io|
m
per gram
per doei
De angst voor ziekmakende bacteriën
groeit nu er in Duitsland bijna dagelijks
doden vallen door EHEC. Het succesvol
ste medicijn tegen bacteriële besmettin
gen is simpel en goedkoop: handen was
sen. Maar Nederlanders zijn in eigen huis
nog veel te slordig.
donderdag 16 juni 2011
smef
Niet echt vies
maar hardleers
We zijn ze al
weer bijna
vergeten,
maar toen
twee jaar ge
leden de
angst voor de Mexicaanse griep op
zijn hoogtepunt was, verschenen
ze ineens overal: handpompjes
met antibacteriële gel. De hygiëne-
deskundigen waarschuwden voort
durend: was je handen vaak en zo
goed mogelijk. Dat is dé manier
om het Mexicaanse gevaar buiten
de deur te houden.
Het ging een paar maanden goed,
maar toen bleek dat de nieuwe va
riant niets anders was dan een mil
de griep, ruilden Nederlanders de
ultrahygiënische gel direct weer in
voor het vertrouwde zeepje.
Het is tekenend voor de hardleerse
Nederlander. We zijn zeker geen
vies volkje, maar het gaat nog veel
te vaak onnodig fout, zegt profes
sor Alex Friedrich van het Univer
sitair Medisch Centrum Gronin
gen.
„In principe is de hygiëne-cultuur
in Europa heel goed", zegt de me
disch microbioloog. „We hebben
onszelf in de afgelopen tweehon
derd jaar aangeleerd met mes en
vork te eten en er zijn regels voor
het afscheiden van het toilet van
andere ruimtes in woningen. Maar
we zijn de laatste jaren ongevoeli
ger geworden voor besmettingsge
vaar", verzekert Friedrich.
„We laten het steeds meer toe dat
allerlei bacteriën en virussen ons
lichaam binnenkomen. We moe
ten het ook niet overdrijven. Het
gaat gelukkig bijna altijd goed,
want 98 procent van de micro-or
ganismen maakt ons niet ziek. Er
zijn bacteriën die ons lichaam ge
woon hard nodig heeft. Maar er
zitten ook heel gevaarlijke, soms
nieuwe, ziekteverwekkers tussen
en die maken allemaal gebruik van
dezelfde snelweg."
Met 'de snelweg' doelt Friedrich
op de voorspelbare route die po
tentiële ziekteverwekkers nemen:
de bacterie komt bijna altijd het
lichaam binnen via de mond na
contact met hand, water of voed
sel.
Het Rijksinstituut voor Volksge
zondheid en Milieu (RIVM) durft
niet te beweren dat Nederlanders
slordiger zijn geworden met hygië
ne. „Maar je ziet wel dat mensen
thuis meer kunnen doen dan ze
nu doen", zegt Yvonne van Duijn-
hoven. „We merkten ten tijde van
de Mexicaanse griep dat mensen
veel meer met hygiëne bezig wa
ren. We gaven instructies over han
den wassen en dachten: 'het is
mooi als mensen die instructies
opvolgen'. Niet alleen om griep te
voorkomen, maar ze werken na
tuurlijk ook tegen andere besmet
tingen. Toch zie je dat op een gege
ven moment de interesse wegzakt.
Het is voor sommige mensen toch
net iets te veel moeite om tijdens
het snijden van hun groenten en
vlees van snij plankjes te wisselen."
Het drama met de EHEC-bacterie
in Duitsland zou de hardleerse Ne
derlanders opnieuw wakker kun
nen schudden. De cijfers zijn in
elk geval schokkend: 37 doden en
duizenden zieken. Hoe duidelijk
kan een nieuwe wake up-call zijn?
Toch is de verwachting dat als er
straks geen berichten meer ver
schijnen over doden in Duitsland
en er geen uitbraak van de gevaar
lijke EHEC-bacterie in Nederland
plaatsvindt, we binnen de kortste
keren vervallen in onze oude, ver
trouwde en minder hygiënische ge
woontes.
