Zomer vol kunst en cultuur
31 media
Close encounters of the third kind
In de wereld van kunst en cultuur dreunt de klap die het kabinet de sector gaf nog na. Maar de Avro presenteert
op montere wijze de zomerprogrammering, om 'in deze barre tijden de kunst en cultuur volop te vieren',
door Nico de Boer
TERUGGESPOELD
media@wegener.nl
g| 024-3650570
Zaterdag 18 juni 2011
door Stefan Dölcken
In de serie Teruggespoeld staat
wekelijks de spot gericht op
een filmklassieker die op veel
mensen een onuitwisbare
indruk heeft gemaakt.
Als we Hollywood mogen geloven,
bestaan er twee soorten buiten
aardse wezens. Zij die niks beters
te doen hebben dan miljoenen
lichtjaren reizen om de aarde in de as te
leggen of uit te buiten en zij die slechts
naar onze planeet komen om een kijkje te
nemen of de universele vrede te promoten.
De buitenaardsen in Steven Spielbergs 'Clo
se encounters of the third kind' (1977) zijn
van die laatste categorie. Al doen ze eerst
hun best het tegendeel te laten geloven. Ze
ontvoeren tientallen onschuldige mensen,
dumpen een schip in de woestijn en sche
ren met vliegende schotels zo laag over de
bebouwde kom, dat het stroomnet spon
taan overbelast raakt. Dankzij een van die
stroomstoringen leren we Roy Neary ken
nen. Een 'all American family man' die zijn
gezin onderhoudt als monteur bij een nuts
bedrijf. Als hij er bij zo'n stroomstoring op
uit wordt gestuurd, krijgt hij te maken met
wat de Amerikaanse ufoloog J. Allen Hy-
nek een 'close encounter' noemt: een ont
moeting of aanraking met buitenaardse fe
nomenen. Volgens Hynek's leer krijgt Roy
(Richard Dreyfuss) die nacht te maken met
de eerste twee van drie fases in de encoun-
ter-theorie. Hij ziet vreemde lichten aan de
hemel (first kind) en krijgt in het holst van
de nacht last van zonnebrand op zijn ge
zicht (second kind). Pas aan het einde van
de film komt het tot de derde fase: daad
werkelijk contact met vreemde wezens.
Voor het zo ver is, ondernemen we als kij
ker samen met Roy Neary eerst een bizarre
zoektocht naar de waarheid. Heeft hij echt
ufo's gezien? Wat willen ze van hem? En
waarom ziet hij in alles de vorm van een
geheimzinnige berg? Roy is totaal in de
Roy Neary (Richard Dreyfuss) boetseert aan
zijn berg in Close encounters of the third kind.
war. Onvergetelijk is de scène waarin hij tij
dens het avondeten probeert een berg te
boetseren met een overvol bord aardappel
puree. Het hele gezin kijk naar hem alsof
hij gek is geworden. Als Roy op een dag ki
lo's potgrond, struiken en het hekwerk van
de buren via het keukenraam zijn huis bin
nen smijt, om vervolgens in de woonka
mer een enorme zandheuvel te bouwen,
houdt zijn vrouw Ronnie het voor gezien.
Ze vertrekt met de kids naar mama.
Uiteindelijk komt alles goed. Roy vindt
'zijn' berg (Devil's Tower in Wyoming)
waar hij met tal van andere ufo-adepten,
Amerikaanse militairen en een groep we
tenschappers contact maakt met de - naar
nu blijkt - uiterst vredelievende buitenaard
sen. Een ontmoeting die vooraf wordt ge
gaan door een uit vijf muzieknoten be
staande begroetingsmelodie, die inmiddels
net zo legendarisch is geworden als de ras
pende stem van Darth Vader of de uit
spraak 'E.T. phone home'.
'Close encounters' is een film die van be
gin tot einde boeit, ook voor mensen die ei
genlijk niet van sciencefiction houden. De
hoopgevende boodschap van de film is een
reactie op de Koude Oorlog, eind jaren ze
ventig. Want, zo kun je je afvragen, als we
het goed kunnen vinden met buitenaardse
wezens, waarom dan niet met de Russen?
Speerpunten in de Avro-
zomer zijn de jubile-
rende paradepaardj es
Oerol op Terschelling
en het Prinsengracht
concert in Amsterdam,
die beide dertig jaar bestaan.
Oerol, dat jubileert met 33 premiè
res en zeven internationale produc
ties, ontkomt niet aan het bezuini
gingsmes: het dreigt zijn structure
le subsidie te verliezen, terwijl het
festival 80 procent eigen inkom
sten verwerft en nu gestraft lijkt te
worden voor 30 jaar cultureel on
dernemen. „Het zijn barre tijden",
stelt Avro-presentator Cornald
Maas. „Premier Mark Rutte zegt
dat de kunst te veel met de rug
naar het publiek staat en te veel
met een open portemonnee naar
de overheid hengelt. Staatssecreta
ris Halbe Zijlstra beweert dat het
voor iemand die moet bezuinigen
handig is dat hij niks van kunst
weet. Dirigent Reinbert de Leeuw
zegt dat als hij jonger was geweest
hij Nederland zou hebben verla
ten en choreograaf Jiri Kylian, artis
tiek leider van het Nederlands
Dans Theater, beweert hetzelfde."
