I" 1
15 reizen
u
A
0
Heerlijk ontspannen in de Achterdoek
reizen@wegener.nl
024-3650360
Zaterdag 18 juni 2011
De hoofdstad van Tadzji
kistan is een oase van rust
en properheid. Het heet
de prettigste stad van
Centraal-Azië te zijn.
Overal zijn uitbundig groene parken
en tientallen fonteinen geven Doesjan-
be een frisse aanblik. De Russische er
fenis in de architectuur drukt zwaar
op de stad. Alleen de orthodoxe ker
ken ontbreken. De brede lanen wor-
den geflankeerd door bomen, loof en
dennen, door majestueuze gebouwen,
opgetrokken in neoclassicistische stijl
en geschilderd in pasteltinten, licht
blauw, geel en roze.
Een aangenaam gevoel van sovjetnos-
talgie overvalt me. Al heeft het beeld
van Lenin op het Azdi-plein al lang ge
leden plaats gemaakt voor een veel
grotere en kitscherige sculptuur van
de negende eeuwse heerser Ismoili So-
moni. Overal in Centraal-Azië en dus
ook in Tadzjikistan is de sovjetmegalo-
manie naadloos overgegaan in natio
nalistische grootheidswaan.
De volgende dag vertrek ik in een ge
deelde taxi naar de zuidelijke stad
Chorog, een tocht van een uur of ze
ventien. De wegen buiten Doesjanbe
worden al snel steeds slechter, de rou
te is niettemin prachtig. De groene
bergen van Badachsjan tekenen zich
Crote foto: Uitzicht over de Wachan-val-
lei met aan de overkant Afghanistan en
het Hindu Kush-gebergte.
Foto rechtsboven: De toegangpoort tot
het huisje van soefi-mysticus Mubarak
Kadam Wachani.
Foto links: Schapen in de Wachan-vallei.
Foto onder: Een Tadzjiekse man be
zoekt de moskee in Doesjanbe.
foto's Joost Bosman
naar de horizon toe steeds scherper
en grilliger af. Onder een deken van
loodgrijze wolken zijn in de verte de
besneeuwde, hoger gelegen toppen
van de Pamir reeds zichtbaar. Pas om
02.00 uur 's nachts arriveren we in
Chorog, gebroken van vermoeidheid.
In de vroege ochtend vervolgen we de
route richting Wachan, langs de
Panj-rivier. Het grasland beneden
loopt als een groen tapijt door de val
lei. Aan de overkant liggen de hoge,
grijze bergen van Afghanistan met
hun voeten in een waas van stof en
nevel. Hier en daar liggen groene oa
ses waarboven populieren hoog uitto
renen. Kleine dorpjes koesteren zich
in hun schaduw. Ver weg schitteren
de hagelwitte toppen van het machti
ge Hindu Kush-gebergte in de zon.
In het gehuchtje Jamg staat het huis
van soefi-mysticus, sterrenkundige en
musicus Moebarak Kadam Wachani
(1843-1903). Zijn houten woninkje is
nu een klein museum, idyllisch gele
gen in een landschap van uitbundig
groen en glasheldere beekjes. De be
heerder toont de woon- en werkruim
te van de geleerde. Veel van de boe
ken van Wachani zijn er nog. Ik vraag
me af hoe ze de communistische gods
dienstrepressie hebben overleefd. „De
KGB heeft toch geweten van deze
plaats en de boeken?", veronderstel ik.
De beheerder erkent het. „Maar we
verstopten ze onder de vloer. En men
sen namen ze mee naar huis. Zo zijn
ze bewaard gebleven."
Verderop in Jamg vertelt het lokale
orakel Ajdar Malikmadov over het
ismaïlisme, een vertakking van het
sjiïsme. Ismaïlieten worden door
sjiieten (en door soennieten) als ket
ters beschouwd. Het ismaïlisme
wordt door alle Pamiri's beleden. De
religie, die in de elfde eeuw naar de
Pamir-regio kwam, kent geen vaste
structuur van geestelijken, geen weke
lijkse heilige dag en geen moskeeën.
In plaats van vijf keer per dag bidden
ismaïlieten slechts twee keer. Ze heb
ben wel dezelfde Koran als andere
moslims. „Maar wij interpreteren
hem meer, zien het boek meer als een
filosofie dan als een geschrift dat van
kaft tot kaft letterlijk genomen moet
worden", vertelt Malikmadov. Om die
reden beschouwen ismaïlieten zich als
progressiever dan andere moslims.
