Zeeuwen floreren
in de United States
zeeland 129
Voor het leven kun je maar beter de tijd nemen
Emigranten vertellen
mm
donderdag 9 juni 2011
Gerard Smallegange in zijn tuin in Nisse. foto Silvia Wennekes
Een oude villa met een door
leefd koetshuis, twee reus
achtige koperbeuken en an
der hoog geboomte bij een pasto
raal dorpje in de Zak van Zuid-Be
veland. Oftewel: we zijn thuis bij
Gerard Smallegange in Nisse.
Hij is bekend als auteur van diver
se boeken over Zeeuwse hofsteden
en boerenerven. En als presenta
tor van televisieprogramma's over
al dat mooie streekeigene.
Deze keer houdt hij het dicht bij
huis. En schrijft hij over de seizoe
nen in zijn eigen tuin. Waarmee
hij zichzelf in vijftig hoofdstukken
karakteriseert als een grage vertel
ler, die niet ver hoeft te reizen om
te kunnen verhalen.
We luisteren naar Gerard, als hij
het heeft over zijn rozen, hazen,
wespen, lieveheersbeestjes, de stil
te van de herfst. Hij vertelt wat hij
ziet, en wat hij zich herinnert.
„Bouillir doucement" - zachtjes ko
ken - hielden jammakers hem
voor in Ranrupt in de Elzas. Ge
rard en zijn vrouw Joke hebben
die raad ongetwijfeld ter harte ge
nomen. Het hele boek zegt im
mers - met foto's van 'tuinvrien-
din' Silvia Wennekes - dat je voor
het leven maar beter de tijd kunt
nemen. En dat je niet naar de an
dere kant van de oceaan hoeft te
emigreren om van notenbomen
en liefkozende kauwtjes te kun
nen genieten.
Gerard Smallegange: Tuin van mijn ver
halen - Uitgeverij De Koperen Tuin,
156 pag., 19,95 euro.
door Jan van Damme
PZC-verslaggeefster Lilian Domini-
cus maakte in de winter van 2009
een rondreis door het noordoosten
en de Midwest van de Verenigde
Staten, op zoek naar Zeeuwen die de grote
oversteek hadden gewaagd. Haar reportages,
die destijds in de krant verschenen, zijn nu
gebundeld in Zeeuwen in Amerika.
De emigratie van Zeeuwen naar Amerika
komt pas in de 19e eeuw echt op gang. In de
periode van schrijnendste armoede en diep
ste godsdiensttwisten in Nederland (1840-
1860) is het aantal Zeeuwse landverhuizers
relatief groot. Van alle Nederlanders die tus
sen 1831 en 1877 naar de Verenigde Staten
vertrekken, komt 21 procent (13.000) uit Zee
land.
In de 20e eeuw neemt de emigratie aanvan
kelijk af, omdat de economische crisis in
Amerika ernstiger is dan hier. Maar na de
Tweede Wereldoorlog lonken de States
weer. Tot op de dag van vandaag.
Hét is beslist een avontuurlijke rondreis, die
verslaggeefster Dominicus heeft gemaakt.
Start in New York, vandaaruit noordelijk
naar Albany en dan naar Boston. In Michi
gan komt ze in plaatsjes met de klinkende
namen Holland, Zeeland en Vriesland. Dat
is de oostkant van Lake Michigan. Aan de
westkant stapt ze rond in Oostburg, waar
veel Westkapellenaren hun heil vonden.
Daarna gaat de reis via Springfield in Ohio
terug naar het startpunt.
Recente landverhuizers stralen optimisme
uit. Jeannet Leendertse uit Kruiningen volg
de in 1987 - ze was toen 26 jaar - een stage
als grafisch vormgeefster in New York. Ze
viel tot ieders schrik voor David, en bleef zo
in Amerika hangen. Janny Hendrikse uit
Nieuwerkerk zit sinds 1985 in New York in
de handel in exotische groenten. Witlof is
de basis, want wie heeft nou ooit zo'n rare
groente gezien?
Uiteraard kwam Lilian Dominicus op haar
rondreis ook veel geschiedenis tegen. De 19e
eeuw mag dan hopeloos ver weg klinken,
zo lang geleden is het helemaal niet. Lees
hoofdstuk 9 over het plaatsje Zeeland, waar
het verleden wordt gekoesterd. Dekker's
Jewelry is afkomstig uit Goes. En in de su
permarkten verkopen ze Bareman's melk.
Al met al zijn het steeds kleurrijke verhalen
uit de meltingpot van de VS.
Lilian Dominicus: Zeeuwen in Amerika
- uitgeverij deB UITENSPELERS, 29,90 euro.
www.pzc.nl/zeelandgeboekt
Zeeuwse emigranten in de 19e eeuw.
;-/>v