Kortom, er heerst een sombere,
vertwijfelde stemming in de we
reld van kunst en cultuur. Voor de
Avro echter geen reden bij de pak
ken neer te zitten. Integendeel.
„Laten we de kunst en cultuur vie
ren", spoort Maas aan. „Wat in de
discussies van nu soms vergeten
wordt, is dat er wel degelijk heel
veel kunst en cultuur én relevante
kunst en cultuur gemaakt wordt.
De Avro laat die op een uitdagen
de manier in allerlei programma's
zien, van juni tot en met septem
Het Prinsengrachtconcert is een van speerpunten in de culturele Avro-zomer.
ber, op radio, tv en internet."
De Avro besteedt traditioneel veel
aandacht aan kunst en cultuur en
dicht zich van de omroepen graag
de rol van hoeder van het artistie
ke leven toe. Wat betekenen de be
zuinigingen voor de Avro? De
nieuwe mediadirecteur, Peter Lub
bers, is duidelijk. „Het is heel ern
stig wat er gebeurt. Daarbij heb ik
nog geen duidelijke visie gehoord
uit Den Haag. Die bezuinigingen
zijn meer een doel op zich. Wat ik
er heel gevaarlijk aan vind, is dat
het cultuurgoed van Nederland
een enorme tik krijgt. Met name
bij het ontwikkelen van nieuw en
jong talent, en bij experimentele
kunst en cultuur, want die zijn
ook van belang. Vooral bij die ta
lentontwikkeling zien wij een rol
voor ons weggelegd." Lubbers ziet
door de kille sanering de rol van
de omroep groeien. „Het is voor
mij een bevestiging van de be
staansreden van de Avro. De toege
voegde waarde lijkt me duidelijk."
Na de kunst- en cultuursector zijn
de publieke omroepen ook aan de
beurt. Ze moeten een kwart van
het budget van 800 miljoen euro
inleveren. Lubbers: „Dat is niet
eenvoudig, maar het is een enor
me uitdaging om met minder mid
delen kwaliteit te blijven leveren."
Misschien in samenwerking met
de Tros. Al staat een fusie volgens
Lubbers nog niet vast. „Er is het
foto Marcel Antonisse/ANP
voornemen samenwerking te on
derzoeken, maar er moet nog veel
water door de rivier voordat we
weten waar we staan."
Is het volksvermaak van de Tros
wel te combineren met het 'serieu
zere' werk van de Avro? „Ik denk
dat we een mooi verticaal palet
kunnen aanbieden, van kunst en
cultuur van de grachtengordel tot
op het plein. Bovendien proberen
wij kunst en cultuur te ontsluiten
voor een breder publiek. Ik vind
Tussen kunst kitsch een mooi
voorbeeld. Daar kijken mensen
naar die latent geïnteresseerd zijn
in kunst en cultuur, die we een
blik geven op die wereld. Door het
vertellen van mooie verhalen kan
dit een aanzuigende werking heb
ben. Tussen kunst kitsch vertelt
van die kleine verhalen, waarin je
op basis van kunst en cultuur
nieuwsgierigheid creëert."
Behalve van het Prinsengracht
concert in Amsterdam en van
het Oerol-festival op Terschelling
doet de Avro deze zomer ook
uitgebreid verslag van Festival
Classique, De Canal Parade, De
Uitmarkt, Het Girls First Concert
en Het Kinder Prinsengrachtcon
cert. Verder is er een complete
Gustav Mahlerweek, als eerbe
toon aan de Oostenrijkse compo
nist en dirigent. In de vierdelige
reeks Lola zoekt Brood probeert
de dochter van wijlen rockzan
ger Herman Brood erachter te
komen wie haar vader precies
was. Ook nieuw is Onder Wibi's
vleugels. Pianist Wibi Soerjadi
neemt zes talenten onder zijn
hoede en geeft ze de kans hun
muziekdroom waar te maken.
Daarnaast verslaat Radio 4 het
Festival Oude Muziek in Utrecht
en begint het achttiende seizoen
van het Zondagochtendconcert.
In zomerse sferen presenteert
Maartje van Weegen De klassie
ken vanaf de Nederlandse Antil
len. Het Junior Songfestival blikt
terug met oude winnaars om ver
volgens, tot eind dit jaar, aan het
nieuwe seizoen te beginnen. De
Avro besluit de culturele zomer
met De tiende van Tijl, waarin Tijl
Beckand de kijker laat kennisma
ken met klassieke muziek.
f>o Reageren?
w redactie.media@wegener.nl
