spectrum 4
1936 2011
Terra Maris belicht het landschap van alle kanten
...cierlijk opgetrokken hofstedes...
JAAR
Zaterdag 25 juni 2011
0
C® !S
'1 S5
r£3| SHI
0 I
1i
0;" =5
HM
S "3
(U) Z
Mottekasteel van Terra Marls.
foto's Chiel Jacobusse
Het Zeeuwse Landschap bestaat 75 jaar.
Heemtuin met op de achtergrond kasteel
Westhove.
Hoewel aankoop en beheer van natuurgebie
den voor Het Zeeuwse Landschap het belang
rijkste onderdeel van het werk zijn, zijn dit
niet de enige taken die de 75-jarige stichting
voor zichzelf ziet weggelegd. Een belangrijk onderdeel
van het werk is ook de voorlichting over natuur. Dat is
qua terminologie nogal aan modes onderhevig. Het ene
moment hebben we het over educatie; vijf jaar later
heet het draagvlakverbreding en weer vijf jaar later ge
woonweg communicatie. Maar hoe dit zij: het betrek
ken van zoveel mogelijk mensen bij de zorg voor na
tuur en landschap in Zeeland staan bij Het Zeeuwse
Landschap hoog in het vaandel. Daarvoor wordt een he
le reeks aan activiteiten ondernomen. Vele honderden
excursies per jaar; een flink aantal dialezingen voor de
meest uiteenlopende groepen en om niet meer te noe
men, regelmatig publicaties over natuur en landschap
in Zeeland.
Het Zeeuwse Landschap heeft ook enkele bezoekerscen
tra in de provincie en het paradepaardje daarvan is het
museum Terra Maris, tussen Oostkapelle en Domburg.
Het museum in de voormalige oranjerie van kasteel
Westhove heeft het Zeeuwse landschap als centraal the
ma. De ontstaansgeschiedenis ervan, maar ook bijvoor
beeld de verdronken dorpen, de herkomst van de plaats
namen, de achtergrond van de aanwezige hoogtever
schillen in het landschap en de geteelde gewassen, krij
gen in Terra Maris allemaal aan plek.
Afkomst verloochent zich nooit Wat nu Terra Maris is,
is ooit begonnen als Zeeuws Biologisch Museum
(ZBM). Dat was een klassiek biologisch museum, waar
in een uitgebreide collectie van geprepareerde dieren
centraal stond. Het museum was lange tijd noodlij
dend. Het zat een beetje knel tussen het feit dat ener
zijds aan een biologisch museum steeds hogere eisen
gesteld worden op het gebied van collectie beheer, zo
als bijvoorbeeld klimaatbeheersing en wetenschappelij
ke beschrijving van de collecties. Anderzijds raakte bij
het publiek het 'dooie beesten kijken' steeds meer uit
de gratie. Terra Maris heeft een vernieuwingsslag ge
maakt naar een modem en attractief museum voor na
tuur en landschap, maar tegelijkertijd wordt volop ge
profiteerd van de opgezette dieren die in de loop der ja
ren verzameld zijn. Die worden ingezet voor de wisse
lexposities, zoals de momenteel lopende expositie 'zilt
en wild' die de natuur van de Deltawateren als thema
heeft Er is veèl meer te vertellen, maar laten we zeg
gen: kom vooral een keer kijken.
Voor Terra Maris vormt de Zeeuwse jeugd een belang
rijke doelgroep. Het is van cruciaal belang dat jonge
Zeeuwen het bijzondere karakter van Zeeland leren her
kennen en daarin kan Terra Maris een belangrijke rol
vervullen. Het was dan ook niet toevallig dat onlangs
juist een groep schoolkinderen was uitgenodigd om de
opening van onze nieuwste aanwinst op te luisteren.
Die nieuwste aanwinst is een replica van een primitief
kasteel zoals dat in de Middeleeuwen op de Zeeuwse
vliedbergen voorkwam, een zogenaamd mottekasteel.
De vliedberg met mottekasteel is gesitueerd in de heem-
tuin van Terra Maris. Achter de oranjerie is een royaal
bemeten heemtuin waarin een groot deel van de in
heemse flora te bewonderen is. Er ligt onder meer een
duintuin, een bloemrijk hooiland en een fraaie water
partij, allemaal met de karakteristieke planten erin.
Maar de heemtuin is ook rijk aan dieren. Er nestelen
zangvogeltjes als de grauwe vliegenvanger en de zwart
kop, maar ook bijvoorbeeld dodaarsjes die in het kristal
heldere water van de gracht vissen. Bunzingen hebben
hier hun jachtterrein en groene kikkers kwaken in luid
ruchtige koren. Terra Maris is al met al een prima plek
om meer over natuur en landschap in de provincie te
weten te komen.
^3.1 Q)
<S NI
Tweede Pinksterdag was Kastelen- en buitenplaatsen
dag. Wat onze provincie betreft hebben de meeste hui
zen en kastelen helaas de tand des tijds niet doorstaan.
Toch drukten ze eertijds in niet gering aantal hun stem
pel op het landschap. Zo waren daar op Walcheren het Slot Pop-
kensburg, de kastelen West-Souburg en Westhove. Op Zuid-Be
veland vonden we in Goes het Slot Ostende. In Kapelle de kaste
len Bruelis en Maelstede. Op Schouwen kennen we Slot Haem-
stede (illustratie) en Slot Moermond. Tot slot was daar het kas
teel van het geslacht van Oranje het Hof te St. Maartensdijk op
Tholen. Toch een indrukwekkende lijst en dan zijn we nog
lang niet volledig en hebben we de landgoederen en buitenhui
zen in de Manteling van Walcheren niet genoemd. Het boek
Een Zomerreis door achttiende eeuws Zeeland van Jan J.B. Kui
pers, een uitgave uit 1992 door de Koperen Tuin te Goes, voert
de beschouwer mee met de reiziger Frans Cornells Hoogvliet
die met zijn familie een reis door het Zeeuwse ondernam en
zijn bevindingen in 1779 op schrift stelde. Een citaat spreekt
over: het genoegelijk leven op buitenplaatsen en herenboerde
rijen. Geestdriftig maakt hij gewag van de cierlijk opgetrokken hof
stedes, fraaie lugtigheid van Zeeuws stadsschoon en verrukkend schone
dreven. Opgemerkt zij dat de familie Hoogvliet van zeer gegoe
de huize was. Of de doorsnee Zeeuw destijds ook de schoon
heid van het landschap kon waarderen blijft een vraag.
Slot Haemstede.