io wiilem duys
'De Vuist' bracht revolutie in
Willem Duys, pre
sentator van Voor
de Vuist Weg en
MuziekMozaïek,
was radio en televi
sie. Jarenlang was
hij met Mies Bouw
man de bekendste
persoon op tv.
vrijdag 3 juni 2011
zie onze website:binnen!and
Hoogtepunten uit de rijke en
lange carrière van Willem Duys
door Monique Brandt
nlangs, op 17
mei, was Willem
Duys nog te gast
in De Wereld
Draait Door. Hij
kwam zelf am
per in beeld in de duizendste uit
zending van dit programma, dat
bedoeld was als eerbetoon: dat wil
de hij, verzwakt en amper nog in
staat om te praten, niet meer:
Maar hij genoot. De zaal zat vol
mensen die bijzondere anekdotes
over hem vertelden. Mooier had
het tv-afscheid niet kunnen zijn
voor de oud-presentator, die gister
nacht op 82-jarige leeftijd over
leed.
Duys was van enorme betekenis
voor de Nederlandse omroepge-
schiedenis; dat staat buiten kijf
„Hij heeft geschiedenis gemait,
zowel op radio als televisie", zegt
producer Imme Schade van West
rum, die jaren met hem samen
werkte. „Hij had brede mensen
kennis, een enorme muzieksmaak
en neus voor jong talent."
Duys was ruim veertig jaar presen
tator, commentator en verslagge
ver bij de AVRO. Van i960 tot hal
verwege de jaren tachtig was hij sa
men met Mies Bouwman de be
kendste tv-persoonlijkheid van Ne
derland. Iedereen kende zijn pro
gramma Voor de vuist weg dat hij
175 keer maakte en dat hem een
Gouden Televizierring opleverde.
Miljoenen mensen keken naar de
uitzendingen, waarin Duys aan
een grote tafel met een onafschei
delijke kom goudvissen talloze be
kende en minder bekende gasten
ontving. Ook op de radio was
Duys niet weg te denken. Met zijn
zondagochtendprogramma Mu
ziekMozaïek, dat hij 37 jaar lang pre
senteerde, haalde hij het Guinness
Book of Records. Zes jaar maakte
hij ook een tv-versie van dit pro
gramma waarin hij zijn onbegrens
de liefde voor de muziek kon bot
vieren. Hij draaide graag licht klas
siek, cabaret en jazz, afgewisseld
met prachtige verhalen over zijn
ontmoetingen met grote sterren.
Hij had thuis 25.000 platen. „Ik
ben opgevoed door Bach en ge
troost door Mozart", zei hij eens.
„Een programma maken met hem
was één grote improvisatie", aldus
Schade van Westrum. „Het pro
gramma ontstond van plaat tot
plaat, maar er zat altijd lijn in."
Daarnaast zat Duys in allerlei pa
nels bij spelletjes en gaf hij com
mentaar bij grote tennisevenemen-
ten. Jaren verzorgde hij het com
mentaar bij het Eurovisie Songfes
tival. Ook was hij gastheer bij de
televisieregistratie van het Grand
Gala du Disque.
De kleurrijke flapuit was in zijn
laatste jaren door hersenbloedin
gen en hartproblemen aan een rol
stoel gekluisterd. Hij moest daar
door in 1999 stoppen met zijn ra
diowerk. „Lekker lui", zei hij
schertsend over zijn rolstoel, ma'ar
het plaatjes draaien en anekdotes
vertellen miste hij ontzettend.
Aanvankelijk had de op 17 augus
tus 1928 in Bussum geboren Wil
lem Duys timmerman of journa
list willen worden, maar tegelijker
tijd zat het presenteren hem in het
bloed: op school gold hij als dé
conferencier en hij luisterde jaren
lang buurtfeesten op.
