io I Fukushima tien weken later
V;
Niet één maar drie meltdowns Even terug naar verboden zone
De problemen met
de kerncentrale van
Fukushima zijn
veel groter dan na
de aardbeving in
maart werd voorge
spiegeld. Er zijn
'meltdowns' ge
weest in drie van
de reactoren, zo
werd gisteren pas of
ficieel bevestigd. En
-het radioactieve
koelwater staat de
japanners tot aan
de lippen.
Tl
T d
De dynamiek van een nucleaire meltdown
woensdag 25 mei 2011
Dweilen met de kraan
door Marjolein de Cocq
"roeger", zegt Die-
derik Samsom,
„vroeger, een
maand geleden,
dachten ze nog
dat ze de reactoren konden inpak
ken als de koeling eenmaal tot
stand was gekomen."
Samsom, Tweede Kamerlid en
kernfysicus, geldt sinds de aardbe
ving en tsunami in Japan op li
maart als een van Nederlands Fu-
kushima-duiders. Dagelijks volgt
hij de ontwikkelingen rond de
oververhitte en lekkende Japanse
kerncentrale en doet daarvan
kond via Twitter. Maar die koeling
is tot op de dag van vandaag nog
niet goed geregeld. Het rondpom
pen van koelwater in gesloten sys
temen lukt in Fukushima voor
geen meter. Radioactief koelwater
lekt weg door scheuren en gaten
die bij de aardbeving en de daarop
volgende explosies zijn ontstaan.
De opslagruimtes voor het wegge
pompte radioactieve koelwater
zijn zo goed als vol. Als niets op
tijd en afdoende werkt, vrezen
stralingsdeskundigen, is het worst-
casescenario dat er opnieuw radio
actief water in zee moet worden
gedumpt. Kort en goed, aldus
Samsom: in reactor staat te veel
water, in reactor 2 is te veel stra
ling en in reactor 3 te veel stoom
om er effectief te kunnen werken.
„De problemen stapelen zich op.
Er waren de afgelopen weken ook
wel vorderingen, een paar kleine
successen met de koeling, maar nu
zijn er nieuwe problemen met
nieuwe deadlines."
Er komt wekelijks vijf miljoen liter
radioactief koelwater bij. „Het is
dweilen met de kraan open, feite
lijk is het nu een race tegen de
kraan."
Dat de splijtstofstaven in reactor 1
bloot waren komen te staan en wa-
'De reactoren staan
nog steeds radioactief
stoom af te blazen'
ren gesmolten, wist de Japanse re
gering volgens hoogleraar reactor
fysica Wim Turkenburg al op 15
maart. Maar dat werd pas drie we
ken geleden erkend, met vele, vele
excuses. „De splijtstof is volledig
gesmolten, op de bodem van het
reactorvat terecht gekomen, daar
doorheen gesmolten en op de be
tonnen vloer van het reactorhuis
gestold. Het is niet ondenkbaar dat
ook in reactor 2 en 3 de staven 100
procent zijn gesmolten."
De meeste radioactiviteit is vol
gens Turkenburg terechtgekomen
in het koelwater dat in de droogko
kende reactoren wordt gepompt.
„Om het gehalte aan te geven: zit
je er drie uur in, dan heb je 50 pro
cent kans op overlijden."
De kelders van de reactoren kun
nen volgens Turkenburg 80 mil
joen liter water bevatten. Daar
naast is in tanks opgeslagen laag-
radioactief water in zee geloosd
waardoor ruimte voor hoogradio-
actief water vrijkwam. Er zijn an
dere opslagruimtes vlakbij de cen
trale lekvrij gemaakt en er is een
drijvend zwembad aangevoerd dat
nog eens 10.000 ton kan opvan
gen. Maar voordat het alternatief
om het water uit de kelders op te
pompen, te filteren, koelen en her
gebruiken gereed is, zijn volgens
Turkenburg maanden verstreken.
„Als er geen nieuwe opslagcapaci
teit komt, zijn over twee tot vier
weken de grenzen bereikt. Dan
loopt de boel onder en stroomt de
zee vol."
