Loekasjenko's
toverwoord
verliest aan kracht
spectrum 10
Witte benzine
Zaterdag 18 juni 2011
STANDPLAATS
door
Reem Kramer
Volgens groenteman Bassam
mengen ze hier in Sanaa de ben
zine met water, olielampolie en
wellicht zelfs thinner. Toch
heeft hij zojuist 2.500 rials (omgerekend
zo'n 8 euro) neergeteld voor 10 liter van
het twijfelachtige goedje, dat op de zwar
te markt intussen bekend staat als 'witte
benzine'.
Pick-ups staan her en der langs de weg,
met enkele grote vaten benzine erop.
Meegenomen jerrycans met een inhoud
van van 10 of 20 liter worden gevuld
door middel van een stuk tuinslang dat
in het benzinevat hangt. Er even aan zui
gen en het komt er aan de andere kant
uit Al zag ik vandaag een 'professional'
die een kraan op zo'n tuinslang had ge
monteerd. Zo hoeft hij niet meer de hele
dag benzine te spugen, dat per ongeluk
in zijn mond terechtkomt
Enkele meters van de 'witte benzine'-
handelaar verwijderd, staat een vehikel
met echte, pure, rozerode benzine, die
met trots 'super' wordt genoemd. Deze
kost maar liefst 3.000 rials per 10 liter. Bij
de pomp zou het je 750 rials (2,50 euro)
hebben gekost
Maar ja, de pompen hebben praktisch
geen benzine meer, al blijven de mensen
hoop houden. Rijen auto's van minstens
een kilometer lang staan uren of
zelfs
dagen te wachten bij het benzine
station. De meeste automobilisten
slapen in hun auto om wakker te
worden voor een nieuwe dag wach
ten. En dan maar hopen dat je op
de goede pomp hebt gegokt en de
enkele benzinetruck die opduikt
niet voor het benzinestation even
verderop is bedoeld.
„Is er benzine?" vraag ik een taxi
chauffeur ergens aan het eind van
zo'n rij. „Nog niet" zegt hij. Het is vijf
uur 's ochtends en hij is net wakker. „Ze
zeiden dat het gisteren zou komen, maar
dat is niet gebeurd. Als ik jou was, zou ik
er niet op gokken."
Dezelfde conversatie herhaalt zich bij
drie verschillende pompen.
Het is gekkenwerk. Vandaar dat de zwar-
temarkthandelaars goede zaken doen.
Slecht nieuws voor hen: de overheid
heeft besloten dat ze weg moeten. Ze
kunnen nu dus elk moment worden op
gepakt. De reden die de landelijke krant
al-Thawra ervoor geeft, is dat de prijzen
onredelijk hoog zijn en ze de benzine
verkrijgen door afspraken te maken met
bepaalde benzinestations. Dat zou dan
weer het
tekort in de hand werken, als een klein,
vicieus cirkeltje.
Qasem, de handelaar bij wie ik mijn
jerrycan van 10 liter inhoud met 'super'
laat vullen, had het nieuws nog niet ge
hoord. „Waarom?" vraagt hij nuchter.
„Waar moeten de mensen dan hun benzi
ne vandaan halen?" Goed punt Maar de
prijs kan toch wel wat omlaag? „We ko
men helemaal uit Aden," geeft Qasem als
weerwoord. Uit Aden? Ik geloof er niks
van.
Je weet sowieso niet wat te denken. Een
'witte benzine'-dealer bezwoer onlangs
nog dat zijn benzine zo puur was als
maar mogelijk. Ook al zo'n twijfelachtige
opmerking.
Feit is dat als er al benzine is bij de
pomp, je alleen de tank van je auto kunt
laten vullen en geen jerrycans. Dan komt
het stuk tuinslang weer van pas om de
benzine over te hevelen, waarna de auto
bezitter zich nogmaals aansluit in de rij.
Zo lossen die rijen zich dus nooit op en
zit er voor velen niks anders op dan zich
te vervoegen bij de Qasems van de zwar
te markt
De Wit-Russische president Aleksander Loekasjenko beloofde zijn
kiezers stabiliteit. Nu verkeert zijn land in een economische crisis en
heeft de bevolking het zwaar te verduren. In het land van de 'laatste
dictator van Europa' beginnen de burgers te morren.
Aleksander Loekasjenko.
door Floris Akkerman
De trots van Wit-Rusland
stroomt leeg. De arbeiders
van de Minsk Tractorfabriek
lopen na werktijd richting
metrostation Tractorfabriek.
