iol tornado's
Als onweer om
zijn as gaat draaien
Het tornadoseizoen
in de Verenigde Sta
ten is in volle hevig
heid losgebarsten,
met inmiddels tien
tallen doden tot ge
volg. Toch is er vol
gens deskundigen
geen reden tot pa
niek over het kli
maat.
donderdag 9 juni 2011
Ontstaan van een tornado
Een supercel tornado wordt ge
vormd door een onweersstörm, die
langer dan een uur duurt, doordat
warme, vochtige lucht in contact
komt met koude, droge lucht.
door Joep Trommelen
Natuurlijk wordt
het dodelijke tor-
nado'seizoen van
dit jaar in de Vere
nigde Staten (525
doden totnutoe)
meteen in verband gebracht met
de klimaatverandering. Maar wie
de feiten bekijkt, vindt daarvoor
geen enkel hard bewijs.
Een warmer klimaat zorgt voor
vochtigere lucht, want er ver
dampt dan meer water. Dat kan
voor meer tornado's zorgen, want
die ontstaan daar waar warme
vochtige lucht op koudere lucht
botst. Maar er is ook een plotselin
ge verandering van windrichting
nodig, windschering; als warme,
vochtige lucht dan op koude botst,
ontstaan de windslurven. In feite
is een tornado een onweersbui die
door een fikse warmte-ontlading
om zijn eigen as gaat tollen.
De klimaatverandering verkleint
het temperatuurverschil tussen de
polen en de evenaar. Het gevolg is.
dan juist minder windschering.
De ene factor heft de andere zo
op.
Tornado's tellen heeft ook weinig
zin. Uit de cijfers blijkt bovendien
dat er tegenwoordig meer kleine
tornado's zijn en minder sterke.
De exacte kracht van een tornado
meten is onmogelijk, omdat meet
apparatuur steevast wordt vernie
tigd door het windgeweld.
De vermoedelijke stijging van het
aantal tornado's heeft waarschijn
lijk ook te maken met de betere re
gistratie. Vaak is sprake van dubbel
tellingen, geven meteorologen toe.
Het aantal doden zegt lang niet al
les: er wonen nu veel meer men
sen dan vroeger in Tornado Alley,
een strook van zuid naar noord
door het midden van de VS waar
de meeste tornado's voorkomen.
Weerkundige en tornadospecialist
Johnny Willemsen van WeerOnli-
ne: „Waarom het nu in de VS zo'n
heftig jaar is, is niet duidelijk. De
heftigheid varieert per jaar. In één
seizoen kunnen er honderd door
dat lege gebied trekken zonder
schade aan te richten. Toch lijkt er
dit jaar inderdaad sprake van een
opvallend hoog aantal tornado's,
dat wel."
Naar de oorzaak kan Willemsen
slechts gissen. Meteorologen zijn
het er niet over eens. Weerfenome-
nen op de Stille Oceaan-als El
Nino en La Nina künnen van in
vloed zijn, maar dat is niet te be
wijzen, stelt hij.
„Aan de andere leant: als de water
temperatuur in de Golf van Mexi
co 1 graad stijgt, betekent dat véél
meer energie in de warme, vochti
ge lucht die vanuit het zuiden Tor
nado Alley intrekt. Juist die ener
gie is van belang om de warme
lucht door het 'deksel op de pan'
in de atmosfeer - droge, hete lucht
uit Mexico - heen te laten breken.
Pas dan kan de warme, vochtige
lucht verder opstijgen, botsen met
de koude lucht erboven en torna
do's doen ontstaan."
Bij het verdampen van water komt
energie vrij, die de slurf aanjaagt.
De botsing van warme met koude
lucht is als het ware een turbo die
'gewoon' onweer verandert in on
weer met tornado's
In Nederland blijft het meestal bij
'gewoon' onweer, meldt de Belgian
and Dutch Storm Chasers Associa
tion. Woordvoerder Karim Hamid,
tevens meteoroloog bij het KMI in
Brussel: „Voor zover bekend, ko
men de laatste tijd niet veel méér
onweersbuien en tornado's voor
in de Benelux. Wel worden ze be
ter waargenomen en geregistreerd.
Eeij windhoos zal negen van de
tien keer door iemand met éen
mobieltje worden gefotografeerd
en meteen online gezet. Vroeger
was van zulke snelle verspreiding
natuurlijk geen sprake."
Windhozen komen daardoor ook
meer in de media, stelt Hamid.
„Waardoor er een vals gevoel van
'verergering' ontstaat."
Johnny Willemsen was als student
in 2002 in de VS, waar hij met een
groep als een echte stormchaser op
tornadojacht ging. Sindsdien heb
ben tornado's zijn aandacht.
„Als je hagelstenen na hevig on
weer in het asfalt ziet zitten of je
voelt dat de temperatuur in één se
conde 20 graden daalt terwijl je in
je korte broek loopt, vergeet je dat
niet zo snel."
Een tornado uit de hoogste categorie verwoestte vorige maand een groot
deel van het stadje Joplin waarbij 142 doden vielen. foto Larry Smith/EPA
