81 werken in de zorg
Een andere kijk op verplegen
Eigen ervaring
woensdag 8 juni 2011
foto's ANP
Een mens is een individu, óók
als hij ouder wordt. De zorg
die iemand nodig heeft moet
daar beter op worden afge
stemd. Dat is kortweg de visie
van Jan Jukema, onderzoeker
en hoofddocent gerontologie.
door Sylvie Smeets
Moet meneer Van den Berg drie keer
per week douchen omdat het ver
pleeghuisprotocol dat voorschrijft of
omdat hij het zelf graag wil? En waar
om staat er 2 minuut 15 voor een toi-
letbezoek van een verpleeghuisbewo
ner?
Wat Jukema betreft zijn regels onder
geschikt aan de persoonlijke voorkeu
ren van verpleeghuisbewoners. Hij ont
wikkelde een nieuwe visie op ver-
pleegzorg waar hij eerder dit jaar op
is gepromoveerd.
Het komt er in het proefschrift 'Bewa
rende Zorg' van Jukema kort gezegd
op neer dat de kwetsbare verpleeg
huisbewoner blijvend als uniek per
soon bewaard moet worden. Jukema
schetst: "Is het voor de teamleider be
langrijker dat het 'werk' om 10.00 uur
gedaan is, of dat de verpleeghuisbewo
ners het naar de zin hebben?" Kort
om: respecteer en honoreer de wen
sen van de kwetsbare persoon en kijk
niet naar de regels die de zorg uit
drukt in tijd dat eraan besteed mag
worden.
OPMERKZAAM
Jukema begrijpt wel waar die hang
naar beheersbaarheid vandaan komt
en vindt het niet onlogisch dat veel in
maat en getal wordt uitgedrukt. "De
overheid denkt op deze manier kwali
teit te kunnen bewaken en beïnvloe
den, maar getallen gaan over gemid
delden en dan ben je per definitie die
unieke persoon kwijt." En dat is nu
juist waar het in de nieuwe visie op
verpleegzorg over gaat. "De directe
dagelijkse zorg voor verpleeghuisbe
woners bevat meer dan wat verpleeg-
enden feitelijk met hun handen doen
of laten. Het is zeker zo belangrijk de
ze afhankelijke, kwetsbare mens het
gevoel te geven dat ze de inspanning
van een ander waard zijn." Opmerk
zaamheid, gesprekjes en aandacht ge
ven verbondenheid, geborgenheid en
respect voor de ander aan. Maar daar
lijkt met de minutenindicatie geen tijd
voor te zijn. Dat wordt ook onder
kend, maar wat is het alternatief? Met
het proefschrift van Jukema is er wél
een andere weg. "Met mijn alternatief
wil ik goede zorg weer op de kaart
zetten. Goede zorg is zorg die ervaren
wordt. En voorbij gaat aan alle lijst
jes."
MEER HBO'ERS
Het is volgens Jukema de hoogste tijd
dat er ruimte komt voor passende
zorg die tot z'n recht komt. Al be
schrijft hij dit niet in z'n proefschrift
hij heeft er wel een mening over:
"Eerst is de politiek aan zet. Daarna
moet de beroepsgroep doordrongen
zijn van de zorg die uitgaat van de
wens van het unieke persoon, voelen
dat het er iets toe doet. Die ene ver
plegende maakt het verschil, maar
moet wel de tijd en de ruimte krijgen
deze vorm van zorgverlening eigen te
maken. Ze moeten ondersteund wor
den door managers. Managers moe
ten er zeker van kunnen zijn dat zij op
hun beurt kunnen rekenen op zorgver
zekeraars. Daarnaast zouden er naast
de mbo'ers meer hbo verpleegkundi
gen de verpleegzorg in moeten. Met
de kennis van deze hbo'ers, kan vol
gens Jukema de zorg passender en ef
fectiever. Het is dan wel zaak dat ver
pleeghuizen de hbo verpleegkundigen
een kans geven en niet bij voorbaad al
zeggen dat er geen budget is."
Jukema, J.S. (2011).
Bewarende zorg. Een visie voor
verzorgenden en vepleegkundigen.
Den Haag: BOOM Lemma
(ISBN 978-90-5931-534-1)
Zie ook www.bewarendezorg.nl
Jan Jukema is hoofddocent toegepaste gerontologie aan de
hogeschool Windesheim in Zwolle en is als onderzoeker be
trokken bij het lectoraat innoveren in de ouderen zorg. Zijn
visie op zorg kreeg vorm toen hij zelf jaren geleden als hbo
Verpleegkundige zag dat hetgeen hij op school leerde, niet te
vergelijken is met wat er in de praktijk speelt. „Het is niet al
leen de effectiviteit van interventies waar de nadruk tijdens
de opleiding op moet liggen. Het moet meer gaan over hoe
je passende zorg kunt geven afgestemd op de situatie van de
kwetsbare personen binnen de verpleeghuiszorg. Zij moeten
ervaren dat zij door de zorg op een herkenbare en aanvaard
bare wijze tot hun recht komen."
