrokken. Vrijwel zonder nog be
zoek te ontvangen. Ik raakte aan het schrij
ven. Pas toen het boek klaar was, besefte ik
dat het niet op de gewone manier de we
reld in kon worden gestuurd. Ik zag me
zelf niet in een kermisachtige talkshow zit
ten om mijn verhaal over Tonio te doen.
En wat de reguliere kranteninterviews be
treft: ik wilde niet dat mijn nog altijd zicht
bare verdriet als een troebele wolk tussen
mij en de ondervrager kwam te hangen.
Dat zou alleen maar afleiden. Voor een
Nooit had A.F.Th,
van der Heijden
Tonio willen
schrijven, de
requiemroman
over zijn
verongelukte
zoon. Toch moest
het. Het boek
kreeg zoveel lof
en zoveel mensen
willen het lezen
dat het een groot
succes is.
door Peter van Vlerken
roddelblad zou dat natuurlijk een buiten
kansje zijn: 'Zijn handen trilden nog van
de alcoholhoudende pijnstiller; hij was
nauwelijks tot spreken in staat'. Maar zul
ke bladen sta ik niet te woord, ook niet
schriftelijk."
Hoe is het met jou en Mirjam een jaar
na het overlijden van Tonio?
„De pijn is niet gesleten en zal ook nooit
slijten. In de loop van het afgelopen jaar
kwamen Mirjam en ik tot de conclusie dat
we helemaal niet van het verdriet om het
verlies af wilden. Integendeel, we moesten
het gemis in ere houden, willens en we
tens in de ontstane leegte blijven staren.
Als je de pijn wilt blijven voelen, dien je
de zenuw open te houden. Die open ze
nuw, dat is onze directe verbinding met
Tonio. Zeg maar gerust: een hotline.
Hoe het verder met Mirjam en mij gaat...
We zijn niet aan Tonio's teloorgang ten on
der gegaan, al scheelde het op zeker mo
ment niet veel. Misschien wilden we, heel
primitief geredeneerd, Tonio in zijn graf
niet opzadelen met het ondraaglijk slechte
geweten dat hij zijn ouders in zijn val had
meegesleurd. We hebben besloten te blij
ven leven voor hem, hoe paradoxaal het
ook klinkt. Niemand draagt zoveel herinne
ringen aan hem mee dan Mirjam en ik sa
men. Wij vormen het bewijs van zijn be
staan, ook al is dat vroegtijdig afgebroken."
Heeft de publicatie van je boek
iets veranderd?
„Het schrijven van mijn requiem was zo'n
manier om Tonio in leven te houden. Of
misschien moet ik zeggen om zijn korte le
ven levendig te houden. De publicatie zelf
heeft aan ons huidige welzijn weinig ver
anderd."
Heeft het zoeken naar de exacte toedracht
van het ongeluk van Tonio je geholpen?
„Ik denk niet dat zo'n proces helpt het ver
driet te verwerken. Daarvoor kom je te
veel pijnlijke details tegen, die om zo te
zeggen alle verse hechtingen weer lostrek
ken. Ik vermoed dat het eenvoudig onmo
gelijk is niet alles te willen weten. Ook al
zou je bij sommige ontdekkingen het liefst
de andere kant op kijken."
Op de ultieme vraag - waarom- is geen
antwoord. Heeft het stellen van die vraag
toch zin gehad?
„Een of andere Duitse maniak spoedt zich
de laatste jaren naar elke rampplek die
zich in Duitsland of Nederland voordoet
en plaatst een bord met 'Warum?' of
'Waarom?' Ik wil maar zeggen, sinds de
mensen niet meer naar de kerk gaan om
God zelf de vraag te stellen, is het 'Waar
om?' een sandwichbord geworden rond
de nek van een monomane aandachttrek
ker. Het 'Waarom' is verworden tot een lo
ze kreet, waar nog wat emokitsch vanaf
vonkt. Ik sluit niet uit dat de 'Waarom'-
vraag hier en daar in mijn requiem op
duikt. Maar over het algemeen heb ik me
er het afgelopen jaar niet mee gekweld. De
