19
De baas
als gezondheidscoach
maandag 23 mei 2011
Om mensen te motiveren gezonder
te leven, zouden ook bedrijven flink
wat van stal moeten halen. Een fiets-
plan, sportfaciliteiten, gezonde pro
ducten in de kantine... En de baas
zelf mag niet achterblijven.
door Henriëtte Aronds
illustratie Nozman
Stiekem weten we het natuurlijk wel.
Van uren achter je scherm zitten,
krijg je pijn in je schouders en onder
rug, gaan je ogen prikken en wordt
je muisarm stijf. En toch, als we iets met
een collega willen bespreken, lopen we niet
naar haar of zijn bureau, maar sturen we
een mailtje. In de kantine laten we het vak
met gezonde salades links liggen en schui
ven een broodje kroket en een glaasje cola
op ons dienblad. Aan bloeddruk of choleste-
rolwaarde denken we liever niet. We gaan
achter het bureau zitten, schuiven de stoel
aan en pakken de muis.
Is het mogelijk die gewoontes te doorbre
ken? Werkgevers denken van wel. Uit ver
schillende internationale onderzoeken
blijkt dat een matig tot slechte gezondheid
leidt tot een hogere werkuitval. Andersom
verzuimen werknemers met een gezond ge
wicht minder dan die met overgewicht.
Werk aan de winkel dus, want verzuim kost
bedrijven en instellingen geld.
Maar niet alleen bedrijfseconomische motie
ven behoren een rol te spelen. „Bedrijven
hebben een verantwoordelijkheid ten aan
zien van hun werknemers", vindt Paulien
Bongers, innovatiedirecteur arbeid bij TNO.
„Hoeveel mensen werken er niet in de
dienstverlening? Allemaal zitten ze te lang
achter de computer, vaak in dezelfde hou
ding. Hierdoor kunnen ze allerlei klachten
ontwikkelen, zoals rsi, te hoge bloeddruk of
overgewicht. Het is opvallend dat mensen
thuis meer bewegen dan op het werk."
'Fit op het werk', 'Werken in balans', 'Vitaal
aan het werk': het zijn programma's die
werknemers de kans bieden hun gezond
heid en conditie te laten doorlichten door
deskundigen. Er wordt gekeken naar voe
ding (eet je gezond?), conditie (beweeg je ge
noeg?), gewicht (ben je niet te zwaar?), me
dische zaken (is je bloeddruk niet te hoog,
je cholesterolgehalte in orde?) en psychische
gesteldheid (kun je goed tegen stress?). Zul
ke programma's zijn op basis van vrijwillig
heid. De werkgever mag je niet verplichten
mee te doen.
„Werkgevers hebben de morele plicht hun
werknemers aan te zetten tot gezond ge
drag", zegt Luuk Simons van de TU Delft,
die een ambitieus elektronisch healthcoach-
programma ontwikkelde (zie kader). Vol
gens Simons trekken we een zware wissel
op de gezondheidszorg. Op dit moment
werkt 14 procent van de beroepsbevolking
in de gezondheidszorg, in 2025 zal dat maar
liefst 25 procent zijn. We lijden in toene
mende mate aan allerlei aandoeningen, zo
als overgewicht, hart-en vaatziekten, bepaal
de vormen van kanker. Dat danken we voor
een groot deel aan onszelf, aan hoe we le
ven en wat we eten en drinken.
Het goede nipuws is dat we daar verande
ring in kunnen brengen, aldus Simons.
Maar gedragsverandering gaat niet vanzelf
Om mensen te motiveren gezonder te le
ven, moeten bedrijven flink wat van stal ha
len. Met het fitnessabonnement betalen,
een poster aan de muur en een broodje ge
zond in de kantine redden ze het niet. Bon
gers van TNO: „Je kunt mensen wel vragen
gezonder te leven, maar dan moet je ze ook
de gelegenheid bieden. Door bijvoorbeeld
het kantoor neer te zetten op een plek waar
je makkelijk naar toe kunt fietsen, een fiets-
plan in te voeren, sportfaciliteiten te creëren
in je bedrijf en je kantine zo in te richten,
Een sluipmoordenaar
De instelling waar Jaap (49) werkt, wilde iets doen
aan het ziekteverzuim en de hoge werkdruk.