En dan nadert ook nog het regen
seizoen, dat in Japan gepaard gaat
met cyclonen, en is er het risico
van nieuwe aardbevingen. „De
boel is buitengewoon ernstig."
Volgens Samsom is de zee tech
nisch gesproken nog niet eens het
slechtste plan om het radioactief
water in te dumpen. „Vanuit de Ja
panse bevolking gezien dan. Maar
dat is wel zoiets als je afval over de
schutting gooien, dan krijg je ruzie
met de buren. Daarom moesten ze
eerder al stoppen met het lozen
van minder radioactief water. Het
is een groot dilemma."
Samsom wijst erop dat de versprei
ding van radioactiviteit het grootst
was in de dagen na de aardbeving
en de explosie in reactor drie. „Je
zou verwachten dat de radioactivi
teit in de omgeving afneemt, en in
sommige gebieden is dat zo. Maar
de reactoren staan nog steeds ra
dioactief stoom af te blazen en
mondjesmaat komt er toch weer
besmetting bij. Wat er nu per uur
uitloopt, is niet eens wat Borssele
de afgelopen dertig jaar in de Wes-
terschelde heeft gekiept."
zie onze website:buitenland
Robots bieden kijkje binnen
in kerncentrale Fukushima
De vermoedens waren er al, maar
pas gisteren bevestigde Tepco, de
exploitant van de kerncentrale in
Fukushima, dat na de aardbeving
op 11 maart hoogstwaarschijnlijk
niet in één, maar in drie reactoren
een zogenoemde 'meltdown' heeft
plaatsgevonden. Daarbij zijn splijt
stofstaven gesmolten en is radio
actief materiaal vrijgekomen. Vol
gens Tepco zou dit al in de eerste
dagen na de beving zijn gebeurd,
maar is het risico bezworen door
dat de gesmolten staven onder wa
ter zijn gezet. Als gevolg van de gro
te problemen in de kerncentrale
heeft het bedrijf tot nu toe een ver
lies geleden van 10,7 miljard euro.
De teller van het aantal doden en
vermisten als gevolg van de ramp
staat op ruim vierentwintigdui
zend. Tachtigduizend mensen bin
nen een straal van twintig kilome
ter rond de centrale werden geëva
cueerd. Veel van hen verblijven in
tentenkampen of gymlokalen.
Het gebied is inmiddels als verbo
den zone aangemerkt. Overtreders
riskeren 900 euro boete of dertig
dagen celstraf. Er is nog niemand
gestraft, al houdt niet iedereen
zich aan de regels. Nog altijd wei
gert een enkeling zijn huis te verla
ten. Geëvacueerden mogen spullen
ophalen, maar alleen onder begelei
ding en maximaal twee uur.
In een gedeeltelijke meltdown
raken brandstofstaven
beschadigd, waardoor
sommige radioactieve
elementen in de brandstof
vrijkomen. Bij een volledige
meltdown - als al het
koelwater is verdampt en
de brandstofelementen
helemaal zijn blootgesteld -
smelten duizenden
brandstofkorrels door
de bodem van het reactorvat
heen.
Brandstofkorrels:
Wash-out: Staven breken, brandstofkorrels komen vrij.
Radioactieve isotopen in brandstof-jodium en cesium -ontsnappen.
Stille 11
Oceaan -L Epicentrum
Fukushima «Tokio O
Dai-ichi
d
Verboden zone
20 km
Kerncentrale van Fukushima
Evacuatie of binnen blijven
30 km
Evacuatiezone aanbevolen door VS
80 km
Brandstofelement:
Duizenden dunne
brandstofstaven (180 cm lang), gemaakt
van zirkoniumlegering, ondergedompeld
in water van reactorvat.
Noodstop: Na uitvallen van pompen door aardbeving
worden regelstaven tussen de brandstofstaven geschoven en
stopt kernsplitsing in een paar seconden.
Blootstelling: Water verdampt en brandstofelement
komt bloot. Zirkonium oxideert snel in stoom en
produceert explosief waterstofgas.
Uraniumdioxide of
oxides (MOX-
brandstof) - een mix van
plutonium en uranium.