Ze zijn in het verleden vaak vervolgd
en zochten hun toevlucht tot bergach
tige streken in Tadzjikistan en Paki
stan. Bestaat er nog steeds een schis
ma tussen de sjiieten en de isma
ïlieten?, wil ik weten. Malikmadov
glimlacht minzaam. „We zijn als een
boom: we hebben dezelfde stam,
maar aan de bovenkant zijn de takken
uit elkaar gegroeid."
Centraal-Azië is een smeltkroes van
religies doordat vele zijderoutes hier
langs liepen. De pre-islamitische boed
dhistische stoepa (heiligdom) bij
Vrang dateert uit de vierde eeuw na
Christus. Jongetjes uit het dorp breng
en ons er in ruil voor een kleine ver
goeding naartoe. Als berggeiten vlie
gen ze over de rotsen naar boven, de
wankelende westerse reizigers al snel
achter zich latend. De stoepa zelf, niet
meer dan een hoop stenen, is slechts
indrukwekkend door zijn leeftijd.
Maar de kruisbestuiving van religies
door de eeuwen heen dringt hier na
drukkelijk tot je door. Tussen Jamg en
Moergab worden de bergtoppen van
de Pamir steeds lager. Moergab is een
desolate plaats in het 'Wilde Oosten'
van Tadzjikistan, waar woonblokken
liggen te smoren in de hete bergzon.
Het gortdroge plaatsje begon ooit als
een tsaristische garnizoensvesting en
lijkt door de jaren heen weinig te zijn
veranderd. Moergab bestaat voor de
helft uit Kirgiezen, wat nog wel eens
spanningen geeft. Een nalatenschap
van Jozef Stalin, die met een cynische
verdeel-en-heers-politiek de grillige
grenzen diep in Centraal-Aziatische
bodem kerfde, waardoor Tadzjiekse,
Kirgizische en Oezbeekse minderhe
den overal in eikaars land terechtkwa
men. We gaan op weg naar de roem
ruchte M41, beter bekend als de
Pamirski Trakt, de Pamir Highway,
De weg loopt tussen Chorog en Osj
in Kirgizië en werd tussen 1931 en
1934 door de Sovjets aangelegd. Je
kunt er uren rijden zonder op maar
één enkele tegenligger te stuiten. We
rijden over Tibet-achtige plateaus,
langs grazende jaks en fabelachtige,
opaalblauwe meren. Het grootste daar
van is het Karakoel-meer, dat zo'n
tien miljoen jaar geleden werd ge
creëerd door een meteorietinslag en
een raadselachtige uitstraling heeft. Er
zit geen leven in het brakke water. On
danks het hoge zoutgehalte vriest het
meer 's winters geheel dicht.
De volgende ochtend rijden we het
niemandsland met Kirgizië binnen en
in het westen toont zich met ruim
7.000 meter de hoogste berg van de
Pamir, de Lenin-top. Majesteitelijk, ge
heimzinnig zwijgend, torent ze boven
de andere bergen uit. Mijn ogen zijn
gefixeerd, ik kan niet wennen aan de
spierwitte schoonheid.
De bergen worden groener en glooien
der. Hoog op de hellingen grazen
koeien en paarden als kleine speel
goeddiertjes. Overal in het landschap
staan joerts, de ronde tenten van no
maden, nog altijd een groot deel van
de Kirgizische bevolking. Uit de bo
venkanten steken rokende kachelpij
pen door het doek en naast de joerts
staan auto's geparkeerd. Het lijkt sym
bolisch voor het heden van Cen
traal-Azië: ouderwetse tradities en
moderniteit worstelen om voorrang.
Een paar uur later bereiken we Osj.
Reageren?
redactie.reizen@wegener.nl
Landgoederenarrangement
Welkomst kopje koffie of thee
2 overnachtingen met uitgebreid ontbijtbuffet
2e avpnd een 3-gangen dinerbuffet
Kopje koffie of thee bij vertrek
Diverse fiets- en wandelroutes naar keuze
Bij besteding van het diner op de 3de dag,
krijgt u de 3de overnachting gratis!
op basis van een 2-persoonskamer bezetting excl. Boekingskosten €5,- en Milieu verblijfstoeslag 2,20 p.p.p.n
Gratis overnachting is excl. ontbijt a 12,50 p.p.