Werknemers konden zich inschrijven voor een
gezondheidscheck. Jaap: „Ik was nieuwsgierig naar
mijn gezondheid. Vroeger was ik een gespierde
spijker, nu heb ik een buikje. Mijn leven breng ik
voor een groot deel zittend door. Eerst in de
trein, dan achter mijn bureau, dan weer in de
trein. Men ontdekte dat mijn bloeddruk te hoog
was en bij dë internist bleek dat mijn hartspier
iets verdikt was als gevolg van hoge bloeddruk.
Mijn internist noemt hoge bloeddruk een
sluipmoordenaar: je merkt niet dat je het hebt. Ik
mag me dus in mijn handen knijpen dat ik er door
die gezondheidscheck achter kwam."
E-coaching
Het health(e-)coachprogramma is een
samenwerkingsverband tussen de TU-Delft en de
verzekeraars Ohra en CZ. Deelnemers worden zes
maanden lang gevolgd en begeleid door
gezondheidscoaches en een bedrijfsarts. Er wordt
gekeken naar voeding, beweging,
stressmanagement en hoe je ondersteuning van
je omgeving kunt inzetten. Bloedwaardes
(cholesterol en suiker) worden gemeten en
bijgehouden. De vorderingen en ervaringen
worden bijgehouden op een persoonlijk
'dashboard'.
http://bit.ly/g4NfKs
dat er een gevarieerd aanbod is aan levens
middelen en de gezonde producten voor
het grijpen liggen."
Mensen moeten wakker geschud worden.
Daarin spelen managers en leidinggevenden
een belangrijke rol, stelt Bongers vast. Zij
moeten de boel aanzwengelen en de werk
nemers aanspreken op hun ongezonde ge
drag. Of dat makkelijk gaat, ligt aan de be
drijfscultuur. De leidinggevenden moeten
het goede voorbeeld geven.
Wil je de werknemer meekrijgen, dan moet
je goed kijken naar wat hij zelf al weet over
gezonde voeding, hoeveel hij beweegt en
wat hij wil. Daar borduur je op voort, zegt
Bongers. Mensen moeten het zelf zien zit
ten, anders werkt het niet.
Dat was ook het vertrekpunt voor Simons'
programma. „Aan de mensen die zich opga
ven voor ons programma, hebben we expli
ciet gevraagd of ze dit echt wilden. Ze kwa
men op vrijwillige basis, maar moesten zich
wel verbinden aan het programma. Wij had
den daarom extreem weinig afhakers. Deel
nemers vonden het prettig dat het uitgangs
punt van het programma niet negatiefis: ik
ben te dik, leef te ongezond, ben te gestrest
en daarom moet ik afvallen, meer bewegen,
rustig worden. Ons vertrekpunt was juist po
sitief: ik wil graag gezonder leven, wat moet
ik daarvoor doen en hoeveel inspanning
heb ik ervoor over? De deelnemers zijn zelf
verantwoordelijk voor de mate waarin ze ge
drag willen veranderen. Als ze daarbij ge
wicht verliezen, is dat een mooi bijeffect."
De 45-jarige Arnoud doet mee aan het ge
zondheidsprogramma van Simons. Hij is
Nationale sportbox
Bedrijven kunnen met de Nationale sportbox
laagdrempelig werknemers stimuleren en
enthousiasmeren om meer te bewegen. De box
bevat een sportboek met aanbevelingen en
sportgadgets.
Q www.nationalesportbox.nl
1,88 meter lang, fietst elke dag heen en weer
tussen Den Haag en Delft. Toch was hij met
z'n 101 kilo te zwaar. „Zelf had ik er niet
zo'n last van, mijn buik was alleen wat te
dik, dacht ik."
De bedrijfsarts dacht daar anders over en
spoorde hem aan. Uiteindelijk was hij blij
met dit duwtje in de rug. „Ik bleek in de
pre-obesitasfase te zitten, met alle vooruit
zichten op kwalen die daarbij horen. Ik at te
veel en te vet, zo bleek. Ik ben opgegroeid
met de gedachte dat kaas en melk goed voor
je zijn en kwam graag in de snackbar. Dat ik
er verkeerde eetgewoontes op nahield, was
een eyeopener. Groente en fruit in plaats
van aardappelen en vlees, wat ik gewend
was. Ik ben nu 12 kilo lichter. Ook de onder
steuning door middel van een buddysys
teem en groepssessies helpen. Dan kun je je
ervaringen delen."
De namen Arnoud in dit verhaal en Jaap in het ka
der 'Sluipmoordenaar' zijn gefingeerd.
reageren?gezondheid@wegener.nl