En dat is niet zonder risico's, verze
kert EHEC-deskundige Friedrich.
Door de steeds gebrekkiger huis-
tuin-en-keukenhygiëne lopen we
een grotere kans op gevaarlijke be
smettingen.
„De EHEC is het topje van de ijs
berg. Je kunt er vrij zeker van zijn
dat er nog meer gevaarlijke bacteri
ën komen, de komende jaren. Niet
alleen is er het toenemende gevaar
van resistentie voor antibiotica.
We nemen elke dag allerlei bacteri
ën en virussen mee naar huis,
maar veel mensen denken er niet
aan bij thuiskomst' hun handen
goed met zeep te wassen. Je neemt
toch ook geen 'gangsters' mee
naar binnen?"
Ook volgens het RIVM valt er nog
behoorlijk wat terrein te winnen.
„Al is er heel weinig goed onder
zoek gedaan naar hygiëne in huis
houdens. Er zijn in de hele voed
selketen zeker verbeteringen moge
lijk. Te beginnen bij de voedselpro
ducenten, maar ook in de horeca.
Lang niet alles is in regelgeving
vastgelegd. Branches stellen nu
vaak zelf voedselprotocollen vast,
waarin onder meer staat hoe per
soneel met hygiëne moet om
gaan."
Een opfriscursus je huishoudelijke
hygiëne zou voor veel Nederlan
ders geen kwaad kunnen. „Alles
heeft te maken met preventie",
zegt Alex Friedrich. „Het is net als
bij een autogordel. Die draag je
van de duizend keer 999 keer voor
niks. Maar als het dan een keer
misgaat, ben je blij dat je voor
zorgsmaatregelen hebt genomen.
Zo is het ook met handen was
sen." Het is zaak om een goede ba
lans te vinden tussen noodzaak en
overdrijving. Als ouders vijftien
keer per dag de handen wassen
van hun kind, is dat nogal overdre
ven, maar er zijn bepaalde mo
menten - na de toiletgang, voor
het eten - waarop een zeepbeurt
móet.
„Maar daar is vaak geen tijd meer
voor. Net als dat er soms geen tijd
is om te koken. Daardoor kan het
in de keuken soms ook misgaan."
Een veelgehoord argument tégen
de hygiënelobby is dat een mens
ook wat weerstand op moet bou
wen, dat alles schoon en steriel
houden alleen maar leidt tot aller
gieën en auto-immuunziektes. De
hygiëne-hypothese, wordt dat ge
noemd.
„Er is bij mijn weten geen sluitend
bewijs voor die hypothese", zegt
Van Duijnhoven. „Dus zeggen we
ook maar niet tegen de mensen:
zoek bacteriën, ook als ze je ziek
kunnen maken, maar zoveel moge
lijk bewust op."
Friedrich grijnst: „Ach ja de Vui-
le-Freddy-hypothese. Het is inder
daad ook goed om in contact te ko
men met bacteriën. Maar je krijgt
er hoe dan ook meer dan genoeg
binnen in onze omgeving. Door el
kaar aan te raken, via deurklinken
en toetsenborden, door te zoenen
en handen te schudden."
Vaatdoekje
Misschien wel het belangrijk
ste onderschatte risico in huis. In
een gemiddeld huishouden zitten er
al snel meer dan een miljard mi
cro-organismen (mo's) op een doek
je. In studentenhuizen is dat aantal
nog vele malen groter.
Vaak vervangen door een
schone doek, liefst elke dag. Was
het vuile doekje op tenminste zestig
graden.
Op pot, kraan, deurklink en
lichtknopje kunnen bacteriën welig
tieren. In remsporen zitten meer
dan een miljard mo's per gram.
Spoel door met deksel
op wc. Er kunnen bacteriën door de
lucht zweven na doorspoelen. Op
een wc in de badkamer kunnen ze
neerdalen op tandenborstels. Maak
wc schoon van minst naar meest vie
ze plekken.
micro-organismen
micro-orgamsftiën