Nadat hij was gezakt voor z'n eind
examen, vertrok hij naar Frank
rijk. Hij werkte er onder meer bij
de spoorwegen en ging na een jaar
naar Londen waar hij een kantoor
baan kreeg bij de filmrolletjesfa-
briek van Ilford. In 1949 werd hij,
terug in Nederland, verslaggever
bij Het Vrije Volk, verkaste vijfjaar
later naar een reclamebureau en
kwam uiteindelijk als pr-man te
recht bij de grammofoonplaten
maatschappij van Philips. Dat was
zijn springplank naar de omroep.
Min of meer bij toeval belandde
Duys in de schoot van de AVRO,
die hem als radiopresentator in
dienst nam. Al snel mocht hij ook
tv-werk doen. Voor de show mat
de presentator zich de naam Wil
lem O'Duys aan, maar na een aan
tal jaren liet hij die O weer vallen.
In een tv-programma over de
dood trok Duys in de jaren tachtig
met )an Lenferink naar de Blari-
cumse Algemeene Begraafplaats,
waar hij voor de camera alvast zijn
eigen grafrede uitsprak. Toen wist
hij al welke muziek hij straks op
zijn begrafenis zou willen horen:
het begin van het Pianoconcert in
G van Ravel en een deel uit het
eerste pianoconcert van Brahms.
Bang voor de dood was hij niet, zo
zei hij destijds: „Ik vind hem wel
een enorme klier, hij moet wegwe
zen." Sterven voor de radiomicro
foon, dat leek hem wel dan weer
wat. „Midden in een zin stokken,
voor de eerste keer in mijn leven
een volzin niet afmaken."
'De Vuist', zoals Willem
Duys' tv-programma in
de volksmond werd ge
noemd, drukte een stem
pel op de televisie in de ja
ren zestig en zeventig.
jgf* y et enige waarvan
Willem Duys na
zijn lange omroep-
loopbaan spijt zei
te hebben, was
het extreem hoge
sterftecijfer onder de goudvissen
in de kom bij 'De Vuist'. De hitte
van de studiolampen bleek funest.
„Hele scholen hebben we versle
ten." Na de allerlaatste 'Vuist' gooi
de hij de vissen in zijn eigen tuin-
vijver. Een dag later waren ze weg,
opgevreten door reigers.
Duys was zelf een wandelende
anekdote. Voor de vuist weg (1963-
1979) presenteerde hij zonder
script. „Lullen als een gieter",
noemde hij dat. Als het lijstje gas
ten erg lang werd, krabbelde hij
vlak voor de uitzending de volgor
de op een lucifersdoosje.
De 'instant comedy' van Voor de
vuist weg, met een presentator die
volkomen zichzelf was, is tegen
woordig gemeengoed, maar zorg
de destijds voor een kleine revolu
tie in de stijve Hilversumse tv-we
reld. Een houten tafel in de studio,
die goudvissenkom, en Duys zelf,
die erop los mocht 'ouwehoeren',
het bleek een gouden recept.
In die tijd haatte je Duys of je
hield van hem, een tussenweg was
er niet. Tegenstanders vonden
hem een gevaarlijke volksmenner,
de verpersoonlijking van rechtse
stupiditeit. De kritiek kon hem
niet deren: „Ze mogen alles over
me schrijven, als het maar lang is."
Duys voelde zich nergens te be
roerd voor, als er maar een leuke
uitzending uit kwam. Hij lag on
der een olifant, aaide een leeuw
over zijn kop, ontving krokodillen
(waarbij hij doodsbang op een
stoel ging staan), een vrouw die
achterstevoren kon praten, een
dichtende aardappelboer of een
blinde breiende vrouw. Voor het
oog en oor van de natie kreeg hij
een keer telefonisch op zijn don
der van zijn jarige moeder, tot gro
te hilariteit van zijn publiek.
In de hoogtijdagen trok een afleve
ring van 'De Vuist' bijnal 7 mil
joen kijkers. Er gebeurde altijd wel
iets dat de tongen in beweging
bracht. Duys ontdekte tal van ar
tiesten, zoals Lee Towers, de zin
gende Rotterdamse kraanmachi
nist die nooit kraanmachinist was
geweest. De zanger werkte als