Tijdens het verlaten van de fabriek passe
ren ze twee rode tractoren, die staan te
pronken op een verhoging. Op het dak, bo
ven de ingang, staat een derde tractor als
een baken voor iedereen zichtbaar.
Na werktijd zit de 25-jarige tractorarbeider
Vladimir Sergejev in een park. Triomfante
lijk vertelt hij over de prestaties van zijn
fabriek, een staatsbedrijf. Hij meldt dat de
Wit-Russische tractoren als meeste wor
den verkocht binnen de voormalige Sovjet
landen en dat ook in de Arabische wereld
tractoren uit Minsk rondrijden. „Zelfs tij
dens de wereldwijde economische crisis
van een paar jaar geleden bleef de fabriek
op volle kracht draaien."
In de aanloop naar de presidentsverkie
zing in december 2010 kregen de 20.000
werknemers van de fabriek een extraatje.
De regering van president Aleksander Loe
kasjenko beloonde hen met een premie
van 20 procent van hun salaris. Sergejev
kan zich goed herinneren hoe zijn colle
ga's reageerden. „De helft was blij. 'Loeka
sjenko is geweldig', zeiden ze. 'Wij gaan
op hem stemmen.' De andere helft be
greep niet hoe Loekasjenko dit kon doen.
Hoe kwam hij aan dat geld? Ik dacht dat
ook."
Een soortgelijke truc haalde Loekasjenko
voor de verkiezingen uit met de ambtena
ren, die een loonsverhoging kregen van
30 procent
Maar in mei borrelt het op de werkvloer
van de Minsk Tractorfabriek. Er breekt een
staking uit. Een zeldzaamheid, want op
protesteren volgt onder het autoritaire regi
me van Loekasjenko dikwijls ontslag. Tien
tallen arbeiders leggen het werk neer uit
onvrede over de toenemende inflatie en
hun lonen. Die zijn in waarde gedaald. Het
is het gevolg van de devaluatie van de
Wit-Russische roebel, in april, met 36 pro
cent
Wit-Rusland is in de geldproblemen ge
raakt. Door de waardevermindering van
de roebel hoopt Loekasjenko producten
goedkoper te maken voor het buitenland
om zo geld te verdienen. Maar door het
drukken van extra geld voor de arbeiders
en de ambtenaren en doordat buitenland
se producten duurden worden, stijgt de in
flatie. De prijs van een pak suiker neemt
toe met 39 procent.
Het maakt Vladimir Sergejev onzeker,
's Ochtends weet hij niet wat hij aan het
eind van de dag voor zijn geld kan kopen.
Het blijft niet bij ontevreden arbeiders van
de tractorfabriek. De devaluatie leidt tot pa
niek bij de bevolking. In Minsk ontstaan
lange rijen bij geldwisselkantoren, om roe
bels in te ruilen voor dollars. De bevolking
slaat aan het hamsteren door zout, suiker
en zonnebloemolie in te slaan. Koelkasten
en broodroosters, spulfen die hun waarde
niet zo snel verliezen als de roebel, zijn ge
wild. Begin deze maand gaan automobilis
ten toeterend de straat op uit protest tegen
de hogere benzineprijs. Afgelopen zondag
uiten opnieuw automobilisten hun onge
noegen over maatregelen van de regering.
De Wit-Russen ondervinden de gevolgen
van Loekasjenko's 'avonturisme', meent
voorzitter Aleksander Jarosjoek (59) van
het onafhankelijke Wit-Russische Congres
van Democratische Vakbonden. Volgens
hem stevent het land af op een bankroet.
Het geld om salarissen te verhogen en de
tractorarbeiders te belonen, ontbreekt,
zegt hij op een caféterras in Minsk. „Loe
kasjenko denkt alleen aan vandaag en niet
aan morgen. Hij doet het om zijn macht te
behouden."
De economische problemen staan in con
trast met wat Loekasjenko, sinds 1994 aan
de macht, de Wit-Russische bevolking al
tijd heeft beloofd. Namelijk stabiliteit. Het
is zijn toverwoord, waarmee hij de
Wit-Russen achter zich krijgt. Hij verze
kert zijn landgenoten dat Wit-Rusland
geen chaos zal kennen, zoals in Rusland
na de val van het communisme. Daar stort
te de economie in. Om dat te vermijden,
houdt Loekasjenko vast aan een neo-Sov-
jeteconomie, waarin de overheid het voor
